Một số nguyên tắc căn bản, để bảo vệ bản thân an toàn trong đám đông

Vừa qua, một sự kiện Halloween quy mô lớn đã được tổ chức tại Itaewon, Thủ đô Seoul của Hàn Quốc, khoảng 100.000 người đã tập trung trên đường phố. Vào lúc 22 giờ 22 phút, có thông tin một ngôi sao nổi tiếng xuất hiện, đám đông lao đến xem mặt, dẫn tới hiện tượng xô đẩy giẫm đạp nhau. Tất cả mọi người tập trung trên một con phố rộng 4m và khá dốc. Ti vi Hàn Quốc phát hiện sự nguy hiểm, ngay lập tức kêu gọi sơ tán, nhưng tất cả đã quá muộn. Tính đến thời điểm hiện tại, đã có 154 người chết, 133 người bị thương đang cấp cứu. Đa số người chết là thanh thiếu niên tuổi đôi mươi. Điều đau xót hơn nữa là, trong số 26 người nước ngoài chết, có 1 công dân Việt Nam.

(Ảnh minh họa)

Thế giới đã có nhiều thảm hoạ như vậy.

Tối ngày 1/10 vừa qua, một trận bóng đá ở Indonesia, do đội chủ nhà bị thua sau 23 năm bất bại, khán giả đã tràn vào sân yêu cầu ban huấn luyện giải thích lí do, cảnh sát sử dụng hơi cay để giải tán, đám đông mất kiểm soát làm 131 người chết, kết quả pháp y chủ yếu chết vì ngạt thiếu oxy.

Vào ngày 31/12/2014, một vụ hỗn loạn trong thời khắc giao thừa trên Bến Thượng Hải, đã giết chết 36 người. Vào năm 2004, trong một buổi trình diễn ánh sáng trên cây cầu ở Trung Quốc, đám đông xô đẩy nhau làm chết 37 người. Vào tối ngày 24/9/1991, Trung Quốc tổ chức triển lãm đèn lồng quy mô lớn tại thành phố Thái Nguyên, đã làm chết 105 người.

Những thảm kịch tương tự cũng đã xảy ra ở Đài Loan. Vào ngày 23/11/1963, một vụ hỗn loạn bên trong Hội trường Tôn Trung Sơn ở Trung Lịch, huyện Đào Viên dẫn đến 14 người chết; Vào ngày 24/1/1966, một vụ tương tự xảy ra ở Nhà hát Great World ở thành phố Cơ Long đã làm chết 7 người.

Thảm hoạ kinh hoàng nhất xảy ra ở Thánh địa Mecca vào năm 1990, khi 1.426 người hành hương chết vì ngạt thở. Vào ngày 24/9/2015, lịch sử lặp lại với những người hành hương ở khu vực Mina, cách thánh địa Mecca 5 km về phía đông, làm chết 1.399 người.

Vào tháng 8/2005, ít nhất 1.005 người đã thiệt mạng trong một vụ giẫm đạp trên một cây cầu của người Hồi giáo dòng Shiite, sau khi có tin đồn về một vụ tấn công liều chết ở thủ đô Baghdad của Iraq.

Ngày 22/11/2010 là ngày cuối cùng trong ba ngày lễ hội té nước truyền thống của Campuchia, khoảng 3 triệu người từ khắp nơi đổ về Phnom Penh để xem cuộc đua thuyền rồng tổ chức trên sông Tonle Sap trước Cung điện Hoàng gia và những nơi như Đảo Kim Cương ở Phnôm Pênh. Do quá đông khách du lịch, một cây cầu trên Đảo Kim Cương bị rung lắc khiến người dân hoảng loạn, hậu quả 456 người thiệt mạng.

Tại sao đám đông lại gây chết người?

Một nghiên cứu 37 người chết trên cây cầu ở Trung Quốc cho thấy, kết quả giám định pháp y tất cả nạn nhân đều bị ngạt cơ học, tức là có sự chèn ép không thể thở nổi.

Chấn thương xương rất hiếm, chỉ có 1 người bị gãy nhiều xương sườn, 1 người gãy xương hàm dưới. Tổn thương phần mềm tập trung nhiều ở các vùng theo thứ tự: đầu, tay chân, ngực, bụng, thắt lưng.

Có 28 trong số 37 người chết là nữ giới.

Nghiên cứu này cũng chỉ ra rằng, sở dĩ trẻ em và phụ nữ chết nhiều nhất, vì ngoài thể trạng mỏng manh yếu ớt, thì trẻ em và phụ nữ có sự liên quan đến chiều cao cơ thể, càng thấp lùng càng dễ bị chết.

Trong cuốn sách khoa học nổi tiếng "And Then You're Dead", nhà báo thể thao Cody Cassidy cùng với Tiến sĩ vật lí trạng thái rắn của MIT, Paul Doherty đề cập rằng đám đông giẫm đạp nhau gây nguy hiểm chết người không phải vì đám đông đang chạy, mà vì đám đông hoàn toàn không thể di chuyển được. Theo hai tác giả, cho dù là tất cả mọi người trong đám đông đều không đẩy với lực tối đa, mỗi người chỉ đẩy chỉ khoảng 5 đến 10kg, nhưng hàng nghìn người cùng nhau đẩy, lực này nhất định sẽ gây ép cơ hoành, dẫn tới ngạt thở. Cuốn sách dẫn chứng một vụ giẫm đạp, các nhà điều tra phát hiện ra rằng, một hàng rào thép có thể chịu được áp lực tới 500kg, vậy mà những thanh thép vẫn bị uốn cong.

Nguyên nhân chết chủ yếu vẫn là ngạt thở.

Bởi vì, con người muốn thở được thì phải có sự tham gia của cơ hoành, rồi đến cơ liên sườn. Khi đám đông ép chặt lồng ngực và bụng, thì lồng ngực không thể mở ra, cơ hoành không thể di động, dẫn tới không thở được mà chết. Những nhân chứng trong vụ Itaewon kể lại, họ đều bị dồn nén không sao thở được, nhìn thấy cái chết đến nơi. Lí do mọi người chết trong một đám đông chen chúc không phải do giẫm đạp, mà do ngạt thở, theo nguyên lý mà Cassidy và Doherty đề cập, thì chỉ cần năm người tiến về phía trước cũng đủ lực đủ để làm xẹp phổi của một người đàn ông trưởng thành.

Hãy tránh xa đám đông nguy hiểm!

Một đám đông gọi là nguy hiểm, khi có bất kì dấu hiệu nào sau đây, thì cần phải tránh xa hoặc thoát ra ngay lập tức nếu muốn không bị mất mạng.

- Không có sự tổ chức.

- Nhiều hơn 4 người trên 1 mét vuông.

- Cảm thấy có những người khác ép vào mình.

Khi bước vào một đám đông, điều quan trọng là phải quan sát lối thoát, đánh giá sự an toàn. Trường hợp đang ở trong đám đông nguy hiểm, thì cần phải nắm được một số nguyên tắc căn bản, để bảo vệ bản thân mình an toàn.

- Không di chuyển ngược chiều đám đông. Di chuyển ngược chiều, rất dễ bị xô ngã xuống đất, khi đó sẽ bị giẫm đạp gây chấn thương nguy hiểm.

- Luôn giữ cho đôi chân của mình thật vững. Thấy đám đông nguy hiểm, thì dù có bị tuột giày dép, cũng không được nhấc một chân lên hoặc cúi xuống để buộc dây, vì làm như vậy sẽ bị xô ngã.

- Khi đám đông tiến về phía mình thì phải tránh xa. Nhưng không được chạy, vì chạy dễ bị vấp ngã.

- Di chuyển trong đám đông nguy hiểm cần giảm lực tác động: Cụ thể, có trên 2 người di chuyển ngược hướng áp sát mình, thì ngay lập tức xoay ngang người, đưa tay phía trước ép ngang ngực vuông góc, căn chỉnh khuỷu tay hướng phía trước. Làm như vậy sẽ giúp giảm diện tích tiếp xúc cơ thể, khuỷu tay giữ khoảng cách giữa mọi người và phân tán tác động của dòng người sang hai bên, chống lại lực đẩy của đám đông, bảo vệ khoang ngực, giảm áp lực, giảm căng thẳng bề mặt cơ thể, tránh bị xô ngã một cách hiệu quả.

- Tạo khung xương khi bị xô ngã mà không đứng dậy được: Các nghên cứu cho thấy những trường hợp tử vong rất hiếm khi bị gãy xương sườn và xương khác. Điều này có nghĩa rằng, cơ thể con người có khung xương khá chắc, khi bị ngã cần biết cách khung xương để bảo vệ bản thân khi bị đám đông giẫm đạp. Cụ thể, ngay sau khi ngã không thể dậy nổi, nhanh chóng thu mình lại giống như thai nhi trong bụng mẹ, xoay người nằm nghiêng, hai tay ôm lấy đầu, đùi gấp vào bụng ngực, hai cẳng chân áp sát vào đùi. Lưu ý, khuỷu tay và đầu gối chạm nhau, tạo thành một tam giác để có không khí thở, đồng thời tam giác cơ thể cũng tạo nên sự vững chắc bảo vệ nội tạng. Nếu ở sát tường là tốt nhất, nhưng trong tình huống đó thì thay vì nằm nghiêng thì quỳ phủ phục, sẽ an toàn hơn nhiều vì có nhiều hơn các tam giác khung xương bảo vệ bản thân. Trường hợp không quỳ được, thì giữ tư thế nằm nghiêng, nhưng quay mặt vào tường.

Theo chia sẻ của BS. Trần Văn Phúc - Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức