Chẩn đoán, điều trị u nhú đảo ngược mũi xoang

U nhú đảo ngược mũi xoang là gì?

Định nghĩa (theo Tổ chức Y tế thế giới - WHO): U nhú đảo ngược ở mũi xoang là một tổn thương bề mặt niêm mạc của đường hô hấp trên (mũi), thường thấy sự phát triển đảo ngược với nhiều lớp biểu mô niêm mạc chuyển đổi và xâm nhập bạch cầu trung tính.

Bệnh có thể do virus Human Papilloma Virus (HPV), ngoài ra có thể do các yếu tố môi trường như ô nhiễm, hoá chất, viêm nhiễm…

Hình ảnh vi thể tế bào biểu mô chuyển tiếp đường hô hấp tăng sinh nhiều hàng nội sinh và xâm nhập bạch cầu trung tính. HE 20x

Đặc điểm dịch tễ

U thường gặp nhất trong các khối u lành tính mũi xoang, chiếm tỷ lệ 0,5- 4% u vùng mũi xoang, có thể có xu hướng ác tính hóa với tỷ lệ 5-15%.

- Vị trí u thường gặp ở thành mũi sau/ xoang cạnh mũi

- Tỷ lệ mắc bệnh nam/nữ: 2-3/1, trung bình 50-60 tuổi

Chẩn đoán bệnh

Biểu hiện bệnh: Các triệu chứng thường không đặc hiệu, bao gồm nghẹt mũi, tắc mũi, chảy nước mũi hoặc chảy máu cam, đau đầu kéo dài...

Phương pháp chẩn đoán

- Nội soi Tai – Mũi – Họng.

- Chụp CT và MRI đều có giá trị: Chụp CT có thể cung cấp thông tin về vị trí xuất phát của khối u và chụp MRI cho thấy mức độ của bệnh.

- Sinh thiết làm xét nghiệm mô bệnh luôn đóng vai trò là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán u nhú đảo ngược mũi xoang.

Phương pháp điều trị

Phẫu thuật cắt bỏ hoàn toàn khối u qua phẫu thuật nội soi hoặc thủ thuật triệt căn phẫu thuật mở là phương pháp điều trị được lựa chọn, mục đích là loại bỏ hoàn toàn tất cả các niêm mạc bị bệnh.

Có thể cần phải phẫu thuật cắt bỏ thân bên và cắt tối đa ở giữa đối với u nhú ngược hoặc u nhú trên tế bào. Nếu phẫu thuật chỉ lấy khối u tại chỗ và không hết hoàn toàn, nguy cơ tái phát là 50-70%.

Các đặc điểm chẩn đoán Giải phẫu bệnh trong u nhú đảo ngược mũi xoang

- Đại thể:  U nhú đảo ngược: màu hồng-nâu-xám, phát triển có hình dạng dâu tằm, bề mặt nhấp nhô, nhăn nheo, mật độ mềm đến vừa phải.

- Vi thể: Tăng sinh tế bào biểu mô sắp xếp thành các ổ, đám biểu mô nối liền nhau tạo dạng từ tròn đến dài với đường viền ngoại vi nhẵn. Các tế bào biểu mô tăng sản (dày 5-30 lớp tế bào) và có thể thuộc loại vảy, chuyển tiếp hoặc hô hấp.

+ Mô đệm có thể bị phù nề hoặc viêm mãn tính, có thể thấy xâm nhập các tế bào bạch cầu trung tính.

+ Các cấu trúc tuyến phụ thuộc dưới biểu mô ở lớp đệm thường giảm hoặc không có.

- Nhuộm hóa mô miễn dịch:

+ Tế bào u dương tính với các dấu ấn: Cytokeratin AE1/ AE3, CK7, CK5/6, P40.

+ Tế bào u âm tính với các dấu ấn:  S100, CD45 và các dấu ấn không phải biểu mô.

ThS. BS Lê Thị Thanh Xuân - Khoa Giải phẫu bệnh, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108