Chuyện buồn giữa miền biên viễn xứ Thanh

Phía sau bản án ly hôn

Có dịp công tác tại huyện Mường Lát, tỉnh Thanh Hóa, chúng tôi vô cùng bất ngờ khi được nghe những câu chuyện về tình trạng tảo hôn – ly hôn của các chàng trai, cô gái sinh sống trên địa bàn huyện. Qua cán bộ Tòa án Nhân dân huyện Mường Lát, chúng tôi biết đến một số câu chuyện người dân tộc thiểu số sớm vướng vào chuyện lấy vợ, lấy chồng khi còn trong độ tuổi thành niên. Trong đó, nhiều bé gái mới tuổi trăng rằm đã phải làm vợ, làm mẹ và con đường đến với con chữ của các em cũng đứt gánh từ đó.

Trường hợp của em Lò Thị An và chồng là Lò A Lềnh (tên hai nhân vật đã được thay đổi) cùng sinh năm 1999, trú bản Pha Đén, xã Pù Nhi, huyện Mường Lát là một dẫn chứng điển hình. Như một số trai gái người Mông, năm 2015, khi chưa tròn tuổi 16, hai em được gia đình tổ chức đám cưới để về chung một nhà.

Năm 2018, khi gia đình nhỏ ngày nào đã có thêm ba miệng ăn, hai vợ chồng Lềnh nhờ ông bà nội nuôi nấng các con, rồi khăn gói ra Bắc Ninh làm công nhân. Thời gian đầu sống nơi đất khách, họ thuê chung một phòng trọ rồi chăm chỉ làm ăn. Năm vài lần, cả hai dành thời gian về thăm nhà, chơi với các con để vơi phần nhung nhớ.

Nhưng rồi làm công nhân, vợ ca ngày, chồng ca đêm, tối vắng chồng, An thường theo đám bạn đi chơi, mua những áo váy đắt tiền, làm móng tay, móng chân... Con gái Mông uống rượu giỏi, An được những người đàn ông, đàn bà trong xóm trọ rủ rê nhậu nhẹt giải sầu. Dần dần, An “quên” mình là gái đã có chồng, quen bạn trai mới.

Thấy An có biểu hiện lạ, qua theo dõi, Lềnh phát hiện vợ có quan hệ ngoài luồng với người đàn ông khác. Nghĩ cho các con thơ ở nhà, Lềnh bỏ qua chuyện cũ, khuyên ngăn vợ quay về nhưng chẳng được.

Sau nhiều lần hòa giải của hai bên gia đình, chính quyền địa phương bất thành, cuối cùng chuyện vợ chồng của Lò Thị An và Lò A Lềnh chính thức khép lại sau bản án của Tòa án Nhân dân huyện Mường Lát. Hạnh phúc đôi vợ chồng trẻ chia đôi ngả. An và Lềnh mỗi người có thể vun vén cho sự lựa chọn của riêng mình. Chỉ những đứa con của họ ở nhà chịu cảnh thiếu thốn, bữa đói nhiều hơn bữa no, ăn ngô sắn nhiều hơn cơm gạo.

Hai người thuận tình ly hôn, Lềnh nuôi 2 con đầu và út, còn An nuôi đứa thứ hai. Sau phiên tòa, cả hai đều gửi chúng lại cho ông bà nội ngoại nơi núi rừng Mường Lát để tiếp tục tha hương. An và Lềnh còn trẻ, khỏe, ai cũng có cơ hội đi tiếp bước nữa, tìm hạnh phúc cho riêng mình. Nhưng chẳng ai biết cuộc sống của những đứa trẻ sau đó sẽ ra sao?

Số liệu đáng buồn

Một cặp vợ chồng trẻ khác là Vàng Thị Dung và Thào A Dua (tên nhân vật đã được thay đổi) cùng sinh năm 2000, ở bản Xi Lô, xã Mường Lý, huyện Mường Lát mới đây cũng tìm đến tòa án giải quyết ly hôn.

Hai người được gia đình tổ chức đám cưới khi mới 14 tuổi. Sau khi có với nhau ba mụn con, Dua đi làm công nhân ở tỉnh Nam Định. Sống nơi phố thị hào nhoáng, phồn hoa, Dua quen nhiều phụ nữ hơn người vợ đầu bù tóc rối ở nhà, dần nảy sinh tình cảm. Những cuộc gọi điện, tiền lương gửi về cho vợ con từ đó thưa dần.

Về phần Dung, thấy Dua ngày càng lạnh nhạt, lại hay quát mắng, đánh đập, cô nghĩ chồng chẳng quan tâm đến gia đình, không thương bốn mẹ con nữa, nên viết đơn ly hôn nhờ tòa án phân xử.

Không lâu sau đó, Tòa án Nhân dân huyện Mường Lát mở phiên tòa xét xử việc ly hôn và tranh chấp nuôi con chung của họ. Thào A Dua vắng mặt, dù đã được tòa thông báo triệu tập nhiều lần. Căn cứ theo nguyện vọng và điều kiện của hai người, Hội đồng xét xử quyết định cho người mẹ được nuôi ba con nhỏ. Rời phiên xét xử, Dung đưa những những đứa trẻ về quê ở Suối Phái, xã Tam Chung, huyện Mường Lát, mẹ con rau cháo có nhau.

Theo Chánh án Tòa án Nhân dân huyện Mường Lát Nguyễn Tiến Dũng, số vụ ly hôn của vợ chồng trẻ trên địa bàn huyện Mường Lát đang có chiều hướng tăng trong thời gian qua. Cụ thể, năm 2023 Tòa án Nhân dân huyện Mường Lát đã thụ lý, giải quyết 49 vụ án hôn nhân gia đình, tăng 10 vụ so với năm 2022. Từ ngày 1/10/2023 đến 20/3/2024 đã thụ lý, giải quyết 30 vụ hôn nhân gia đình. Chưa kể, án loại này tăng vào dịp cuối năm, hầu hết số vụ ly hôn là thuận tình của những cặp vợ chồng tuổi mới lớn.

Phía sau mỗi phiên tòa, nguyên nhân ly hôn được khái quát là do bất đồng quan điểm, không tìm được tiếng nói chung, vợ chồng thường xuyên cãi vã... Cái gốc của vấn đề có một phần là họ kết hôn còn quá sớm, khi kiến thức, kỹ năng, sức khỏe còn chưa đảm bảo. Phần lớn số vụ này là tảo hôn, vi phạm Luật Hôn nhân và Gia đình. Khi đang còn tuổi ăn tuổi chơi, có thêm những đứa trẻ, lại thiếu kiến thức, nên những ông bố, bà mẹ ấy dễ dàng buông bỏ gia đình cũng là điều dễ hiểu.

Mạnh Linh