Dùng xuyên tâm liên điều trị COVID -19

 Tại hội nghị giao ban trực tuyến với các tỉnh/thành phố mới đây, PGS.TS. Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Quản lý Khám, chữa bệnh (Bộ Y tế) cho biết Bộ Y tế cho phép sử dụng vị thuốc xuyên tâm liên trong y học cổ truyền để điều trị COVID-19 đối với những bệnh nhân ít triệu chứng, thể nhẹ kết hợp cùng nâng cao thể trạng, dinh dưỡng. Ngoài ra, các trường hợp F1 cách ly tại nhà có dấu hiệu mệt mỏi cũng có thể xem xét sử dụng vị thuốc này.

Trước đó, ngày 7/7/2021, trên cơ sở các ý kiến đóng góp đề xuất của Cục Quản lý Y dược cổ truyền Bộ Y tế, Bệnh viện Y học cổ truyền Bộ Công an và Bệnh viện Y học cổ truyền Trung ương, Hội đồng chuyên môn bổ sung, cập nhật hướng dẫn chẩn đoán điều trị COVID -19 của Bộ Y tế đã nêu ý kiến cần xem xét tác dụng vị thuốc xuyên tâm liên của Y học cổ truyền qua các nghiên cứu khoa học, đề xuất xây dựng protocol nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng đánh giá tác dụng của xuyên tâm liên trong điều trị bệnh nhân COVID -19.

GS. TS. Phạm Gia Bình - nguyên trưởng khoa Hồi sức tích cực Bệnh viện Bạch Mai – Chủ tịch Hội Hồi sức cấp cứu và chống độc Việt Nam đã nêu rõ quan điểm riêng của giáo sư là có thể xem xét sử dụng vị xuyên tâm liên rộng rãi cho bệnh nhân, vì đây là vị thuốc Y học cổ truyền thông dụng đã được sử dụng nhiều và từ lâu cho các bệnh nhân viêm đường hô hấp, cần giảm bớt tình trạng lạm dụng kháng sinh trong điều trị COVID -19 hiện nay... 

Trong nghiên cứu in silico (mô phỏng, tính toán về các lĩnh vực sinh học, y dược trên máy vi tính) về một số cây thuốc có triển vọng để phòng chống và điều trị COVID-19 đã được báo cáo, xuyên tâm liên là loại dược liệu được quan tâm và đánh giá cao.

Tại Ấn Độ

Kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học thuộc Trường Cao đẳng dược JSS (2020) cho thấy, các thành phần hóa học của xuyên tâm liên (andrographolide và dihydroxy dimethoxy flavone) có tác dụng chống lại COVID-19 bằng cách ức chế enzym protease chính của virus này trên thử nghiệm in silico.

Andrographolide (thuộc nhóm diterpenoid lactone) - hợp chất chiết xuất từ xuyên tâm liên là một chất ức chế tiềm năng đối với protease chính của COVID-19 (Mpro). Nghiên cứu cho thấy, andrographolide có tác dụng kết nối phân tử, phân tích mục tiêu, dự đoán độc tính và dược động học. Andrographolide đã được gắn thành công vào vị trí liên kết của COVID-19 Mpro (với điểm gắn kết là -3.094357 [A1] kcal/mol). Các phương pháp tính toán cũng dự đoán phân tử này có độ hòa tan tốt, đặc tính dược lực học và độ chính xác mục tiêu. Phân tử này cũng tuân theo quy tắc Lipinski, khiến nó trở thành một hợp chất đầy hứa hẹn, có tiềm năng sử dụng chống lại COVID-19.

Thuốc xuyên tâm liên.

Tại Indonesia

Nghiên cứu của các nhà khoa học thuộc Đại học Airlangga (Indonesia) năm 2020 cho thấy, xuyên tâm liên có tiềm năng là chất ức chế protease chính 6LU7 COVID-19. Tuy nhiên, phát hiện này cần được kiểm chứng thêm.

Tăng cường miễn dịch là chiến lược toàn cầu để chống lại đại dịch COVID-19. Xuyên tâm liên trước đây được sử dụng rộng rãi để điều trị đau họng, cảm cúm và nhiễm trùng đường hô hấp… đã được các nhà khoa học tại Đại học Jadavpur, Ấn Độ (2020) nghiên cứu nhằm mục tiêu chống COVID-19 và các con đường lây lan của nó. Kết quả cho thấy, sự hợp lực giữa andrographolide và một số hợp chất khác của xuyên tâm liên được xác định là chất chống viêm an toàn và hiệu quả, có tác dụng đối với nhiễm trùng đường hô hấp trên, có thể làm giảm đáng kể việc sản xuất cytokine và các yếu tố gây viêm trong nhiễm virus.

Tại Trung Quốc

Trong quá trình đẩy lùi đại dịch COVID-19 đã thực hiện chương trình khuyên dùng xiyanping tiêm để điều trị lâm sàng COVID-19. Xiyanping là một chế phẩm chống viêm, kháng virus được phát triển và cấp phép sử dụng ở Trung Quốc. Đây là một sản phẩm tiêm bán tổng hợp có nguồn gốc từ thành phần hoạt tính của cây xuyên tâm liên gồm 9-dehydro-17-hydro-andrographolide và natri 9-dehydro-17-hydro-andrographolide-19-yl sulfate. Bài báo của nhóm tác giả thuộc Tasly Pharmaceutical Group Co. Thiên Tân, Trung Quốc (2020) đã tóm tắt tác dụng dược lý và ứng dụng lâm sàng của andrographolide xuyên tâm liên, đồng thời khẳng định các công năng thanh nhiệt và giải độc, kháng sinh và chống viêm, có tác dụng điều trị rõ ràng đối với các bệnh hô hấp bao gồm viêm phổi, viêm đường hô hấp trên do vi khuẩn, virus dựa trên một số lượng lớn dữ liệu lâm sàng đã được tích lũy. Andrographolide có tác dụng kháng virus tiềm năng trong việc điều trị COVID-19 và có thể làm giảm mức độ viêm ở bệnh nhân, cải thiện các triệu chứng hô hấp, ức chế virus và cải thiện khả năng miễn dịch của cơ thể… với tính an toàn cao.

Ngoài ra, andrographolide còn có tác dụng bảo vệ gan và có giá trị lâm sàng để điều trị các bệnh tim mạch, đồng thời có tác dụng bảo vệ đối với tổn thương gan, tim mạch do một số thuốc chống COVID-19 khác. Qua đây, có thể thấy việc điều trị COVID-19 bằng andrographolide phù hợp với lý thuyết của y học cổ truyền về vị thuốc xuyên tâm liên.

Cây xuyên tâm liên.

Tại Thái Lan

Tác dụng chống COVID-19 của xuyên tâm liên đã được khẳng định hơn khi cuộc thử nghiệm lâm sàng đầu tiên đã được Viện Nghiên cứu y học cổ truyền Thái Lan (2020) tiến hành trên những bệnh nhân đã biểu hiện triệu chứng nhiễm COVID-19 nhẹ như đau họng, nhức đầu, ho hay sổ mũi. Người bệnh được cho uống 180 mg xuyên tâm liên/ngày, chia đều làm 3 lần vào lúc 6 giờ sáng, 2 giờ chiều và 10 giờ tối, uống liên tục trong 5 ngày. Cuộc thử nghiệm cho kết quả khả quan, trong vòng 3 ngày kể từ khi sử dụng xuyên tâm liên tình trạng sức khỏe của các tình nguyện viên mắc COVID-19 đều được cải thiện. Hiện nay, chính phủ Thái Lan cho phép sử dụng xuyên tâm liên trong thử nghiệm lâm sàng điều trị COVID-19, giúp cải thiện một số triệu chứng, đặc biệt là ho. Ngoài ra, vị thuốc này còn giúp giảm đáng kể việc tăng sinh số lượng virus ở phổi sau 5 ngày sử dụng với liều 60 mg hoặc 100 mg, ngày uống 3 lần.

Theo Bangkok Post hôm 19/4, sau 5 ngày điều trị, hơn 300 bệnh nhân mắc COVID-19 nhẹ đã được chữa khỏi nhờ xuyên tâm liên.

Bác sĩ Kwanchai Wisitthanon, Phó cục trưởng Cục Y học cổ truyền và liệu pháp thay thế Thái Lan, chia sẻ: "Chúng tôi tin tưởng xuyên tâm liên có thể chữa khỏi cho ca mắc COVID-19 nhẹ và không có triệu chứng. Thảo dược này an toàn để điều trị cho bệnh nhân COVID-19"

Tại Việt Nam

Xuyên tâm liên đã bắt đầu được triển khai thử nghiệm sử dụng hỗ trợ điều trị cho bệnh nhân COVID 19 tại tỉnh Bắc Giang và tại thành phố Hồ Chí Minh dưới dạng thuốc sắc và dạng trà thảo dược Y học cổ truyền...

Các thành phần hóa học của xuyên tâm liên (andrographolide và dihydroxy dimethoxy flavone) có tác dụng chống lại COVID-19 bằng cách ức chế enzym protease chính của virus này trên thử nghiệm in silico.

TS. BS. Trần Thái Hà

(Bệnh viện Y học cổ truyền Trung ương)