Nguyên nhân gây rối loạn nội tiết tố nam thường gặp

Đôi nét về rối loạn nội tiết ở nam giới

Nội tiết tố nam testosterone do tinh hoàn sản xuất ra đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển các bộ phận sinh sản của nam giới như: phát triển tinh hoàn, dương vật, tiền liệt tuyến và duy trì chức năng sản xuất tinh trùng. Đồng thời giúp phát triển hình thức bên ngoài mang tính nam bao gồm: tăng cơ bắp, mọc ria mép, mọc lông ở nách và bộ phận sinh dục…

Đối với nam giới khỏe mạnh, nồng độ testosterone trong máu duy trì ở mức khoảng 10-35 nmol/L. Đến khoảng 30 tuổi, khi hoạt động của bộ máy sinh dục bắt đầu suy giảm thì nồng độ testosterone cũng sẽ suy giảm theo. Lượng hormone ít đi hay nhiều hơn đều gây mất cân bằng dẫn đến rối loạn.

Sự suy giảm này sẽ ảnh hưởng xấu đến nhiều bộ phận trong cơ thể nam giới. Có thể kể đến như gây rối loạn cương dương, giảm số lượng tinh trùng, giảm ham muốn tình dục. Bên cạnh đó còn dễ mắc các bệnh mãn tính. Điển hình như các bệnh lý tim mạch, đái tháo đường, rối loạn giấc ngủ, thừa cân, béo phì, trầm cảm…

Các nguyên nhân gây rối loạn nội tiết tố nam

Rượu bia, thuốc lá, chất kích thích

Việc dung nạp vào cơ thể những chất độc hại như rượu bia, thuốc lá, chất kích thích là một trong các nguyên nhân gây suy giảm nội tiết tố nam và nguy cơ suy giảm ham muốn tình dục.

Ngoài ra, một số sản phẩm chăm sóc cá nhân (như son phấn, mỹ phẩm, dầu gội sữa tắm) có thể chứa thành phần xenoestrogen. Đây là một chất tương tự estrogen gây ra những rối loạn về tính năng sinh dục nam giới.

Do tuổi tác

Tuổi tác là yếu tố chính ảnh hưởng tới nội tiết tố 

Bình thường, lượng testosterone tăng nhanh nhất ở tuổi dậy thì và bắt đầu suy giảm khi nam giới đạt đến tuổi trưởng thành. Sang tuổi 40, lượng nội tiết tố nam suy giảm tới 30%. Và chúng tiếp túc giảm khi tuổi tác càng cao. Từ độ tuổi trung niên trở đi là độ tuổi sự suy giảm trở nên rõ rệt và ngày càng trầm trọng hơn. Do đó làm giảm đáng kể chất lượng sống của nam giới.

Do các bệnh mắc phải

Di chứng viêm tinh hoàn do quai bị có thể gây vô sinh 

- Bệnh lý vùng hạ đồi tuyến yên

+ Bình thường, vùng hạ đồi và tuyến yên sẽ tiết ra các hormone là GnRH và FSH/LH. Dưới tác động của các chất này, tinh hoàn sẽ sản xuất ra testosterone. Bất kỳ một nguyên nhân nào gây rối loạn hoạt động của hệ thống này đều có thể dẫn đến bất thường trong quá trình sản sinh tinh trùng.

+ Suy vùng hạ đồi là một trong những nguyên nhân của rối loạn hoạt động nội tiết. Bệnh lý này có thể là bẩm sinh (ngay từ trong giai đoạn bào thai) hay mắc phải. Thường gặp trong hội chứng Kallmann – một bệnh lý có tính di truyền mà vùng hạ đồi hoàn toàn mất chức năng sản xuất GnRH. Từ đó tinh hoàn không tiết ra testosterone và dẫn đến không có tinh trùng.

+ Nguyên nhân khác như u tuyến yên, u sọ hầu, u tế bào thần kinh đệm… cũng gây rối loạn tiết hormone GnRH, FSH/LH.

– Bệnh lý tinh hoàn

Do các nguyên nhân ở tinh hoàn giảm tiết hoặc không tiết được hormone testosterone, dẫn đến các biểu hiện rối loạn nội tiết tố. Các tình trạng gây ra suy tinh hoàn hay gặp đó là:

Bệnh lý tinh hoàn ẩn hay còn gọi là tinh hoàn lạc chỗ. Tinh hoàn không nằm ở bìu mà nằm trong ổ bụng, ở lỗ bẹn sâu, lỗ bẹn nông… Do đó không thực hiện được chức năng; Di chứng viêm tinh hoàn do virus quai bị. Do xạ trị, hóa trị, phẫu thuật hoặc chấn thương vùng tinh hoàn; Ung thư tinh hoàn.

- Một số bệnh lý khác

Một số bệnh lý khác có thể gây rối loạn nội tiết tố nam. Đó là hội chứng Cushing, suy tuyến giáp, suy thượng thận, đái tháo đường… Chúng đều gây ảnh hưởng đến suy giảm chức năng tinh hoàn.

Tâm lý

Stress kéo dài cũng gây rối loạn nội tiết tố ở nam giới 

Căng thẳng, stress liên tục kéo dài sẽ làm mất cân bằng hormone sinh dục nam testosterone. Kết quả dẫn đến tăng cân, béo phì, mệt mỏi và suy giảm ham muốn tình dục, gây giảm chất lượng đời sống vợ chồng.

Chế độ dinh dưỡng

– Thường xuyên ăn đậu nành sẽ dẫn đến rối loạn nội tiết tố nam. Do trong đậu nành chứa nhiều hợp chất giống estrogen – một hormone giới tính nữ. Khi nam giới dùng nhiều đậu nành sẽ ảnh hưởng ít nhiều tới tính trạng nam giới của mình.

– Ăn quá nhiều chất béo không những khiến chúng ta dễ mắc chứng béo phì mà còn dẫn tới tinh hoàn giảm sản xuất tinh trùng gây ảnh hưởng tới chức năng sinh sản. Ngược lại, suy dinh dưỡng cũng tác động không tốt gây suy sinh dục ở nam giới.

– Thực phẩm có chứa quá nhiều thuốc bảo vệ thực vật, thuốc trừ sâu, phẩm màu độc hại cũng là nguyên nhân rối loạn nội tiết tố nam.

Thực tế, có không ít bộ phận người chăn nuôi sử dụng các chất tương tự hormone để kích thích vật nuôi lớn nhanh, tạo nạc hoặc tạo sữa, nhằm nâng cao sản lượng để đạt mục đích kinh tế. Tuy nhiên, các thực phẩm với nồng độ dư thừa các chất này khi đưa vào cơ thể con người sẽ gây rối loạn hệ nội tiết của cơ thể. Đó cũng là lý do làm ảnh hưởng tới nội tiết tố nam của các quý ông.

Thiếu ngủ

Việc ngủ ít ảnh hưởng rất lớn đến nội tiết tố nam testosterone, dẫn đến làm giảm khả năng sinh sản và sức khỏe của cơ thể. Mới đây, các nhà nghiên cứu còn cho biết, việc ngủ muộn còn có thể dẫn đến vô sinh.

Để cân bằng cũng như phòng tránh rối loạn nội tiết ở nam giới, mọi người cần có chế độ ăn uống ngủ nghỉ một cách khoa học và lành mạnh. Không hút thuốc lá, uống rượu bia hay chất kích thích. Thường xuyên tập luyện thể dục thể thao hàng ngày. Đảm bảo ngủ đầy đủ đúng giờ, tránh thức khuya và tránh căng thẳng stress. Hơn nữa, quan hệ vợ chồng một cách đều đặn cũng góp phần cân bằng nội tiết tố cho nam giới.

BS Huyền Hương (Hội Bác sĩ trẻ – Đại học Y Hà Nội)