Ứng dụng dược liệu kim ngân hoa trong hỗ trợ phòng chống COVID-19

Dược liệu kim ngân hoa

Kim ngân hoa được dùng để điều trị ngoại cảm phong nhiệt, bệnh dịch có sốt, vết loét, mụn nhọt, hậu bối và một số bệnh truyền nhiễm.

Kim ngân họ Cơm cháy. Cái tên kim ngân hoa xuất phát từ đặc điểm của cây, có cả hoa vàng (kim) và hoa trắng (ngân). Thu hoạch nụ hoa và hoa được vị thuốc kim ngân hoa, phần cành lá là kim ngân đằng.

Hiện nay, hơn 140 hợp chất hóa học đã được phân lập từ kim ngân hoa và các nghiên cứu cho thấy kim ngân hoa có tác dụng dược lý rộng rãi. Các hợp chất chính trong kim ngân hoa bao gồm các acid hữu cơ, flavones, iridoids, saponins…

Chiết xuất thô của kim ngân hoa đã được nghiên cứu đánh giá các tác dụng: chống viêm, chống virus, kháng khuẩn, chống oxy hóa, bảo vệ gan, chống ung thư, chống rối loạn chuyển hóa lipid…

Tại Trung Quốc, trong tổng 82 vị thuốc có trong 64 đơn thuốc chữa COVID-19 thì kim ngân hoa là một trong những vị thuốc được sử dụng nhiều nhất...

Theo y học cổ truyền, kim ngân hoa có vị cam (ngọt), tính hàn; quy các kinh phế, tỳ, vị, tâm, đại trường. Kim ngân hoa có tác dụng thanh nhiệt giải độc, chủ trị các chứng bệnh cảm mạo phong nhiệt, viêm nhiễm, mụn nhọt, lỵ…

Ứng dụng của kim ngân hoa trong hỗ trợ phòng chống COVID-19

COVID-19 là do hội chứng hô hấp cấp tính do SARS-CoV-2 gây ra. Do sự tương đồng của SARS-CoV và SARS-CoV-2, nên các hợp chất có trong tự nhiên có khả năng ức chế SARS-CoV đã được nghiên cứu trước đây cũng có tiềm năng trong việc ức chế SARS-CoV-2.

Reserpine có trong chiết xuất kim ngân hoa đã ức chế sự nhân lên của SARS-CoV ở nồng độ không độc.

MIR2911 (một microRNA) là hoạt chất trong kim ngân hoa có khả năng ức chế virus và được coi là khắc tinh của virus cúm bằng cách liên kết với mRNA của chúng và ngăn chặn quá trình dịch protein.

Để đánh giá tác dụng kháng virus của MIR2911 trong kim ngân hoa trên bệnh nhân COVID-19, các nhà khoa học đã tiến hành một nghiên cứu lâm sàng. 78 bệnh nhân COVID-19 mức độ vừa được điều trị bằng thuốc kháng virus thường quy (RT) tại Bệnh viện Nam Kinh 2 từ tháng 1 năm 2020 đến tháng 3 năm 2020. Kết quả cho thấy rằng MIR2911 trong kim ngân hoa ức chế sự nhân lên của SARS-CoV-2 và tăng tốc độ chuyển đổi âm tính của bệnh nhân COVID-19.

Ngoài ra, các bài thuốc y học cổ truyền có kim ngân hoa đã được thử nghiệm trong điều trị SARS-CoV như viên Liên hoa thanh ôn, Song hoàng liên, các loại thuốc này được ứng dụng trong nhiều năm để chống lại nhiều chủng cúm. Đến nay, chúng vẫn tiếp tục được nghiên cứu đánh giá tác dụng kháng virus, chống viêm, điều hòa miễn dịch trên bệnh COVID-19.

Dưới đây là một số ứng dụng của kim ngân hoa trong phòng chống COVID-19 có thể áp dụng:

Bài thuốc Ngân kiều tán

Ngân kiều tán (Ôn bệnh điều biện) là bài thuốc cổ phương có tác dụng phát tán phong nhiệt, giải độc. Bài thuốc được dùng để điều trị những bệnh ôn sơ khởi như cúm phong nhiệt, viêm họng cấp, viêm phế quản cấp, sởi, ho gà.

Theo công văn Số: 1306/BYT – YDCT về việc tăng cường phòng chống bệnh viêm đường hô hấp cấp do SARS-Cov-2 bằng thuốc và các phương pháp y học cổ truyền, bài thuốc Ngân kiều tán gia xuyên tâm liên và thanh hao hoa vàng được hướng dẫn dùng cho giai đoạn khởi phát.

Thuốc xông mặt

Bài thuốc xông giúp sát khuẩn đường hô hấp, phòng ngừa cúm, cảm mạo có chứa thành phần kim ngân hoa là một phương pháp đơn giản, dễ thực hiện, có thể làm tại nhà.

Thành phần: Kim ngân hoa 8g, kinh giới 12g, lá lốt 8g, bạc 10g, trần bì 6g, bạch chỉ 6g. Nghiền tán các vị thuốc trên làm thành bột. Bài thuốc trên dùng cho các trường hợp viêm đường hô hấp trên, cúm, cảm mạo.

Trà kim ngân hoa

Kim ngân hoa có vị dễ uống, có thể hãm uống dước dạng trà, có thể phối hợp với một số loại dược liệu khác thành trà công thức hỗ trợ phòng chống cảm mạo, chống virus, giảm các triệu chứng viêm đường hô hấp.

Công thức trà có thành phần kim ngân hoa: Kim ngân hoa, tang diệp, cúc hoa, bạc hà, trúc diệp, quế, gừng tươi mỗi vị 2g.

Thuốc tắm kim ngân

Tắm nóng buổi sáng với bài thuốc dưới đây giúp phát hãn, xua đuổi tà khí ở bì mao, cơ nhục (trường hợp bệnh giai đoạn khởi phát).

Sử dụng kim ngân đằng, kinh giới, vỏ chanh, hương nhu, lá sả để đun nước tắm gội. Nên tắm nóng (không quá nóng đến mức gây bỏng) vào buổi sáng, có thể ngậm thêm vỏ chanh trong lúc tắm để giữ tâm khí, giúp giảm ho, đờm.

Chúng ta cần thực hiện các nguyên tắc phòng chống bệnh, kết hợp y học hiện đại và các phương pháp y học cổ truyền đề đẩy lùi dịch bệnh COVID-19. Trong đó, y học cổ truyền đóng vai trò quan trọng trong phòng bệnh, điều trị bệnh nhân COVID-19 ở giai đoạn đầu, thể nhẹ hoặc vừa không có các triệu chứng nguy kịch và các bệnh nhân giai đoạn hồi phục. Nếu bệnh thể nặng phải áp dụng các biện pháp hồi sức cấp cứu của y học hiện đại.

Tiến sĩ - Lương y Phùng Tuấn Giang

Chủ tịch Viện Nghiên cứu Phát triển Y dược Cổ truyền Việt Nam