Phân bị biến dạng hoặc đổi màu liệu có phải dấu hiệu của ung thư ruột?

1. Táo bón

Táo bón là một trong những triệu chứng phổ biến nhất của hệ tiêu hóa. Phân lưu lại quá lâu trong đại tràng, hàm lượng nước giảm đi, trở nên khô cứng, không dễ đi ngoài.

Những lý do phổ biến của táo bón:

Chế độ ăn quá ít chất xơ, hoặc lượng thức ăn quá ít không thể kích thích hiệu quả đường tiêu hóa, và làm chậm nhu động đường tiêu hóa, dẫn đến táo bón.

Khi đường tiêu hóa bị tắc nghẽn, các chất trong nó không thể đi qua bình thường và nằm lại trong dạ dày hoặc ruột gây táo bón như tắc môn vị, tắc ruột, trong đó người cao tuổi đặc biệt chú ý đến tình trạng tắc hoặc hẹp do khối u gây ra táo bón.

Giảm chức năng căng thẳng đại tràng. Trong trường hợp bình thường, các chất chứa trong đại tràng có thể kích thích đại tràng gây ra nhu động, khi đại tràng, đặc biệt là trực tràng ít bị kích thích thì dù phân có đi vào trực tràng cũng không thể đi tiêu, đại tiện được.

Khi mắc các bệnh về hậu môn như nứt hậu môn, trĩ, áp xe quanh hậu môn,… do đại tiện đau rát, táo bón không dám đi đại tiện hay còn gọi là đại tiện ra máu.

Yếu tố tinh thần, tinh thần căng thẳng hoặc trầm cảm quá mức, ức chế phản xạ tự nhiên của ruột, có thể sinh ra và phát triển thành táo bón nặng.

Một số bệnh ngoài đường tiêu hóa cũng có thể gây táo bón như hạ kali máu, suy giáp, rối loạn chuyển hóa porphyrin v.v.

Uống lâu dài một số thuốc cũng có thể gây táo bón, chẳng hạn như thuốc bảo vệ niêm mạc dạ dày: Smecta, Livzon Dele,… và thuốc hạ huyết áp, thuốc đối kháng ion canxi.

Khi bị táo bón, cần chú ý kiểm tra thêm về lượng máu, thói quen định kỳ cộng với máu ẩn, chức năng tuyến giáp,… bên cạnh việc làm xét nghiệm nhu động ruột, đại tiện hoặc nội soi.

2. Tiêu chảy

Tiêu chảy đề cập đến tần suất đi tiêu nhiều hơn bình thường, lượng phân tăng lên, lượng nước tăng lên, phân loãng hơn và chứa các thành phần bất thường như thức ăn không tiêu, chất nhầy, mủ và máu, niêm mạc ruột bị bong tróc.

Tiêu chảy được chia thành hai loại chính:

Tiêu chảy phân ra ngoài thành hai loại: Tiêu chảy nhiễm trùng: các bệnh thường gặp gồm lỵ, viêm ruột, lao ruột. Tiêu chảy không do nhiễm trùng, các bệnh thông thường bao gồm bệnh viêm ruột, ung thư ruột kết, viêm ruột kết do thiếu máu cục bộ...

Nguyên nhân thường gặp của tiêu chảy thẩm thấu là: khó tiêu, kém hấp thu, tắc nghẽn mạch bạch huyết mạc treo...

Tiêu chảy xuất tiết, chia làm hai loại: Tiêu chảy nhiễm trùng: thường gặp ở bệnh tả, E. coli gây bệnh, Campylobacter, Salmonella và các bệnh nhiễm trùng khác. Tiêu chảy không do nhiễm trùng: suy tim thông thường, xơ gan, tăng áp lực tĩnh mạch cửa, viêm màng ngoài tim co thắt...

Rối loạn vận động đường ruột, thường gặp trong tiêu chảy do thần kinh, hội chứng đại tràng kích thích, cường giáp...

3. Máu trong phân

Máu trong phân: đề cập đến việc hậu môn tống xuất máu, chủ yếu từ đường tiêu hóa dưới, bao gồm ruột non, hỗng tràng, hồi tràng, ruột kết và hậu môn.

Thường thấy trong các bệnh như:

Bệnh về hậu môn. Bệnh trĩ, rò hậu môn, rò hậu môn.

Các bệnh về ruột non: túi thừa, khối u, polyp, bệnh lao, bệnh Crohn, viêm ruột hoại tử cấp...

Các bệnh về đại tràng, trực tràng: lỵ vi khuẩn, lỵ amip, viêm loét đại tràng, polyp, ung thư đại tràng...

Bệnh toàn thân. Chẳng hạn như ban xuất huyết dị ứng, ban xuất huyết giảm tiểu cầu nguyên phát, sốt thương hàn, sốt xuất huyết dịch ...

Nếu có máu trong phân, cần tiến hành kiểm tra định kỳ chất chỉ điểm khối u, nếu cần, nội soi đại tràng, chụp bari bằng tia X, chụp động mạch chọn lọc, kiểm tra hạt nhân phóng xạ...Nếu trong phân có nhiều máu, chóng mặt, hồi hộp, vã mồ hôi hoặc ngất xỉu, đó có thể là xuất huyết đường tiêu hóa, phải nhanh chóng đến bệnh viện. 

4. Phân đen hoặc hắc ín

Phân đen hoặc phân như nhựa đường: Khi bị xuất huyết tiêu hóa trên, các tế bào hồng cầu bị dịch vị phá hủy tạo thành sulfua sắt, đồng thời kích thích ruột non tiết ra quá nhiều chất nhầy, tạo thành phân đặc, sẫm màu và bóng. Chảy máu đường tiêu hóa trên có thể gây ra melena ở mức 50 ~ 75ml và xét nghiệm máu huyền bí cho kết quả dương tính mạnh. Nếu kéo dài trong 2 ~ 3, lượng máu có thể hơn 500ml. Nếu tốc độ ra máu nhanh và chuyển thành phân màu đỏ sẫm thì cần đặc biệt chú ý.

Khi uống than hoạt tính, chất sắt, chất U, cũng có thể thải ra phân đen nhưng không có độ bóng và máu huyền bí. Nếu bạn ăn thêm máu hoặc gan động vật, nó có thể dương tính giả với máu huyền bí.

Các bệnh thường gặp của phân đen: loét dạ dày tá tràng, tổn thương niêm mạc dạ dày cấp tính, rách niêm mạc cơ tim, vỡ mạch máu ở thực quản và dạ dày, chảy máu đường mật...Khi xuất hiện phân đen bạn nhớ đến bệnh viện để kiểm tra định kỳ phân cộng với máu ẩn, xét nghiệm máu, chức năng gan, nội soi dạ dày, nếu cần thiết thì làm chụp mạch mạc treo tràng.

5. Phân trắng như đất sét

Phân trắng như đất sét: Tắc ống mật do nhiều nguyên nhân khác nhau làm giảm hoặc thiếu bilirubin đi vào đường ruột, dẫn đến giảm hoặc thiếu bilirubin trong phân tương ứng, phân có màu trắng xám. Thường gặp trong sỏi túi mật, ung thư đường mật, ung thư tuyến tụy chèn ép ống mật, v.v.

Khi xuất hiện phân trắng như đất sét, cần xét nghiệm máu, xét nghiệm nước tiểu, chức năng gan, siêu âm bụng B và kiểm tra CT bụng trên.

6. Mủ nhầy và máu trong phân

Phân có mủ và máu: Khi mắc các bệnh ở đại tràng như kiết lỵ, viêm loét đại tràng, viêm ruột cục bộ, ung thư đại tràng hoặc ung thư trực tràng, người bệnh có thể có nhầy, mủ và máu trong phân, lượng mủ hoặc máu tùy thuộc vào loại và mức độ viêm nhiễm, bệnh lỵ amip. Chủ yếu là máu, bệnh lỵ trực khuẩn chủ yếu là phân nhầy mủ và máu.

Khi có chất nhầy, mủ và máu, kiểm tra: xét nghiệm phân cộng với máu ẩn, xét nghiệm máu, cấy phân, tốc độ lắng hồng cầu và nội soi.

Tóm lại

• Nếu màu phân là đất sét hoặc trắng nhạt , đó có thể là tắc mật;
• Nếu phân có màu đen như nhựa đường , có thể do chảy máu đường tiêu hóa trên, hoặc uống than hoạt, sắt và các loại thuốc khác;
• Nếu phân có màu đỏ , có thể là chảy máu đường tiêu hóa dưới, nhất là những người mắc bệnh về đại tràng, trực tràng, hậu môn, đôi khi phân có màu đỏ;
• Phân người bình thường là phân mềm hình trụ;
• Nếu phân loãng hoặc dẹt thường gặp ở các trường hợp hẹp trực tràng hoặc hẹp hậu môn, polyp ruột, ung thư trực tràng ...; nếu phân có dạng hình cầu thì thường gặp ở bệnh táo bón;
• Nếu phân có dạng nhầy, giống như mủ hoặc nhầy, lẫn mủ và máu thì thường gặp ở đoạn dưới ruột bị viêm nhiễm như bệnh lỵ;
• Đối với phân loãng hoặc loãng nước , thường gặp trong nhiều loại tiêu chảy nhiễm trùng và không nhiễm trùng;
• Nếu phân có máu tươi , nó được tìm thấy trong xuất huyết tiêu hóa dưới, chẳng hạn như bệnh kiết lỵ và bệnh trĩ.

Gia Hân (tổng hợp)