Có cần tiêm mũi thứ 3 vaccine COVID-19 cho người bình thường?

Do vậy, mũi bổ sung thứ 3 đã được đặt ra cho các nhà hoạch định chiến lược y tế cộng đồng. Mũi thứ 3 này đã nhanh chóng nhận được sự đồng thuận cho nhóm người có “hệ miễn dịch bị suy giảm”, như những người ghép nội tạng, những bệnh nhân ung thư, những người có khiếm khuyết về sự phát triển của các tế bào miễn dịch,… vì các nghiên cứu trước đó đã cho thấy hiệu quả của vaccine COVID-19 trong nhóm người này không cao như người bình thường ngay từ những những mũi đầu. Liều bổ sung (mũi thứ 3) cho những người này đã được thực hiện ở Mỹ từ giữa tháng trước (ngày 12/8/2021).

Tuy nhiên, câu hỏi tiếp theo là “có cần tiêm mũi thứ 3 cho người bình thường hay không?”. Đây vẫn là một tranh cãi gay gắt giữa các chuyên gia với nhau. Tranh cãi này đã dẫn đến quyết định từ chức trong tháng tới của hai chuyên gia hàng đầu trong FDA là Marion Gruber, giám đốc văn phòng nghiên cứu và đánh giá vaccine (head of the FDA’s Office of Vaccines Research & Review) và Phil Krause, phó giám đốc dưới quyền của Marion (deputy director of the office). Sau tuyên bố sẽ từ chức trong tháng tới, Marion và Philip đã cùng các nhà khoa học quốc tế khác công bố một bài báo khoa học trên tạp chí chuyên ngành uy tín Lancet hồi đầu tuần này (ngày 13/9) để phân tích các nhận định của họ về việc quyết định tiêm liều thứ 3 bổ sung cho người bình thường cần được suy xét cẩn thận. Một số điểm chính trong bài phân tích này là:

Tuy hiệu quả của vaccine COVID-19 hiện nay có thể bị giảm đối với biến thể Delta nhưng vẫn còn khả năng bảo vệ khá tốt cho người đã được tiêm đủ liều.

Để hiểu rõ điều này, chúng ta có thể xem qua các số liệu như sau. Một nghiên cứu lớn trên bệnh nhân ở bang New York, được công bố vào ngày 18/8 trên báo cáo hàng tuần về bệnh và tử vong, cho thấy hiệu quả của vaccine chống lại tất cả các trường hợp nhiễm SARS-CoV-2 giảm từ 91,7% xuống 79,8% trong khoảng thời gian từ tháng 5 đến tháng 7 khi biến thể Delta bắt đầu chiếm lĩnh. Nhưng khả năng bảo vệ khỏi nhập viện đối với COVID-19 vẫn đạt gần 95%. Dữ liệu từ Bộ Y tế Israel cũng cho thấy khả năng bảo vệ khỏi bệnh nặng vẫn là gần 92% đối với những người từ 50 tuổi trở xuống và 85% đối với những người trên 50 tuổi. Dữ liệu của CDC cho thấy từ ngày 4 tháng 4 đến ngày 17 tháng 7, sau thời điểm biến thể Delta chiếm lĩnh thì số lượng người bị nhiễm tăng vọt nhưng tỉ lệ này ở người đã được tiêm vaccine đầy đủ vẫn ít, và là rất thấp nếu tính trên số lượng người phải nhập viện và chết vì COVID-19. Tính toán một cách dễ hình dung hơn, so với những người chưa tiêm chủng thì những người đã được tiêm chủng đầy đủ ít có nguy cơ bị nhiễm bệnh bởi biến thể Delta hơn khoảng 5 lần, khả năng nhập viện vì COVID-19 thấp hơn 10 lần và nguy cơ tử vong do biến thể này thấp hơn 11 lần (hình trong bài).

Do vậy, nhóm các nhà khoa học đưa ra nhận định là việc bổ sung mũi thứ 3 cho những người đã tiêm vaccine dù có thể giúp đẩy mạnh hệ miễn dịch lên nhưng sẽ cứu được nhiều người hơn nếu dùng những liều vaccine này cho những người chưa được tiêm vaccine.

Mặc dù một số triệu chứng phụ nguy hiểm của vaccine hiện nay đã được làm rõ nhưng việc tiêm ngừa vaccine cho thấy lợi ích cao hơn rất nhiều so với bị mắc bệnh COVID-19. Tuy nhiên, lợi ích của mũi bổ sung thứ 3 chưa được làm rõ và liệu có cần thiết hay không cần được xem xét kỹ lưỡng vì nếu nó không có lợi ích (hoặc lợi ích quá thấp) thì không đáng để đánh đổi với những nguy cơ phản ứng phụ nguy hiểm dù là nhỏ.

Điểm cuối các nhà khoa học đưa ra khá giống với ý của mình đã nói vài lần trước đó là việc tiêm mũi bổ sung sẽ có ý nghĩa hơn, hiệu quả hơn khi sử dụng các “vaccine cải tiến” với các đặc điểm phù hợp với chủng hiện hành có các đặc điểm đã thay đổi so với chủng cũ.

Tóm lại, bài phân tích của các chuyên gia đầu ngành này nhận định rằng các bằng chứng hiện tại chưa cho thấy rằng việc tiêm mũi thứ 3 bổ sung trên toàn cộng đồng là cần thiết. Ngoài ra, việc sử dụng vaccine cho những nơi còn đang thiếu là điều cần thiết hơn để ngăn chặn sự biến đổi tiếp theo của virus tạo ra những biến chủng nguy hiểm trong tương lai.

Nhận thấy rằng chiến đấu với đại dịch COVID-19 hiện nay không còn là một trận chiến ở từng quốc gia mà là một trận chiến của nhân loại, việc hỗ trợ của các nước có điều kiện hơn cho những nước nghèo hơn không chỉ mang tính nhân văn mà còn là lợi ích chung cho mọi người trên trái đất này, bao gồm cả chính họ. Cũng giống như có đám cháy, nếu nó bùng lên ở xóm nhà lá thì cũng có ngày nó lan đến xóm nhà lầu! Bằng chứng cho thấy là chủng gốc xuất phát từ Vũ Hán, Trung Quốc sau khi lan khắp thế giới đã tạo nên những mối nguy hiểm tiếp sau đó về "biến thể nguy hiểm" ở khắp nơi. Ví dụ như biến thể Delta xuất phát từ trận dịch lớn vừa qua ở Ấn Độ với các đặc điểm ưu việt hơn đã nhanh chóng chiếm lĩnh thế giới chỉ trong 1 thời gian ngắn! Trong tương lai, nếu tình trạng dịch bệnh vẫn tiếp tục kéo dài và số lượng lớn người trên thế giới vẫn mắc virus này thì cơ hội cho biến thể mới nguy hiểm hơn là điều tất yếu sẽ xảy ra!

Tuy nhiên, nói như thế không phải để tạo ra một tâm lý ỷ lại cho những nước được coi là “chưa giàu”. Mà qua điều này chúng ta nên biết việc chia sẻ vaccine hiện nay trên toàn cầu luôn được tạo điều kiện thuận lợi vì đó là lợi ích chung. Ngoài việc tận dụng những nguồn vaccine viện trợ, chúng ta nên sử dụng hiệu quả “quỹ vaccine hiện có”, để “chủ động mua” những vaccine tốt nhất, hiệu quả nhất cho dân, từ đó dập dịch hiệu quả hơn, giảm thiểu nguy cơ biến thể của virus, đảm bảo an toàn sức khỏe cho người dân, sớm đưa cuộc sống trở lại bình thường và hồi phục kinh tế.

* "Bài tuyên truyền thực hiện Nghị quyết 84/NQ-CP ngày 29/5/2020 của Chính phủ"

Theo chia sẻ của TS. Nguyễn Hồng Vũ, Viện nghiên cứu City of Hope, California, USA; Cố vấn khoa học Ruy Băng Tím