Công dụng của trái nhàu khô

Đặc điểm mô tả

Trái nhàu khô thực chất là quả nhàu tươi đã được sấy hoặc phơi khô. Cây nhàu được khoa học mô tả bằng những thông tin sau:

- Tên dược liệu: Cây nhàu.

- Tên gọi khác: Cây Noni, cây Nhàu núi, cây Dâu Ấn Độ, cây Dâu bãi biển,…

- Tên gọi theo khoa học: Morinda Citrifolia, họ Cafe – Rubiaceae.

Trái nhàu khô và tươi

Cây nhàu thuộc nhóm thực vật thân gỗ, sống lâu năm, mọc thẳng đứng. Các bộ phận chính của cây có những đặc điểm cụ thể dưới đây:

- Thân cây có chiều cao trung bình từ 4 đến 8m. Bao gồm thân chính, cành non mập và cành già. Cành nhàu non có màu xanh, 4 cạnh rõ nét, chia rãnh, dáng vuông, vỏ ngoài nhẵn. Cành già có dáng tròn, màu nâu xám.

- Lá cây có hình bầu dục, viền lá mềm mại, chiều dài trung bình từ 15 đến 30cm, rộng 6-8cm, mọc đối xứng với nhau. Cuống lá nhàu khô chỉ dài 1 đến 2cm. Giữa 2 lá đối xứng nhau có lá nhỏ hình trái xoan, màu xanh nhạt, dài 1-2cm.

- Hoa cây nhàu mọc thành chùm ở phần kẽ lá, dạng bầu dục hơi tròn. Đế hoa màu xanh thẫm, có 3 hoặc 4 phiến. Bông nhàu có 5 cánh màu trắng, được nối với đế bằng cuống ngắn màu xanh đậm. Mùa hoa có quanh năm, nhưng nở nhiều nhất vào tháng 11 đến tháng 2 năm sau. Quá trình  kết quả diễn ra vào tháng 3 đến tháng 5 hàng năm.

- Quả nhàu (trái nhàu) thuộc nhóm quả hạch kép, được tạo thành từ bầu noãn và một phần lá đài của các hoa trên cụm hoa dính với nhau. Lúc còn non chúng dài 5 đến 7cm, rộng 3 đến 4cm, có màu xanh nhạt. Quả già phát triển to hơn, ngả màu hơi vàng, vỏ ngoài nhẵn bóng, có mùi hơi khai. Khi chín, thì chuyển vàng, bên trong chứa thịt quả, ăn được.

- Hạt nằm trong quả nhàu, màu nâu đen, có hình bầu dục, nhọn 1 đầu. Trong mỗi quả nhàu có chứa nhiều hạt.

Cây nhàu ưa môi trường ẩm, ưa sáng, thường phát triển cạnh ao hồ, ven sông, kênh mương… Vì vậy loại cây này chủ yếu phân bố ở vùng ôn đới và nhiệt đới. Tại Việt Nam, cây nhàu được tìm thấy nhiều ở các tỉnh miền Trung và miền Nam. 

Cách trồng, thu hoạch và bảo quản trái nhàu khô

Trái nhàu phơi khô ngày càng được ứng dụng nhiều trong chữa bệnh bằng Đông y. Do đó, chúng ta cần hiểu được cách gieo trồng, thu hoạch và bảo quản trái nhàu khô đúng cách.

Cách trồng cây nhàu

Để trồng và chăm sóc cây nhàu cần nằm được những kĩ thuật cơ bản nhất. Thời điểm trồng tốt nhất là vào mùa xuân, có mưa phùn, ẩm ướt. Các bước trồng cây nhàu được thực hiện như sau: 

Chọn hạt để ươm: Chọn cây giống, hạt giống là công đoạn mang tính chất quyết định đến thành bại của việc trồng cây. Hạt giống nên tìm ở những cây nhàu trưởng thành, có chất lượng quả tốt. Cách lấy hạt giống như sau:

Tách hạt từ quả nhàu khô:

- Ủ trái nhàu khô trong 2 đến 3 ngày.

- Đem phơi dưới nắng không quá gắt.

- Sau 2 ngày phơi nắng thì tách quả lấy hạt.

- Mang hạt phơi khô ở mặt phẳng sạch, dưới nắng nhạt.

Tách hạt từ quả thịt:

- Đem quả nhàu vừa thu hoạch ủ thêm 2 hoặc 3 ngày để chín đều.

- Sau đó đem ngâm nước, chà phần thịt để lấy hạt.

- Hạt nhàu thu được đem phơi khô.

Tạch hạt từ quả nhàu hạch:

- Mang quả nhàu ủ khoảng 1 tuần.

- Sau đó đem ngâm nước nóng 60 độ trong vòng 30 phút.

- Dùng dao tách lấy hạt.

- Đem phơi hạt ở nơi khô ráo.

Cách gieo hạt giống

Các bước gieo hạt giống cây nhàu được tiến hành như sau:

- Ngâm hạt giống trong nước ở nhiệt độ bình thường trong 2 tiếng.

- Đem hạt đi ủ.

- Gieo hạt nhàu ủ vào luống đất đã được xới tơi xốp, đủ ẩm.

- Khi hạt phát triển thành cây mầm đem trồng ở bầu đất, có khí hậu thích hợp.

- Nếu các hạt giống lớn, dễ nảy mầm bạn có thể gieo trực tiếp vào bầu đất.

Trồng cây nhàu

- Chọn khu vực râm mát.

- Đào hố sâu bằng độ cao của bầu cây.

- Trộn đều phân lót với đất.

- Đặt cây giống vào giữa hố sao cho thân cây nhô lên cao hơn miệng hố.

- Vun đất xung quanh hố cho chặt để cây không bị đổ.

- Tưới nước cho đủ ẩm.

Thu hoạch và bảo quản trái nhàu khô

Thông thường, sau 8 đến 12 tháng tính từ thời điểm gieo hạt, cây nhàu sẽ cho ra những quả đầu tiên. Trái nhàu lứa đầu tiên này có kích thước nhỏ, chất lượng thấp hơn những đợt quả sau. Cây nhàu từ 2 năm tuổi trở lên sẽ có sản lượng cao và chất lượng tốt hơn. Mùa thu hoạch quả thường diễn ra vào tháng 7, tháng 8 hàng năm.

Để bảo quản tốt nhất người dân đã tìm cách làm trái nhàu khô lại. Bạn có thể tự làm theo cách bước sau:

- Trái nhàu sau khi thu hoạch đem rửa sạch bụi bẩn, để ráo.

- Chia thành từng miếng bằng cách cắt đôi theo chiều dọc của quả.

- Rải miếng nhàu đã cắt trên bề mặt phẳng sạch sẽ.

- Phơi dưới nắng to hoặc sấy khô trong 3 đến 4 ngày.

- Khi chuyển thành màu đen, cứng, lộ phần hạt là được.

- Bảo quản trong túi hoặc hộp kín, để nơi khô ráo, tránh ánh nắng mặt trời.

Trái nhàu là một dược liệu quý

Công dụng của trái nhàu khô

Khoa học hiện đại cũng đã chứng minh trái nhàu phơi khô là dược liệu có lợi ích rất tuyệt vời đối với sức khỏe. 

Thành phần hóa học

Theo tài liệu nghiên cứu khoa học, trái nhàu khô có chứa:

- 29 loại acid hữu cơ.

- Tinh dầu.

- Các loại acid amin.

- Vitamin C.

- Carotene.

- Sắt.

- Canxi..

Những thành phần này không chỉ tốt cho sức khỏe mà còn hỗ trợ phòng ngừa và điều trị bệnh tật rất hiệu quả. Vậy, trái nhàu khô có tác dụng gì? Cụ thể như sau:

- Loại bỏ độc tố trong cơ thể.

- Tăng khả năng hấp thụ vitamin và khoáng chất.

- Kháng viêm, giảm đau nhức xương khớp do viêm.

- Hỗ trợ tiêu diệt tế bào ung thư nhờ hoạt chất damnacanthal.

- Nhuận tràng chữa táo bón.

- Tăng cường sức đề kháng, giảm các nguy cơ dị ứng.

- Ngăn ngừa nguy cơ phát cơn hen suyễn.

- Hỗ trợ giảm béo.

- Đẩy lùi các bệnh tim mạch, huyết áp cao.

- Giúp tăng sinh collagen, ngăn chặn lão hóa và làm đẹp da.

Tác dụng trong Đông y

Theo tài liệu Đông y, trái nhàu có vị chát. Khi đi vào cơ thể quy kinh Thận. Tác dụng chính giúp nhuận tràng, lợi tiểu, hoạt huyết, điều kinh. Theo đó, trái nhàu phơi khô thường được dùng để chữa các bệnh như:

- Táo bón.

- Tiểu tiện khó.

- Điều hòa kinh nguyệt ở phụ nữ.

- Hạ sốt.

- Chữa đau mỏi lưng do thoái hóa ở cột sống, lệch đĩa đệm.

- Trị ho…

Các bài thuốc trị bệnh hữu hiệu từ trái nhàu khô

Trái nhàu khô được sử dụng trong nhiều bài thuốc Đông y để điều trị các bệnh lý khác nhau. Dân gian từ lâu cũng đã biết sử dụng dược liệu này để cải thiện sức khỏe tại nhà.

Thành phẩm trái nhàu khô

Một số bài thuốc trị bệnh từ trái nhàu

Cùng tham khảo các phương pháp sử dụng trái nhàu đối với một số bệnh cụ thể như sau:

Trái nhàu phơi khô giảm đau lưng và nhức mỏi xương khớp

Để giảm nhức mỏi xương khớp chúng ta có thể dùng rượu nhàu khô. Cách ngâm rượu trái nhàu khô như sau:

Chuẩn bị:

- 300gr trái nhàu phơi khô.

- 2 lít rượu 30-40 độ.

- Một bình thuỷ tinh tiệt trùng sạch.

Thực hiện:

- Rửa sạch 300gr trái nhàu khô, để ráo nước.

- Cho vào bình thuỷ tinh.

- Đổ hết 2 lít rượu vào, đậy kín nắp.

- Sau 2 tuần ngâm là rượu đã ngấm và có thể đem ra sử dụng

Liều dùng: Dùng 2 lần/ngày, mỗi lần 30-40ml. Không nên uống quá nhiều rượu nhàu khô vì có thể làm ảnh hưởng đến gan.

Trị rối loạn kinh nguyệt ở phụ nữ bị cao huyết áp

Khi bị cao huyết áp hoặc rối loạn kinh nguyệt. Chị em phụ nữ có thể thực hiện bài thuốc dưới đây với trái nhàu: 

Chuẩn bị:

- 20gr trái nhàu khô.

- 20gr ích mẫu.

- 12gr củ gấu tẩm giấm sao.

- 6gr cam thảo dây.

- 600ml nước.

Thực hiện:

- Các nguyên liệu đã chuẩn bị đem rửa sạch, loại bỏ bụi bẩn.

- Cho vào ấm, đổ nước vào sắc.

- Đun đến khi còn lại 300ml nước thì tắt bếp.

Liều dùng: Chia 300ml nước thành 2-3 phần uống dần trong ngày. Thực hiện bài thuốc này liên tục cho đến khi khỏi bệnh.

Trái nhàu hạ huyết áp, trị mất ngủ, suy nhược thần kinh

Dùng trái nhàu phơi khô kết hợp với một số nguyên liệu khác có tác dụng cải thiện chứng khó ngủ, tốt cho hệ thần kinh và điều hoà huyết áp. Bài thuốc này bạn làm như sau:

Chuẩn bị:

- 24gr trái nhàu phơi khô.

- 12gr hạt muồng.

- 3 lát gừng tươi.

- 6gr vỏ bưởi khô hoặc tươi.

- 8gr rau má.

- 8gr sơn kỳ lương.

- 500ml nước.

Thực hiện:

- Sao thơm hạt muồng.

- Cho tất cả các nguyên liệu đã làm sạch vào ấm.

- Đổ nước vào sắc đến khi còn khoảng 250ml.

Liều dùng: Mỗi ngày uống 2 lần, mỗi lần 125ml. Uống khi thuốc còn ấm nóng để tăng công dụng.

Giảm căng thẳng mệt mỏi, trị chấn thương

Khi cơ thể mệt mỏi, stress hoặc chấn thương bạn chỉ cần thực hiện cách sau:

- Lấy 3-4 trái nhàu tươi rửa sạch.

- Cho vào máy xay xay nhuyễn.

- Lọc qua rây để loại bỏ bã.

- Uống khi bụng đang đói.

Cách làm này đồng thời chính là lời giải cho thắc mắc trái nhàu ăn sống được không của nhiều người.

Chữa mụn cóc, làm đẹp da từ bột nhàu khô

Công dụng trái nhàu khô không chỉ phát huy bằng cách sắc thành thuốc mà còn có thể dùng để đắp bên ngoài để dưỡng da và trị mụn cóc rất hiệu quả. Cách làm như sau:

- Trộn bột nhàu khô với mật ong hoặc sữa chua không đường.

- Đắp hỗn hợp vừa trộn lên vùng da cần điều trị.

- Dùng màng bọc thực phẩm băng kín lại.

- Thực hiện 1 lần/ngày.

- Sau 1 tuần mụn cóc sẽ được đẩy lên giúp chúng ta dễ dàng loại bỏ.

- Cách làm này sẽ triệt tiêu hoàn toàn mụn cóc.

Theo Tạp chí Đông Y