Bài thuốc từ củ chóc

Tác dụng dược lý

– Theo Đông Y:

- Tác dụng: Hạ khí, hòa vị, tán phong đờm, giáng nghịch và chống nôn.

- Chủ trị: Chống nôn mửa do đau dạ dày mãn tính, hen suyễn, ho có đờm và ho lâu ngày.

- Ở Ấn Độ, bán hạ ba thùy được dùng để chữa trĩ, đau dạ dày và mụn nhọt sưng đau.

– Theo nghiên cứu dược lý hiện đại:

Củ chóc (bán hạ nam) ít được nghiên cứu trên cơ sở khoa học. Tuy nhiên dược liệu này có tác dụng dược lý tương tự bán hạ bắc (Cây bán hạ của Trung Quốc). Một số tác dụng dược lý đã được công nhận của cây bán hạ bắc:

- Tác dụng ức chế thần kinh trung ương: Dùng dịch bán hạ tiêm dưới da ở chuột nhắt trắng nhận thấy tác dụng ức chế các hoạt động tự nhiên.

- Tác dụng chống nôn: Dịch chiết bán hạ có tác dụng ức chế nôn do đồng sulfat. Trong khi đó, nước sắc dược liệu có tác dụng đối với cả động vật được gây nôn bằng apomorphin.

- Tác dụng chống ho: Thực nghiệm trên mèo nhận thấy, hiệu lực giảm ho của bán hạ ở liều 0.6g/ kg trọng lượng tương đương với 1mg/ kg Codein.

- Tác dụng chống loét: Dịch chiết dược liệu có tác dụng ức chế quá trình bài tiết dịch vị và ngăn ngừa tình trạng viêm loét dạ dày lan rộng.

Cách dùng – liều lượng

Có thể dùng củ chóc để sắc uống, làm việc hoặc dùng ngoài. Liều dùng thông thường: 3 – 10g/ ngày.

Bài thuốc chữa bệnh từ vị thuốc củ chóc

Cây củ chóc được dùng để trị chứng trúng phong, động kinh, đau dạ dày, ho khan và chứng hen suyễn

1. Bài thuốc chữa mụn nhọt sưng đau

- Chuẩn bị: 1 ít củ chóc tươi.

- Thực hiện: Giã nát và đắp trực tiếp lên mụn nhọt sưng đau.

2. Bài thuốc chữa chứng nôn mửa, ho lâu ngày, ho gió và ho có đờm

- Chuẩn bị: Trần bì, củ chóc và rễ dâu mỗi thứ 150g, ô mai, lá táo, cát cánh, lá chanh và cam thảo dây mỗi thứ 100g, đường 200g.

- Thực hiện: Mang cát cánh, rễ dâu, trần bì và củ chóc phơi và sấy cho giòn, sau đó tán bột mịn. Lá táo, cam thảo dây và lá chanh đem sắc với 400ml nước, còn lại khoảng 100ml, thêm đường và nấu cho thành cao. Ô mai lấy thịt, bỏ hạt và giã nát. Trộn các dược liệu lại, vo thành viên, mỗi viên nặng 0.5g. Trẻ nhỏ dùng từ 5 – 15 viên (tùy độ tuổi), người lớn dùng 15 – 20 viên/ ngày.

3. Bài thuốc chữa ho lâu ngày

- Chuẩn bị: Hạt củ cải, trần bì và củ chóc mỗi thứ 15g.

- Thực hiện: Đem các vị sắc uống.

4. Bài thuốc chữa hoắc loạn khiến bụng đầy trướng

- Chuẩn bị: Quế chi và củ chóc (chế với gừng), mỗi vị bằng lượng nhau.

- Thực hiện: Đem các vị tán bột và dùng uống với sắc từ xương bồ và lá lấu.

5. Bài thuốc trị động kinh bị chảy dãi không tỉnh, trúng gió khiến răng cắn không nói được

- Chuẩn bị: Bột củ chóc.

- Thực hiện: Thổi vào lỗ mũi, sau khi hắt hơi sẽ tỉnh. Đồng thời nên xát dược liệu vào răng lợi của bệnh nhân để há miệng và nói trở lại được.

6. Bài thuốc chữa chứng đau bụng, nôn mửa đi ngoài, ho tức ngực, vướng nghẹn ở cổ họng

- Chuẩn bị: Gừng sống 6g, trần bì và củ chóc mỗi thú 8g.

- Thực hiện: Đem các vị sắc lấy nước uống.

7. Bài thuốc chữa chứng hen suyễn

- Chuẩn bị: Mật lợn/ mật bò và củ chóc (tán bột)

- Thực hiện: Đem dược liệu trộn với mật, chế với hồ làm thành viên. Mỗi lần dùng 2 – 3g uống với nước gừng. Ngày dùng 3 – 4 lần. Nếu đang bị cơn hen cấp, nên uống với nước sắc từ gừng và hẹ (mỗi vị 10g).

8. Bài thuốc chữa kinh giản lưng gáy, miệng chảy dãi

- Chuẩn bị: Gừng sống, kinh giới và củ chóc 12g.

- Thực hiện: Sắc uống. Đồng thời nên dùng củ chóc tán bột, trộn với nước gừng và đắp lên bên mặt không méo và đắp sau gáy.

Những điều cần lưu ý khi dùng dược liệu củ chóc

- Củ chóc có tác dụng tương tự như bán hạ Bắc. Do đó có thể dùng dược liệu này thay thế cho bán hạ bắc nếu không tìm thấy nguyên liệu.

- Cần phân biệt củ chóc với mía dò (Costus speciosus). Do ở một số địa phương, mía dò cũng có thể được gọi là củ chóc.

- Không dùng cho người đang mang thai, đại tiện táo, khát nước, khô tân dịch và người bị suy nhược.

Củ chóc là vị thuốc Nam quý có nhiều công dụng hữu ích đối với sức khỏe. Tuy nhiên nếu đang mang thai hoặc có tình trạng sức khỏe đặc biệt, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ để tránh rủi ro khi sử dụng.

Theo Bệnh viện Nguyễn Tri Phương