8 nguyên tắc giúp người cao tuổi sử dụng thuốc an toàn

 Tại sao quản lý thuốc là cần thiết cho người cao tuổi?

Bạn có thể đã quen với việc nhìn thấy nhiều lọ thuốc trong tủ thuốc của cha mẹ, nhưng bạn có biết, việc sử dụng thường xuyên từ 5 loại thuốc trở lên - có thể gây ra các nguy cơ sức khỏe nghiêm trọng cho người cao tuổi.

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC), mỗi năm có khoảng 350.000 người phải nhập viện vì các tác dụng phụ hoặc có hại của thuốc. Quản lý thuốc là một biện pháp phòng ngừa quan trọng để tránh các nguy cơ sức khỏe có thể xảy ra ở người cao tuổi. Hơn nữa, khi già đi, những thay đổi của cơ thể có thể ảnh hưởng đến cách hấp thụ và sử dụng thuốc. Ví dụ, những thay đổi trong hệ tiêu hóa có thể ảnh hưởng đến tốc độ đi vào máu của thuốc. Những thay đổi về trọng lượng cơ thể có thể ảnh hưởng đến lượng thuốc cần dùng và thời gian thuốc lưu lại trong cơ thể.

Hệ thống tuần hoàn ở người cao tuổi cũng hoạt động chậm lại, điều này có thể ảnh hưởng đến tốc độ di chuyển của thuốc đến gan và thận. Gan và thận cũng có thể hoạt động chậm hơn, ảnh hưởng đến quá trình phân hủy và loại bỏ thuốc khỏi cơ thể. Do vậy nên nguy cơ tương tác thuốc ở người lớn tuổi cũng cao hơn.

Cần quản lý tốt thuốc dùng cho người cao tuổi để phòng ngừa rủi ro.

8 nguyên tắc quản lý thuốc hiệu quả cho người cao niên

Nếu bạn là người lớn tuổi hoặc nếu bạn đang chăm sóc một người lớn tuổi, điều quan trọng là phải hiểu rằng dùng nhiều loại thuốc có thể gây ra tương tác và gặp nhiều rủi ro. Thực hiện tốt 8 nguyên tắc dưới đây sẽ giúp cha mẹ bạn ngăn ngừa các mối nguy hiểm về sức khỏe khi phải sử dụng thuốc:

Xem xét các loại thuốc đang sử dụng: Viết ra tên và liều lượng của tất cả các loại thuốc mà người bệnh dùng, bao gồm cả thuốc không kê đơn, vitamin và chất bổ sung thảo dược…

Đọc kỹ nhãn thuốc và hướng dẫn sử dụng: Nếu cha mẹ bạn đang bắt đầu sử dụng một loại thuốc mới, hãy trao đổi với bác sĩ về cách thức và thời điểm dùng thuốc và các loại thực phẩm cần hạn chế. Đọc kỹ nhãn thuốc để hiểu liều lượng và tìm hiểu về các tương tác và các tác dụng phụ có thể xảy ra.

Tìm hiểu về các tương tác thuốc có thể xảy: Ngoài việc đọc nhãn thuốc, hãy hỏi bác sĩ nếu một số loại thuốc trong danh sách của họ không được dùng cùng nhau. Lưu ý rằng thuốc không kê đơn và chất bổ sung thảo dược cũng có thể tương tác với một số loại thuốc, vì vậy cũng cần thận trọng với những loại thuốc đó.

Hiểu về các tác dụng phụ tiềm ẩn: Các tác dụng phụ có thể xảy ra khi cha mẹ bạn bắt đầu dùng một loại thuốc mới. Theo dõi và kiểm tra bất kỳ sự khác biệt nào kể từ khi bắt đầu dùng thuốc mới. Một số loại thuốc có thể ảnh hưởng đến người cao niên theo những cách khác nhau, bao gồm thay đổi về cân nặng, giấc ngủ, cảm giác đói hoặc mất cân bằng. Hãy cho bác sĩ biết nếu cha mẹ của bạn đang gặp bất kỳ tác dụng phụ nào.

Liều lượng có phù hợp với lứa tuổi hay không: Cách cơ thể xử lý các loại thuốc khác nhau thay đổi theo độ tuổi. Điều này có nghĩa là người cao niên có thể ít nhiều nhạy cảm với một số loại thuốc nhất định. Họ cũng có thể gặp các tác dụng phụ. Trao đổi kỹ với bác sĩ hoặc dược sĩ để đảm bảo rằng liều lượng trên đơn thuốc phù hợp với độ tuổi của họ.

Lưu ý về các loại thuốc được cho là không an toàn cho người cao tuổi: Một số loại thuốc người lớn tuổi có thể cần tránh hoặc trong trường hợp phải dùng cần rất thận trọng như: các loại thuốc an thần thường được kê đơn như diazepam, thuốc giảm đau NSAID, thuốc kháng histamin…

Nhận thức được sự nguy hiểm của việc tự kê đơn: Cha mẹ có thể tự ý tăng liều lượng của một loại thuốc nhất định để điều trị triệu chứng nhanh hơn. Hoặc họ có thể thêm một loại thuốc không kê đơn vào danh sách thuốc của mình để giảm đau nhanh hơn. Việc tự dùng thuốc làm tăng nguy cơ dùng thuốc quá liều và tương tác thuốc có thể gây hại nghiêm trọng cho sức khỏe của họ. Nếu một loại thuốc không mang lại hiệu quả như mong đợi để an toàn bạn hãy trao đổi với bác sĩ và xin lời khuyên.

Theo dõi việc tuân thủ thuốc: Thuốc chỉ có tác dụng nếu được dùng nhất quán và theo chỉ dẫn của bác sĩ. Nếu cha mẹ của bạn hay quên hoặc gặp khó khăn trong việc theo dõi thuốc, thì cần nhắc nhở họ. Đặc biệt với những người bị suy giảm nhận thức, như mất trí nhớ hoặc Alzheimer, càng cần được quản lý và theo dõi cẩn thận hơn. Bởi khi dùng không đúng cách, thuốc có thể gây hại hoặc thậm chí gây tử vong.   

Ước tính người trên 65 tuổi tiêu thụ 25-50% tất cả các loại dược phẩm được kê đơn và chiếm tới 70% tổng chi tiêu cho dược phẩm. Các nghiên cứu khác nhau đã tính toán rằng khoảng 2/3 số bệnh nhân lão khoa nhận được liều lượng thuốc không phù hợp. Đặc biệt, những bệnh nhân đang dùng từ 9 loại thuốc trở lên có nguy cơ bị phản ứng có hại của thuốc cao gấp 2,3 lần. Những người dùng nhiều hơn 10 loại thuốc có nguy cơ bị suy nhược trong vòng 3 năm cao gấp đôi so với những người dùng ít hơn 5 loại thuốc.

DS. Nguyễn Thị Trang