Ngày Thầy thuốc Việt Nam 27/2: Bác sĩ và câu chuyện tình cha khi con trên giường bệnh

Một đêm cuối năm 2008, mọi người bận rộn chuẩn bị đón Tết âm lịch, lúc đó tôi trực đêm tại Khoa Hồi sức tích cực, Bệnh viện Nhi đồng 1. Không gian đêm trực yên ắng, tiếng monitor nhịp tim, xen lẫn tiếng báo động máy thở của 14 trẻ bệnh nặng nhưng đã qua giai đoạn nguy cấp, nằm “ngủ yên” trong căn phòng lớn khoa hồi sức chứa 16 giường. Các điều dưỡng mỗi người một việc, người chuẩn bị dịch truyền, người pha thuốc tiêm truyền tĩnh mạch cho trẻ, người hút đàm, cứ đều đều, đêm trực khá bình yên, không phải “chạy bệnh”… mình nghĩ vậy.

Đang miên man suy nghĩ về nghề y với những thăng trầm trong cuộc sống,… bỗng có một cuộc gọi vang lên, bên kia đầu dây là Khoa cấp cứu gọi vào báo có một trẻ nữ 6 tuổi, ngụ ở Long An, bị sốc sốt xuất huyết độ IV ngày 5, suy hô hấp, rối loạn đông máu, xuất huyết tiêu hóa. Khai thác bệnh sử ghi nhận, bệnh nhân sốt cao 4 ngày liên tục, đến sáng ngày thứ 5 của bệnh, em bớt sốt, than đau bụng, ói ra dịch nâu, tay chân lạnh, than mệt, được người nhà đưa đến nhập viện địa phương, chẩn đoán sốc sốt xuất huyết độ IV ngày 5. Điều trị truyền dịch chống sốc theo phác đồ được 12 giờ, tình trạng không cải thiện nên chuyển đến Bệnh viện Nhi đồng 1.

BS CK2 Nguyễn Minh Tiến, Bệnh viện Nhi đồng Thành phố Hồ Chí Minh

Tại đây, Khoa cấp cứu, ghi nhận em bứt rứt, môi tái, mạch nhẹ, huyết áp kẹp, tay chân lạnh, chẩn đoán sốt xuất huyết độ IV ngày 5, suy hô hấp. Lúc đó tôi chạy ra khoa cấp cứu xem bệnh trẻ (Khoa Hồi sức tích cực nằm cạnh Khoa cấp cứu), gặp cha bé đang đứng bệnh cạnh, nắm lấy tay con vẻ mặt đầy lo lắng… Tôi hỏi nhanh qua bệnh sử thăm khám đánh giá tình trạng trẻ, tự nhiên thốt ra câu hỏi “ủa mẹ cháu đâu mà anh phải đi chăm con?...”, rồi hướng dẫn các bác sĩ trẻ xử trí truyền dịch, báo điều dưỡng Khoa Hồi sức tích cực chuẩn bị giường, hệ thống thở áp lực dương liên tục CPAP để tiếp nhận trẻ, đồng thời trực tiếp tiến hành thủ thuật bộc lộ tĩnh mạch nền ở cánh tay phải, đặt catheter tĩnh mạch trung tâm để đo áp lực tĩnh mạch trung tâm giúp hướng dẫn truyền dịch chống sốc.

Do bệnh nhân vào sốc sớm và biểu hiện sốc sâu kéo dài, nên dù đã truyền dịch đúng phác đồ nhưng tình trạng diễn tiến phức tạp, gây ra nhiều biến chứng như tràn dịch màng bụng, màng phổi lượng nhiều gây suy hô hấp nặng, rối loạn đông máu nặng, xuất huyết tiêu hóa, được truyền thuốc thuốc vận mạch, hỗ trợ hô hấp thở CPAP, truyền máu, huyết tương đông lạnh, tiểu cầu đậm đặc. Vì diễn tiến bệnh trẻ nặng, nguy cơ tử vong cao nên, mình gặp người nhà để thông tin tình trạng trẻ cho gia đình biết, chuẩn bị tư tưởng cho gia đình trong tình huống xấu nhất.

Những lúc như vậy, mình thấy cha trẻ rất căng thẳng, lo âu thể hiện trên khuôn mặt, miệng lẩm bẩm điều gì đó và nói ra như một lời khẩn cầu “bác sĩ hãy cứu con em…”, tôi thấy đôi mắt người cha ngấn lệ, chỉ biết an ủi “cha cầu nguyện cho con nhé…", "tôi và tập thể bác sĩ điều dưỡng ở đây sẽ cố gắng hết sức điều trị cho cháu…”. Tôi thức suốt đêm trực chiến với trẻ, mỗi giờ, căng thẳng đấu trí, rồi đến nửa đêm trẻ suy hô hấp nhiều hơn, bụng căng phình, siêu âm bụng thấy dịch nhiều trong ổ bụng gây chèn ép cơ hoành gây khó thở, trẻ cần được chọc dò dẫn lưu dịch ổ bụng giải áp nên mình có mời cha đứa bé vào để giải thích suy hô hấp nặng của trẻ cần chọc dẫn lưu dịch ổ bụng giải áp.

Khi nghe tin con mình trở nặng, nguy kịch, người cha lại càng khủng hoảng lo lắng hơn, ánh mắt lộ vẻ thất vọng, “cháu còn bao nhiêu phần trăm cơ hội sống sót?...”, mình chỉ biết động viên và giải thích việc chọc dò giải áp ổ bụng, sẽ giúp trẻ thở dễ hơn, cơ hội sống sót sẽ nhiều hơn “chúng tôi sẽ cố gắng hết sức!”. Người cha lại tiếp tục cầu nguyện cho con. Tôi nói nhỏ, “có cái miếu linh thiêng lắm ở kế bên cổng 'Sư Vạn Hạnh' của bệnh viện, cha ra đó thắp nhang cầu nguyện cho con nhé”.

Như là một phép màu, sau chọc hút dẫn lưu dịch ổ bụng ra khoảng 800ml, trẻ bớt suy hô hấp, thở êm hơn, các chỉ số nhịp thở, nhịp tim, huyết áp, SpO2 cải thiện, trẻ được tiếp tục truyền duy trì, truyền máu, chế phẩm máu,… Mình mời cha vào báo tin vui, trẻ nằm ngủ yên, lúc này người cha mừng quá, nở nụ cười nhẹ và hỏi "con em qua được cơn nguy kịch rồi hả bác sĩ?”, mình cũng thận trọng trả lời, “hiện cháu tạm ổn cố gắng qua đến trưa mai”.

Ngày thứ 6 của bệnh viện, thời gian truyền dịch cho trẻ đã trên 24 giờ, mọi chuyện tưởng tốt đẹp, nào ngờ đến 6 giờ sáng hôm sau trẻ lại biểu hiện khó thở trở lại; Trẻ thở ì ạch, nghe phổi phế âm giảm 2 bên, trong đó giảm gần như hết phổi bên phải, X-quang phổi và siêu âm ngực cho thấy tràn dịch lượng nhiều bên phải; Trẻ cần được chọc dẫn lưu giải áp hoặc phải đặt nội khí quản thở máy trong điều kiện thiếu thốn máy móc thiết bị y khoa, đặc biệt là máy thở.

Sau khi bàn bạc với các bác sĩ tua trực và thảo luận với cha đứa trẻ, nước mắt người cha rơi gò má "bác sĩ ơi, cứu con em…”. Sau khi cho gia đình ký cam kết thủ thuật, chúng tôi quyết định chọc dò dẫn lưu màng phổi, sau khi truyền tiểu cầu đậm đặc cho trẻ để nâng lên con số trên 50.000/microL (trước đó tiểu cầu của trẻ chỉ 18.000/microL). Tôi nhờ điều dưỡng chích an thần, động viện trấn an trẻ, sau khi siêu âm đánh dấu vị trí chọc dò ở khoa liên sườn 5 đường nách giữa nơi có lớp dịch trẻ dày nhất, tôi dùng kim luồn số 18F chọc vuông góc một nhát dứt khoát vào khe giữa 2 xương sườn, và đòng dịch ánh vàng chảy ra sau khi lùi phần nòng sắt, chỉ còn phần ống nhựa trong khoang màng phổi để dẫn lưu dịch tránh chảy máu.

Điều kỳ diệu đã xảy ra, trẻ hồng hào dần bớt khó thở, dịch chảy từ từ qua kim luồn có gắn ba chia qua bồn hạt đậu khoảng 500ml, tôi quyết định rút kim luồn và dùng gạc băng ép, dùng tay đè thêm lên gạc đã băng thêm khoảng 30 phút để tránh nguy cơ chảy máu sau chọc; Trong lúc đó tôi hỏi G.Ph (tên của trẻ), “cháu thấy dễ thở hơn không?”, G.Ph trả lời bằng cách gật đầu, tôi biết trẻ còn mệt nên động viên “cháu ngủ đi nhé”, cháu gật đầu và nhắm mắt lại, chúng tôi lại tiếp tục theo dõi sinh hiệu của trẻ; Chụp lại X-quang phổi, thấy chỉ còn tràn dịch màng phổi phải lượng ít, phổi phải nở ra tốt, G.Ph được kiểm tra Hct mỗi 2 giờ, kết quả 37-39% nằm trong giời hạn bình thường, không thấy chảy máu màng phổi – một biến chứng có thể dẫn đến tử vong mà bất cứ bác sĩ nào làm công tác điều trị sốt xuất huyết nặng đều “sợ và ám ảnh”.

Thời gian dần trôi qua, đến 12 trưa ngày hôm sau G.Ph đã ngưng được dịch, các tín hiệu hồi phục hiện lên trong niềm vui của các ê kíp bác sĩ, điều dưỡng trực. 14 giờ theo thông lệ, các thân nhân được vào thăm con em của mình, cha bé G.Ph vào thăm con trong niềm vui được bác sĩ báo bé đã phục hồi, lần này, cha bé G.Ph lại khóc… vì hạnh phúc, làm chúng tôi lúng túng. Chị điều dưỡng trưởng tua nói vui “đàn ông cũng khóc”.

Đến ngày chuyển trẻ lên khoa sốt xuất huyết, cha bé G.Ph vào đưa con lên khoa với mái tóc cạo trọc một phần, tôi ngạc nhiên hỏi “ủa, sao cha G.Ph cạo đầu vậy? Mà thấy đẹp trai thật”, cha G. Ph trả lời: “Ngay từ đầu, con em bệnh nặng, bác Tiến kêu xuống cái miếu kế cổng 'Sư Vạn Hạnh' khấn, cầu nguyện cho con em tai qua nạn khỏi và hứa với bề trên, bây giờ phải giữ lời hứa”, thật là tình phụ - tử thiêng liêng cao quý.

Bé G.Ph đã phục hồi sức khỏe trong niềm vui tột cùng của anh V. Anh đã “hy sinh mái tóc” để cầu nguyện cho Ph vượt qua cơn hiểm nghèo

Thấm thoát đã gần 17 năm trôi qua, trong lúc soạn bài huấn luyện chẩn đoán và điều trị sốt xuất huyết cho các bác sĩ điều dưỡng, tôi tình cờ tìm thấy tấm ảnh mình xin phép chụp 2 cha con trước khi xuất khỏi Khoa Hồi sức tích cực, bé G.Ph giờ được 23 tuổi, chắc là đang là sinh viên y khoa năm cuối – niềm mơ ước của bệnh nhân trẻ năm nào.

Kỷ niệm tràn về, dòng ký ức về một người cha nuôi con bệnh nặng, nhân Ngày Thầy thuốc Việt Nam, tôi – một bác sĩ tại Bệnh viện Nhi Đồng 1 kính chúc quý phụ huynh và các cháu thiếu niên nhi đồng mạnh khỏe, hạnh phúc, các cháu học giỏi, ngoan, hoàn thiện kỹ năng sống để sau này cống hiến cho xã hội, đất nước giàu mạnh, phồn vinh.  Kính chúc các bác sĩ, điều dưỡng cũng như toàn bộ nhân viên ngành Y tế dồi dào sức khỏe, hạnh phúc, không ngừng học tập cập nhật tiến bộ, nâng cao trình độ chuyên môn, rèn luyện y đức, luôn nhiệt huyết, nhiều động lực, nghị lực phấn đấu vì mục tiêu tối thượng là giành lại mạng sống cho người bệnh “thập tử nhất sinh”, cũng như đưa người bệnh hòa nhập  với cuộc sống thường ngày. 

BS CK2 Nguyễn Minh Tiến, Bệnh viện Nhi đồng Thành phố Hồ Chí Minh