Chủ tịch Hồ Chí Minh: Cả cuộc đời vì nước, vì dân

Sinh ra trong một gia đình nho học yêu nước, trên quê hương giàu truyền thống cách mạng, trong bối cảnh đất nước mất độc lập, nhân dân mất tự do, các phong trào yêu nước chống thực dân Pháp phát triển mạnh mẽ, nhưng lần lượt thất bại.

Với tư duy độc lập sáng tạo, phát huy truyền thống yêu nước của dân tộc, tháng 6/1911, người thanh niên xứ Nghệ 21 tuổi đã xin làm phụ bếp trên con tầu Đô đốc Latouche – Tréville của hãng vận tải Hợp nhất (Pháp) ra nước ngoài tìm đường cứu nước, cứu dân. Con đường mà Người lựa chọn để cứu nước, cứu dân khác biệt hoàn toàn với các bậc tiền bối. Nếu như các bậc tiền bối cách mạng trước đó lựa chọn phương Đông (Trung Quốc, Nhật Bản) trong hành trình cứu nước của mình, thì Nguyễn Tất Thành đã lựa chọn hướng đi hoàn toàn mới – phương Tây. Lựa chọn sang phương Tây để tìm đường cứu nước, cứu dân của Nguyễn Tất Thành chính là sự lựa chọn của lịch sử, phù hợp với triết lý phương Đông mà từ nhỏ Người đã được tiếp thu: “biết người biết ta, trăm trận trăm thắng”. Đồng thời cũng phù hợp với triết lý phương Tây cổ đại: đi tìm “gót chân Asin”, điểm yếu của kẻ thù - muốn thắng thực dân Pháp thì phải hiểu rõ bản chất của họ và sang phương Tây, nước Pháp để “xem xét họ làm ăn thế nào, tôi sẽ trở về giúp đồng bào chúng ta”.

Vượt qua muôn vàn khó khăn gian khổ, đi khắp các châu lục, làm đủ mọi nghề, trực tiếp lao động và sinh hoạt với các tầng lớp nhân dân nghèo khổ ở các nước, Người đã thấu hiểu cuộc sống khốn khó và ước muốn của họ cũng giống như nhân dân An Nam – đó là làm thế nào để giải phóng các tầng lớp nhân dân khỏi ách áp bức, bóc lột?

Vì vậy, Hồ Chí Minh rất cẩn trọng trong việc tìm và lựa chọn con đường cứu nước, cứu dân. Trong suốt 30 năm bôn ba ở nước ngoài, Người đã phải mất 10 năm (1911 – 1920) đến các nước, khảo sát các cuộc cách mạng điển hình trên thế giới để tìm và lựa chọn con đường cách mạng phù hợp với Việt Nam, con đường đó phải hoàn toàn giải phóng dân tộc, giành độc lập cho tổ quốc, hoàn toàn đem lại tự do, ấm no, hạnh phúc cho nhân dân như Người hằng “ham muốn”: “Tôi chỉ có một ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành”. [1]

Tháng 7/1920, với việc được đọc Luận cương của Lênin về vấn đề dân tộc và thuộc địa, đăng trên Báo Nhân Đạo (Pháp), Người đã tìm thấy con đường cứu nước giải phóng dân tộc – con đường cách mạng vô sản, lựa chọn và hướng cách mạng Việt Nam đi theo con đường cách mạng vô sản: “Luận cương của Lênin làm cho tôi rất cảm động, phấn khởi, sáng tỏ, tin tưởng biết bao! Tôi vui mừng đến phát khóc lên. Ngồi một mình trong buồng mà tôi nói to lên như đang nói trước quần chúng đông đảo: “Hỡi đồng bào bị đọa đầy đau khổ! Đây là cái cần thiết cho chúng ta, đây là con đường giải phóng chúng ta!”. [2]

Việc tìm thấy và lựa chọn con đường cứu nước giải phóng dân tộc đánh dấu bước ngoặt quan trọng đối với cách mạng Việt Nam. Nhưng làm thế nào để đưa con đường cách mạng vô sản vào thực tiễn Việt Nam là một vấn đề không hề đơn giản. Do vậy, 20 năm tiếp theo của cuộc hành trình tìm đường cứu nước, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã làm nốt những phần còn lại mà thực tiễn cách mạng Việt Nam đặt ra: truyền bá lý luận và con đường cách mạng vô sản, mở lớp huấn luyện cán bộ, chuẩn bị các điều kiện thành lập Đảng, triệu tập hội nghị thành lập Đảng cộng sản Việt Nam, về nước trực tiếp lãnh đạo cách mạng đi đến thắng lợi.

Sau cách mạng tháng Tám năm 1945, nước ta đã giành được độc lập, nhân dân ta được tự do, nhưng vận mệnh đất nước, dân tộc đứng trước tình thế “ngàn cân treo sợi tóc” với hàng loạt vấn đề lớn đặt ra như: giặc đói, giặc dốt và giặc ngoại xâm. Làm thế nào để bảo vệ nền độc lập dân tộc; đảm bảo cuộc sống tự do, ấm no hạnh phúc cho nhân dân… Đó cũng chính là trăn trở lớn nhất của Chủ tịch Hồ Chí Minh sau ngày đất nước được độc lập.

Kế thừa quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin, từ thực tiễn cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhận thức được việc tiến hành cách mạng giải phóng dân tộc, giành độc lập đã khó, việc bảo vệ những thành quả mà cách mạng đã đạt được còn khó hơn. Vì vậy, Người luôn nhắc nhở cán bộ, đảng viên phải thường xuyên tu dưỡng đạo đức cách mạng, phải thấm nhuần tư tưởng “vì nước quên thân, vì dân phục vụ”, vận mệnh của đất nước gắn liền với vận mệnh của dân tộc, nhân dân. Độc lập của đất nước phải gắn liền với đem lại cuộc sống ấm no hạnh phúc cho nhân dân. Người nhấn mạnh: “Nước được độc lập mà dân không hưởng hạnh phúc tự do, thì độc lập cũng chẳng có nghĩa lý gì… Chúng ta phải hiểu rằng, các cơ quan của chính phủ từ toàn quốc cho đến các làng đều là công bộc của dân, nghĩa là để gánh vác việc chung cho dân, chứ không phải để đè đầu dân như trong thời kỳ dưới quyền thống trị của Pháp, Nhật. Việc gì lợi cho dân, ta phải hết sức làm. Việc gì hại cho dân, ta phải hết sức tránh”. [3]

Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, là người cách mạng, cán bộ, đảng viên dù trong bất kỳ hoàn cảnh nào, phải luôn “cúc cung tận tụy” phục vụ nhân dân vô điều kiện. Phục vụ cách mạng, phục vụ nhân dân phải là mục đích suốt đời của người cách mạng, người cán bộ, đảng viên: “Cả đời tôi chỉ có một mục đích, là phấn đấu cho quyền lợi Tổ quốc và hạnh phúc của quốc dân. Những khi tôi phải ẩn nấp nơi núi non, hoặc ra vào chốn tù tội, xông pha sự hiểm nghèo – là vì mục đích đó. Đến lúc nhờ quốc dân đoàn kết, tranh được chính quyền, ủy thác cho tôi gánh vác việc Chính phủ, tôi lo lắng đêm ngày, nhẫn nhục cố gắng – cũng vì mục đó … Bất kỳ bao giờ, bất kỳ ở đâu, tôi cũng chỉ đeo đuổi một mục đích, làm cho ích quốc lợi dân”. [4]

Chủ tịch Hồ Chí Minh (ảnh tư liệu)

Trong thực tiễn lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn là tấm gương sáng ngời về sự hy sinh cả cuộc đời vì nước, vì dân, tận trung với nước, tận hiếu với dân. “Suốt cuộc đời tôi hết lòng hết sức phục vụ Tổ quốc, phục vụ cách mạng, phục vụ nhân dân. Nay dù phải từ biệt thế giới này, tôi không có điều gì phải hối hận, chỉ tiếc là tiếc rằng không được phục vụ lâu hơn nữa, nhiều hơn nữa” [5]. Cả cuộc đời, Bác phấn đấu không ngừng nghỉ vì nước vì dân. Người từng nói: “Một ngày mà Tổ quốc chưa thống nhất, đồng bào còn chịu khổ là một ngày tôi ăn không ngon, ngủ không yên”.

Dù ở bất kỳ hoàn cảnh nào, trong thời chiến hay thời bình, dù bận "trăm công nghìn việc", nhưng Bác vẫn luôn dành sự quan tâm đặc biệt đối với mọi tầng lớp nhân dân. Người luôn kịp thời đưa ra các chủ trương, quyết định, gửi thư, tặng quà, trực tiếp xuống cơ sở nắm bắt tình hình, động viên thăm hỏi nhân dân.

Hàng năm, mỗi dịp Tết đến, Xuân về, Chủ tịch Hồ Chí Minh không quên gửi lời chúc tết tới Quốc dân đồng bào bằng những vần thơ đầy ý nghĩa. Người thường xuyên viết thư chúc mừng, động viên, thăm hỏi đến các tầng lớp nhân dân nhân ngày truyền thống: Người cao tuổi, Thanh niên, Thiếu niên, Phụ nữ, Quân đội, Công an, Giáo viên, học sinh sinh viên… Đồng thời, trực tiếp tham gia các phong trào: Diệt giặc đói “cứ 10 ngày nhịn ăn một bữa, mỗi bữa một bơ…”; Diệt giặc dốt; trực tiếp trồng cây và phát động phong trào Tết trồng cây; ra tiền tuyến động viên bộ đội; vào trại an dưỡng thăm hỏi các thương binh; xuống đồng tát nước, gặt hái cùng nông dân; vào nhà máy sản xuất với công nhân…

Có thể nói, Hồ Chí Minh là một trong số rất ít những lãnh đạo trên thế giới đi thực tiễn về các địa phương nhiều nhất. Theo thống kê, trong khoảng thời gian 15 năm từ năm 1954 đến năm 1969, với cương vị Chủ tịch nước, Chủ tịch Đảng, Bác đã đi về các địa phương 923 lần, trong đó năm đi nhiều nhất là năm 1958 với 134 lần. Những chuyến đi của Người thường mang tính “bất ngờ”, bởi theo Người, đi như thế mới thấy hết được thực tiễn của nhân dân, của địa phương, nắm bắt được tâm tư, tình cảm, nguyện vọng của nhân dân, từ đó mới có thể đề ra chủ trương chính sách đúng đắn, hợp lòng dân, có lợi cho dân.

Trong con người Hồ Chí Minh hội đủ những phẩm chất cao quý nhất của một vĩ nhân, một thiên tài. Người chính là hiện thân của một nhà lãnh đạo vì dân kiểu mới: vĩ đại nhưng gần gũi; thanh cao mà giản dị, thân thiết, hết lòng hết sức phục vụ nhân dân. Như Cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng, người học trò xuất sắc, gần gũi của Bác đã viết: “Hồ Chí Minh cao mà không xa, mới mà không lạ, to lớn mà không làm ra vĩ đại, chói sáng mà không làm ai choáng ngợp, mới gặp lần đầu đã cảm thấy thân thiết từ lâu”. [6]

Những đóng góp của Chủ tịch Hồ Chí Minh đối với cách mạng Việt Nam và Thế giới là rất lớn không gì có thể đo đếm được. Nhiều lần Đảng, Nhà nước và các nước bạn bè trên thế giới đề nghị tặng những phần thưởng cao quí cho Người. Tuy nhiên, Người đã từ chối tất cả danh hiệu, phần thưởng cao quí mà Đảng, Nhà nước ta và các nước bạn bè trên thế giới trao tặng vì một lý do: đất nước chưa hoàn toàn độc lập, thống nhất, nhân dân chưa hoàn toàn được hưởng cuộc sống ấm no, tự do hạnh phúc…  

Tấm gương đạo đức sáng ngời, cả cuộc đời tận tụy, hy sinh vì nước vì dân, vì nền độc lập, tự do của dân tộc, cuộc sống ấm no hạnh phúc cho nhân dân của Chủ tịch Hồ Chí Minh mãi soi sáng con đường cách mạng Việt Nam. Việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trọn đời vì nước vì dân đối với mỗi cán bộ, đảng viên là việc làm cần thiết. Qua đó góp phần giáo dục, nâng cao phẩm chất, đạo đức cách mạng đối với người cán bộ đảng viên tư tưởng “vì nước quên thân, vì dân phục vụ”, “việc gì có lợi cho dân, ta phải hết sức làm; việc gì có hại cho dân, ta phải hết sức tránh”.

Tài liệu tham khảo:

Hồ Chí Minh: toàn tập, tập 4 Nxb CTQG, Hà Nội 2000, tr. 379

Hồ Chí Minh: toàn tập, tập 10 Nxb CTQG, Hà Nội 2000, tr. 127

Hồ Chí Minh: toàn tập, tập 4 Nxb CTQG, Hà Nội 2000, tr. 64

Hồ Chí Minh: toàn tập, tập 4 Nxb CTQG, Hà Nội 2000, tr. 568

Hồ Chí Minh: toàn tập, tập 12 Nxb CTQG, Hà Nội 2000, tr. 507

Phạm Văn Đồng: Hồ Chí Minh - một con người, một dân tộc, một thời đại, một sự nghiệp, NXB Sự thật, Hà Nội, 1990

Thạc sỹ Vũ Văn Chương