Bài thuốc chữa bệnh từ cây xích thược

Tác dụng dược lý

– Theo nghiên cứu khoa học xích thược có những tác dụng sau:

- Chống co thắt cơ trơn, giảm đau: Khi được thử nghiệm trên súc vật, chiết xuất từ xích thược giúp ức chế, làm giảm hoạt động co thắt cơ trơn tại các bộ phận như ruột, tử cung hay dạ dày.

- Kháng khuẩn, chống virus, nấm: Xích thược thể hiện tính kháng khuẩn, kháng virus tốt đối với các tác nhân gây bệnh như virus cúm, herpes, trực khuẩn lỵ, ho gà, tụ cầu, phế cầu…

- Kích thích lưu thông tuần hoàn máu, giảm áp lực cho tĩnh mạch cửa, ngăn ngừa thiếu máu cơ tim bằng cách làm tăng khả năng co giãn của động mạch vành.

- Kháng viêm, hạ sốt: Tác dụng này có được là nhờ hoạt chất Paeniflorin trong xích thược

- Một số báo cáo cho thấy xích thược khi sử dụng độc vị có thể kích thích các tế bào ung thư di căn nhanh. Tuy nhiên khi dùng phối hợp cùng các loại thuốc chống ung thư thì lại làm tăng hiệu quả của thuốc. Cần có thêm nhiều nghiên cứu để làm sáng tỏ vấn đề này.

– Theo Đông y:

Xích thược có tác dụng thanh nhiệt, giảm đau, chống ứ, kích thích lưu thông khí huyết, điều kinh. Khi dùng tươi có tác dụng hành huyết, tán tà. Xích thược sao tẩm rượu giúp cầm máu, chống thổ huyết, chữa chảy máu cam. Xích thược sao tẩm với giấm có tác dụng trị đau bụng, bế kinh.

Ngoài ra, xích thược còn được dùng đơn độc hoặc phối hợp với các vị thuốc khác chủ trị các chứng:

- Đau nhức xương khớp

- Đau thắt ngực do bệnh mạch vành

- Loét dạ dày

- Nhọt sưng ở vú

- Chấn thương tụ máu

- Đau mắt đỏ có kéo màng

- Mắt đỏ do nóng gan…

Cách dùng và liều lượng

- Liều dùng: Thông thường là 6 – 12g/ngày. Liều này có thể được thầy thuốc tăng giảm để phù hợp với thể trạng và mức độ bệnh của từng đối tượng sử dụng.

- Cách dùng: Làm thuốc sắc dạng tươi hoặc khô, tán bột làm hoàn hoặc chế thành cao bôi ngoài da

Bài thuốc sử dụng xích thược

1. Điều trị băng huyết, khí hư, giảm đau bụng

- Thành phần: 20g xích thược, 12g củ gấu (hương phụ)

- Cách sử dụng: Cho 2 vị thuốc trên vào ấm, thêm một ít muối và 3 chén nước vào sắc kỹ. Gạn nước uống ngày 1 – 2 lần. Nên dùng khi còn nóng.

2. Điều trị đau nhức xương khớp, phù tay chân, lịch tiết phong

- Thành phần: 80g xích thược, cây lá vông 80g, đào nhân 20g, xuyên quy 80g, sơn ô qui 80g, phụ tử 40g, bạt kế 40g, quế tâm 120g, xuyên khung 40g.

- Cách sử dụng: Tất cả tán bột mịn. Mỗi ngày lấy 20g bột đem sắc chung với 6g gừng. Uống khi thuốc còn ấm lúc đói bụng.

3. Chữa gãy xương lúc mới bị, đau nhức do ứ thương

- Thành phần: Xích thược, thuật dược, xuyên khung, mạt trích hoa, đào nhân, địa miết mỗi vị 8g; Quy vĩ, mai thực, nghệ mỗi vị 12g

- Cách sử dụng: Sắc lấy nước đặc uống kết hợp cùng phương pháp bó bột cố định xương.

4. Điều trị đau thắt ngực do ảnh hưởng của bệnh mạch vành

+ Cách 1:

- Thành phần: 20g xích thược, 20g đinh hương, 40g huyết căn, 20g hương thảo, 20g hồng hoa

- Cách sử dụng: Tất cả tán thành bột mịn, đem hòa với 200ml nước chia 3 lần uống trong ngày. Một liệu trình điều trị kéo dài trong 4 tuần.

+ Cách 2:

- Thành phần: 40g xích thược

- Cách sử dụng: Sắc lấy nước chia 3 lần uống/ngày

5. Chữa tiểu đau, tiểu buốt, bệnh viêm tuyến tiền liệt ở nam giới

- Thành phần: 16g xích thược, 8g huyết căn, 16g đào nhân, 8g hồng hoa

- Cách sử dụng: Sắc uống ngày 1 thang. Trường hợp bị nhẹ chỉ cần dùng 2 vị xích thược, đào nhân là được.

6. Trị chứng tích khối, đau ở một chỗ, khi nằm thì bụng sa xuống

- Thành phần: Xích thược, ô dước, huyền hồ, ngũ linh chi mỗi vị 8g; Hồng hoa, đương quy, đan bì, xuyên khung, đào nhân, cam thảo mỗi vị 12g; Chỉ xác 6g; củ gấu 10g.

- Cách sử dụng: Tất cả kết hợp thành một thang, sắc uống

7. Điều trị bệnh loét dạ dày, đau do huyết ứ

- Chuẩn bị: Xích thược và diên hồ sách mỗi vị 12g; đào nhân 8g; mai mực 20g, bồ hoàng 4g; xoan quả to ( xuyên luyện tử ) 20g.

- Cách sử dụng: Sắc uống 2 -3 lần một ngày. Mỗi ngày dùng 1 thang

8. Ôn dương, kiện tỳ, cầm máu, trị nôn ói ra máu, bệnh thương hàn

- Thành phần: Xích thược, a tỉnh lư bì giao, sơn liên, chích thảo, xuyên quy, đỗ phụ, hắc phụ mỗi vị 40g, sinh dịa 160g.

- Cách sử dụng: Tán tất cả thành bột. Mỗi ngày lấy 20g uống chung với rượu ấm khi đói bụng

9. Chữa bệnh đau mắt đỏ kéo màng, gan nóng mắt đỏ, làm sáng mắt

- Thành phần: Xích thược, quảng phòng kỷ, hồi vân, kinh giới, xuyên quy, nữ tiết mỗi vị 12g, cam thảo tươi 4g.

- Cách sử dụng: Đem thuốc sắc với nửa nước và nửa rượu trắng. Chia 3 – 4 lần uống trong ngày.

10. Điều trị nhọt độc sưng đau, lương huyết

- Thành phần: 16g xích thược, 10g huyết căn, 12g bạch chỉ

- Cách sử dụng: Tất cả các vị thuốc đã chuẩn bị đem tán bột mịn. Sau đó thêm 1 ít mỡ lợn và sáp ong vàng, trộn đều thành cao. Dùng bôi lên khu vực bị mụn nhọt 3 lần/ngày.

11. Chữa mụn nhọt vào mùa hè, nhọt sưng ở vú

- Thành phần: Xích thược, kim ngân, đại liên tử, đạm trúc diệp mỗi loại 12g; liên diệp 16g, thạch cao 10g

- Cách sử dụng: Hàng ngày lấy một thang sắc uống đều đặn cho đến khi khỏi bệnh.

12. Điều hòa khí huyết ở phụ nữ, trị tắc kinh

- Thành phần: Xích thược, phục linh, sài hồ mỗi loại 16g, lộc cửu 12g, bạch linh 16g

- Cách sử dụng: Tán các vị trên thành bột. Khi dùng lấy 8g sắc với một ít gừng tươi và đại táo uống

13. Chữa bế kinh

- Thành phần: 8g xích thược, 8g tần quy, 8g diên hồ sách, 8g hồng hoa, 8g củ gấu, 8g hương thảo

- Cách sử dụng: Sắc uống 1 thang mỗi ngày

14. Chữa chảy máu cam

- Thành phần: Xích thược

- Cách sử dụng: Tán thành bột mịn. Mỗi lần uống 6 – 8g với nước đun sôi để nguội

15. Trị viêm tắc động mạch

- Thành phần: 12g xích thược, 20g hoàng kỳ, 12g quế chi, 12g nhũ hương, 12g hồng hoa, 20g đan sâm, 12g bạch chỉ, 12g nghệ, 12g hắc lục hương, 12g một dược, 12g hồng hoa, 12g vang nhuộm, 12g đào nhân.

- Cách sử dụng: Mỗi ngày lấy 1 thang sắc uống.

16. Điều trị rong kinh ở phụ nữ do đặt vòng tránh thai

- Thành phần: 12g xích thược, 12g cỏ nến, 16g ích mẫu, 12g hàn phần, 12g hương phụ, 12g cỏ ngọt, 12g tô mộc, 8g đương quy.

- Cách sử dụng: Sắc với 5 chén nước cho đến khi cạn còn một nửa. Chia 3 lần uống, mỗi ngày 1 thang.

17. Trị chảy máu dưới da

- Thành phần: 12g xích thược, 40g rễ cỏ tranh, 16g sinh địa, 12g liên kiều, 16g hắc sâm, 12g bạch thược, 16g kim ngân, 12g đan sâm, 12g đan bì, 4g hồng hoa, 12g ích mẫu.

- Cách sử dụng: Các vị thuốc trên kết hợp thành 1 thang sắc uống trong ngày

Kiêng kị khi dùng xích thược

+ Chống chỉ định xích thược cho các trường hợp sau:

- Bệnh nhân bị cảm hàn gây đau bụng đi ngoài

- Người bị huyết hư

- Đối tượng dị ứng với xích thược

+ Thận trọng:

- Xích thược kị lê lô. Vì vậy tránh phối hợp các dược liệu này chung với nhau

- Phụ nữ có thai, người cao tuổi, bệnh nhân đang sử dụng các thuốc điều trị khác nên thận trọng tham khảo ý kiến thầy thuốc, bác sĩ, dược sĩ trước khi dùng.

Theo Bệnh viện Nguyễn Tri Phương