Bài học ngăn siêu lây nhiễm COVID-19 tại Thánh địa Mecca

Mecca, thành phố linh thiêng nhất của người Hồi giáo, thuộc Arab Saudi, là địa điểm diễn ra lễ hành hương lớn hàng năm có tên Hajj. Đây cũng là nơi các tín đồ thực hiện cuộc hành hương ngắn, gọi là Umrah, diễn ra vào bất kỳ thời điểm nào và có thể thu hút hơn 19 triệu người mỗi năm.

Sau khi COVID-19 khởi phát, Arab Saudi nhìn chung đã xử lý tốt đại dịch với tỷ lệ tử vong thấp, sự gián đoạn các hoạt động kinh tế - xã hội được cho là cũng ở mức tối thiểu. Công tác xét nghiệm và tiêm chủng Covid-19 cũng được triển khai trên diện rộng, tạo điều kiện để đất nước mở cửa cho những người hành hương.

"Tôi từng tránh di chuyển để giảm thiểu nguy cơ tiếp xúc với COVID-19. Tuy nhiên, thông tin về các quy định nghiêm ngặt nhằm đảm bảo an toàn cho những người hành hương đến Thánh địa Mecca đã tạo động lực cho tôi lên đường", Misha Ketchell, một người theo đạo Hồi đồng thời là biên tập viên nghiên cứu về bệnh học tại Conversation, cho biết.

Các tín đồ Hồi giáo cầu nguyện xung quanh Hắc Thạch tại tòa nhà Kaaba, bên trong nhà thờ Haram ở Mecca, Arab Saudi, ngày 13/4 (Ảnh: AFP)

Trải nghiệm tại Mecca không khiến Ketchell thất vọng. Đầu tiên, chính quyền Arab Saudi yêu cầu những người hành hương từ quốc gia khác phải có kết quả xét nghiệm PCR âm tính với COVID-19, được thực hiện trong vòng 48 giờ trước khi khởi hành đến nước này.

Khi đến nơi, tất cả được cách ly bắt buộc tại một khách sạn do chính quyền chỉ định trong 6 ngày, hoặc thực hiện xét nghiệm PCR sau 48 giờ cách ly và có thể rời khách sạn nếu nhận kết quả âm tính. Hành khách từ những quốc gia bị xếp vào nhóm nguy cơ cao được yêu cầu cách ly bắt buộc 7 ngày và cần có kết quả xét nghiệm PCR âm tính sau khi hoàn thành.

Ngoài ra, những người muốn vào bên trong Haram, nhà thờ Hồi giáo lớn tại Mecca, cần có giấy chứng nhận tiêm chủng COVID-19. Ketchell giải thích rằng việc áp dụng toàn bộ những biện pháp này rất quan trọng, bởi chúng giúp tạo ra nhiều lớp bảo vệ, tránh viễn cảnh xuất hiện sự kiện siêu lây nhiễm.

"Chỉ kết quả âm tính với nCoV có thể chưa đủ. Luôn có nguy cơ xuất hiện âm tính giả vì lý do kỹ thuật hoặc gian lận. Nhiều báo cáo cho thấy số lượng lớn hành khách có kết quả dương tính tại điểm đến, sau khi xét nghiệm âm tính ở nơi khởi hành", Ketchell cho hay.

Biện pháp quan trọng tiếp theo của Arab Saudi là giãn cách xã hội. Trước khi COVID-19 khởi phát, tình trạng tụ tập đông đúc, chen lấn tại Mecca thường xuyên xảy ra. Tuy nhiên, dòng người trong nhà thờ Haram giờ đây được tổ chức tốt. Mỗi thời điểm chỉ cho phép một số lượng tín đồ nhất định vào bên trong. Những vạch kẻ rõ ràng giúp đảm bảo khoảng cách. Cảnh sát và những người giữ trật tự của nhà thờ chịu trách nhiệm giám sát và hướng dẫn khách hành hương.

Đeo khẩu trang, vật dụng giúp hạn chế virus lây lan, là yêu cầu bắt buộc. Bất cứ ai không đeo khẩu trang hoặc cố tình vào nhà thờ Haram mà không có giấy phép hợp lệ đều bị phạt nặng. Khách hành hương hàng ngày còn nhận được tin nhắn nhắc nhở về các hình phạt và hướng dẫn y tế.

Số lượng khách hành hương bị hạn chế rõ rệt xuống 50.000 người mỗi ngày, trong khi sức chứa của Thánh địa lên tới hàng trăm nghìn, khiến lực lượng chức năng dễ dàng quản lý và thực thi các biện pháp bảo đảm an toàn.

Iftar, bữa tối diễn ra giữa khoảng thời gian quy định nhịn ăn vào ban ngày, cũng là những suất ăn riêng được đóng gói gọn gàng, chế biến trong điều kiện giữ gìn vệ sinh nghiêm ngặt, nhằm loại bỏ nguy cơ lây nhiễm nCoV. Trước đây, các tín đồ thường dùng bữa cùng nhau, đôi khi sử dụng chung đĩa.

Một thay đổi khác là mọi người sẽ không tụ tập tại các điểm lấy nước thánh. Thay vào đó, những người khuân vác sẽ di chuyển xung quanh và đổ nước thánh đựng trong các bình di động lớn vào chai nước cho các tín đồ.

Các tín đồ đeo khẩu trang, duy trì khoảng cách khi tiến vào trung tâm Thánh đường ở Mecca hồi tháng 7/2020 (Ảnh: AP)

Những ứng dụng trên smartphone cũng góp phần tích cực vào công tác khai báo, theo dõi và kiểm soát tất cả thông tin cá nhân liên quan đến COVID-19, bao gồm kết quả xét nghiệm và tình trạng tiêm chủng. Các ứng dụng còn đóng vai trò như "giấy thông hành" đến những nơi công cộng. Đơn vị điều hành du lịch sẽ hướng dẫn hành khách nước ngoài tải những ứng dụng cần thiết.

Nếu khách hành hương muốn tụ tập tại sự kiện nào đó, họ sẽ dùng ứng dụng Tawakkalna để xin giấy phép. Ứng dụng này sau đó được kích hoạt tính năng truy vết phòng trường hợp phát hiện ca nhiễm nCoV sau sự kiện.

Những tín đồ muốn vào nhà thờ Haram sẽ cài ứng dụng khác tên là Eatmarna, có liên kết với Tawakkalna, để đặt chỗ trước vào thời điểm cụ thể. Khách nước ngoài còn được cấp vòng tay có mã vạch để xác nhận trạng thái, nhằm đề phòng trường hợp gặp vấn đề với các ứng dụng.

"Tôi nhận thấy các ứng dụng này vô cùng quan trọng trong việc ngăn COVID-19 lây lan. Chúng giúp giới hạn các đám đông, đồng thời cho phép những người được xác định an toàn di chuyển, trong khi vẫn hạn chế được những người tiềm ẩn nguy cơ", Ketchell nhận xét.

Trong quá khứ, Thánh địa Mecca từng là nơi hội tụ hàng triệu người hành hương, châm ngòi cho nhiều bệnh truyền nhiễm, bao gồm bệnh tả. Giờ đây, loạt biện pháp nghiêm ngặt và dứt khoát của chính quyền Arab Saudi đã giúp địa điểm này không trở thành điểm nóng "siêu lây nhiễm" COVID-19, như thảm cảnh tại Ấn Độ hay Iran.

"Cách Arab Saudi điều phối dòng người hành hương mang lại nhiều bài học giá trị đối với những lĩnh vực và sự kiện quy tụ đông người, như hoạt động thể thao, tôn giáo, giải trí. Những người muốn tham gia phải chấp nhận rằng để được tận hưởng các hoạt động này, họ cần bị kiểm tra và giám sát, vì lợi ích của tất cả mọi người", Ketchell nêu ý kiến.

Ánh Ngọc (Theo Conversation)