Các nguyên tắc sơ cứu cơ bản cần thực hiện đúng khi bị bỏng

Nguyên nhân gây bỏng

Bỏng là 1 tai nạn thường gặp với nguyên nhân chính gây bỏng bao gồm bỏng nhiệt độ và bỏng hóa chất.

Bỏng nhiệt độ:

Bỏng khô: do bỏng lửa, bỏng kim loại, bỏng bô xe máy hoặc bỏng tia lửa điện.

Bỏng ướt: do bỏng dầu mỡ, bỏng nước sôi, bỏng hơi nước, bỏng nóng do thức ăn.

Bỏng hóa chất:

Bỏng điện: bị bỏng do có luồng điện dẫn truyền qua cơ thể. Bỏng điện thường do bị sét đánh hoặc điện giật, bỏng do nguồn điện sinh hoạt hoặc điện công nghiệp.

Bỏng do các tia vật lý: đây là loại bỏng hiếm gặp trong đời sống hàng ngày, nó thường gây ra do các tia tử ngoại, tia hồng ngoại, tia X, tia phóng xạ như gama, bêta.

Các cách nhận biết tình trạng bỏng

Độ I: Bỏng bề mặt: Ở cấp độ này, phần da bị tổn thương do bỏng sẽ chỉ ở lớp da ngoài cùng, làm cho vùng da này bị đỏ ửng lên và đau rát do đầu mút dây thần kinh bị kích thích. Vết thương do loại bỏng này gây ra sẽ lành hẳn chỉ sau 3 ngày.

Độ II: Bỏng một phần da: Phần da bị tổn thương do bỏng là lớp biểu bì và một phần của lớp chân bì. Bỏng độ II sẽ hình thành nên các túi phỏng nước, khi vỡ ra sẽ để lộ ra một bề mặt màu hồng và gây đau đớn cho nạn nhân. Nếu vết bỏng được giữ sạch sẽ và không bị nhiễm trùng sẽ có thể tự lành lại sau khoảng 1-4 tuần mà không cần thông qua điều trị. Vết bỏng khi tự lành sẽ không để lại sẹo hoặc có sẹo nhưng không đáng kể. Trong trường hợp, bỏng độ II bị nhiễm khuẩn sẽ khiến cho lớp da dưới bị phá hủy và bỏng độ II chuyển nặng sang bỏng độ III.

Độ III: Bỏng toàn bộ các lớp da: Toàn bộ các lớp da sẽ bị tổn thương nghiêm trọng, bao gồm cả lỗ chân lông và tuyến mồ hôi. Vết bỏng sẽ có màu trắng nhợt hoặc xám lại, khô cứng nhưng không có cảm giác đau đớn, bên cạnh đó, các đầu nút dây thần kinh bị phá hủy. Trong trường hợp nạn nhân bị bỏng rất nặng toàn bộ các lớp da thì lớp mỡ dưới da có nguy cơ cao bị phá hủy và phần cơ bị lộ ra ngoài. Bỏng cấp độ III thường rất dễ bị nhiễm khuẩn, do đó phải mất một khoảng thời gian dài để cho vết bỏng hồi phục.

Các nguyên tắc sơ cứu cơ bản khi bị bỏng

Bác sĩ Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn cho biết nguyên tắc chung khi sơ cứu bỏng ban đầu là cho nạn nhân tách khỏi nguồn bỏng, sau đó xả nước trực tiếp vào vết bỏng càng sớm càng tốt, liên tục trong vòng 20 - 30 phút để làm giảm nhiệt độ bề mặt của da và giúp giảm độ sâu của vết bỏng. Tuy nhiên, tuyệt đối không sử dụng nước đá, chỉ sử dụng nước lạnh thông thường như nước máy, nước giếng. Sau đó, sử dụng gạc hoặc khăn bông thấm nước đắp vào chỗ bỏng để bớt đau.

Tùy vào tình trạng của vết bỏng mà bạn có thể mua thuốc trị bỏng bôi tại nhà hoặc đưa nạn nhân tới cơ sở y tế gần nhất để chữa trị. Ngoài nguyên tắc chung, mỗi nguyên nhân gây bỏng sẽ có một nguyên tắc sơ cứu khác nhau:

Bỏng điện: lập tức ngắt nguồn điện hoặc cố gắng đưa nạn nhân ra khỏi nguồn điện. Nếu thấy tim ngừng đập, cần hô hấp nhân tạo bằng phương pháp ấn ngực ngay tại chỗ rồi mới đưa nạn nhân đi cấp cứu.

Bỏng hóa chất: lập tức cởi bỏ quần áo, rửa vết bỏng liên tục bằng nước để làm loãng nồng độ của hóa chất. Nếu nạn nhân bị bỏng do axit thì nên rửa vết thương bằng nước có pha bicarbonat. Nếu bị bỏng do chất kiềm thì rửa bằng nước có pha chanh hoặc giấm. Nếu bị bỏng mắt do bất cứ loại hóa chất nào gây ra thì chỉ được rửa mắt với nước sạch, ngâm mắt trong nước khoảng 20 phút, sau đó băng mắt bằng một mảnh vải mỏng và đưa nạn nhân tới cơ sở y tế gần nhất.

Bỏng do lửa: khi quần áo nạn nhân đang cháy cần dội nước hoặc lấy chăn trùm lên người nạn nhân để dập tắt nguồn lửa. Trong trường hợp vết bỏng ở mức độ nặng, tuyệt đối không cởi quần áo đã dính vào vết bỏng để tránh vùng da bị thương bị lột ra, gây thêm đau đớn và làm tăng mức độ nghiêm trọng của vết thương. Bạn nên lấy băng y tế hoặc vải sạch che vùng bị bỏng để tránh bị nhiễm trùng, sau đó đưa nạn nhân đến bệnh viện để điều trị.

Những điều tuyệt đối không nên làm khi sơ cứu bỏng

Không được ngâm vết bỏng vào nước đá lạnh, vì vùng da bị bỏng khi qua lạnh sẽ khiến thân nhiệt bị hạ xuống, dẫn tới tình trạng co mạch máu, co cơ, làm cho vết bỏng trở nên nghiêm trọng hơn.

Không áp dụng các cách phản khoa học như bôi nước mắm, vắt nước củ ráy hoặc củ chuối lên vết bỏng. Điều này chỉ khiến cho vết bỏng dễ bị nhiễm trùng hơn và việc điều trị cũng trở nên khó khăn hơn.

Không bôi kem đánh răng lên vùng bị bỏng. Kem đánh răng không làm dịu vết bỏng như mọi người nghĩ, nó chứa chất kiềm nhẹ, khi bôi lên vùng da bị bỏng còn làm cho nạn nhân cảm thấy đau đớn hơn. Chỉ nên sử dụng kem đánh răng cho các trường hợp bỏng axit: sau khi đã làm loãng nồng độ axit trên da bằng cách ngâm nước thì bạn có thể bôi kem đánh răng lên vùng da bị bỏng để trung hòa axit còn dư trên da, sau đó rửa sạch lại với nước.

Không chọc vỡ các bóng nước để tránh nguy cơ bị nhiễm trùng do vi khuẩn thâm nhập vào.

Lê Khanh