Kiến thức về bệnh gout giả u

Vậy hạt tophi có nguy hiểm không? Khoa Giải phẫu bệnh - Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 có gặp những trường hợp người bệnh được chỉ định xét nghiệm hoặc người bệnh mong muốn được xét nghiệm các khối tổn thương bất thường nổi dưới da vùng quanh sụn khớp cổ chân, mắt cá, khuỷu tay, sụn vành tai… thậm chí cắt bỏ “hạt tophi” ở dây thanh vì gây khàn tiếng. Bệnh nhân lo lắng không biết liệu đó là u lành tính hay ác tính? Việc tìm hiểu thêm đặc tính hạt tophi trong gout sẽ cung cấp thêm cho người bệnh kiến thức về bệnh cũng như ý thức kiểm soát bệnh gout.

Gout có những giai đoạn nào?

Bệnh Gout có bốn giai đoạn:

Giai đoạn 1 (Axit uric cao) :Lượng axit uric cao, không gout hoặc sỏi thận. Giai đoạn này không có triệu chứng và nhìn chung không điều trị.

Giai đoạn 2 (Khởi phát cấp): Giai đoạn này tiến triển điển hiển gout cấp tính gây đau và viêm một hoặc nhiều khớp.

Giai đoạn 3 (Thời kỳ tổn thương khớp/giai đoạn gout mạn tính): Giai đoạn này giữa các đợt gout tấn công. Trong suốt giai đoạn này, người bệnh cảm thấy bình thường nhưng nguy cơ tái phát của các đợt gout cấp tính.

Giai đoạn 4 (Gout tiến triển): Giai đoạn này viêm khớp dạng gout mạn tính, trong đó hình thành các hạt tophi; thường có các đợt gout cấp tấn công và đau thường xuyên giữa các đợt cấp. Nếu không điều trị sớm, biến chứng không phục hồi thì gout giai đoạn 4 có thể tiến triển ảnh hưởng rất lớn đến sức khoẻ và khả năng vận động xương khớp.

Hạt tophi là gì và có nguy hiểm không?

Hạt tophi biểu hiện các nốt (giả u) do lắng đọng tinh thể urat ở mô dưới da, thường gặp ở những vị trí mô không có mạch máu như ở sụn tai, mỏm khuỷu và trước xương bánh chè, vị trí xương cùng …thường liên quan đến gân/cân. Hạt tophi sẽ phá huỷ khớp và các mô xung quanh nhưng không gây biến đổi phá huỷ ác tính.

Người bệnh và bác sĩ thường biết đến bệnh gout với đặc trưng của bệnh là những đợt sưng đau khớp ngón chân cái (gặp 70% các trường hợp người bệnh bị đau khớp dạng gout). Trong khi đó, nhiều trường hợp bệnh biểu hiện âm thầm, không sưng nóng đỏ các khớp và tiến triển chậm cho đến khi xuất hiện các nốt, khối bất thường (hạt tophi) khiến cho bệnh nhân lo lắng đi khám. Khối bất thường này có thể gặp ở các vị trí khác như ở mu chân, vùng gót chân, vùng gần khuỷu tay, sụn vành tai, thậm chí tổn thương ở dây thanh.

Chẩn đoán bệnh gout

Để chẩn đoán bệnh gout, đầu tiên các bác sĩ tiến hành khám khớp để phát hiện  triệu chứng của gout. Người bệnh được chỉ định xét nghiệm máu để đo nồng độ axit uric. Để khẳng định chẩn đoán, bác sĩ có thể sử dụng xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh như siêu âm để kiểm tra tinh thể urat.

Chẩn đoán xác định bệnh gout khi được chỉ định lấy mẫu dịch khớp hoặc chọc hút tế bào, phẫu thuật tìm tinh thể urat hình kim chiết quang. Hình ảnh vi thể có phản ứng viêm hạt dị vật gồm các tế bào viêm một nhân, tế bào khổng lồ nhiều nhân quây quanh các đám tinh thể urat.

Chẩn đoán bệnh gout giả u cần phân biệt với viêm cân cục cũng hình thành khối ở bàn chân, dây chằng mà cũng có thể gân đau và sưng quanh lòng bàn chân và gót chân. Với tổn thương ở tai cần phân biệt với viêm cân cục sụn-da, bệnh sừng actinic, ung thư tế bào đáy, tế bào vảy, lặng đọng amyloid, nốt elastin.

Điều trị và quản lý bệnh gout

Điều trị gout với mục đích giảm đau, ngừng bùng phát các đợt gout cấp và ngăn chặn các biến chứng. Kế hoạch điều trị có thể dùng thuốc giảm đau, chống viêm không steroid để giảm đau và sưng.

Dùng colchicine, phương thức giảm đau triệu chứng khi lần đầu tiên biểu hiện.

Dùng ức chế xanthine oxidase có thể giúp ngăn sản xuất axit uric.

Dùng tác nhân uricosuric có thể hỗ trợ thận lấy bỏ axit uric quá mức khỏi cơ thể.

Dùng các thuốc khác làm giảm mức axit uric như allopurinol, febuxostat hoặc pegloticase.

Uống nhiều nước, không uống rượu bia và đồ uống có đường.

Cố gắng giảm stress vì stress có thể làm bùng phát gout cấp.

Giảm cân nặng mức trung bình và hoạt động thể lực.

Giảm thức ăn giàu purine như thịt đỏ, phủ tạng và hải sản.

Tránh  phản ứng chéo bất kỳ thuốc nào có thể gây tăng axít uric như diuretics

Phẫu thuật cắt bỏ những khối tophi lớn gây ảnh hưởng chức năng vận động và biến chứng nặng.

Trao đổi bác sĩ và người bệnh những đợt gout cấp để thảo luận những bước tiếp theo.

Bệnh gout không điều trị, kiểm soát sẽ phát triển các hạt tophi. Các hạt tophi đôi khi nhầm lẫn các khối u gây lo lắng, băn khoăn cho người bệnh và nhân viên y tế. Hiểu biết về tính chất hạt tophi để có ý thức chẩn đoán sớm bệnh gout và có kế hoạch điều trị cụ thể có thể giúp người bệnh quản lý hiệu quả triệu chứng gout và phòng ngừa biến chứng, thậm chí có thể mang lại kết quả điều trị gout hoàn toàn.

TS. Ngô Thị Minh Hạnh - Khoa Giải phẫu bệnh, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108