Những tác dụng của dược liệu cỏ mực trong y học cổ truyền

Cỏ nhọ nồi hay còn được gọi với tên khác là cỏ mực, hàn liên thảo. Cây cỏ mực có tên khoa học là Eclipta alba (L.) Hassk, thuộc họ Cúc (Asteraceae). Trong dân gian, cỏ mực được nhắc đến là thảo dược hữu ích trong điều trị rất nhiều căn bệnh. Tuy cỏ mực là loài cây mọc dại nhưng lại chứa nhiều hoạt chất có tác dụng cầm máu, chữa các bệnh liên quan đến chảy máu.

Tác dụng dược lý của mực

Mặc dù cỏ mực chỉ là loài cây nhỏ bé mọc hoang, nhưng lại có rất nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe. Chính vì vậy, nhiều nghiên cứu đã được thực hiện và phát hiện ra các hoạt tính sinh học bất ngờ của loại cây này.

Cỏ mực có tác dụng cầm máu: Trong y học cổ truyền, nhọ nồi là loại thảo dược được sử dụng như loại thuốc bổ máu, chữa ho ra máu, chảy máu cam… Cỏ nhọ nồi được sử dụng với tác dụng cầm máu vì khả năng làm tăng tổng lượng prothrombin (yếu tố giúp đông máu), có cơ chế giống với vitamin K (đây là thành phần quan trọng giúp tổng hợp ra các yếu tố đông máu). Khả năng cầm máu của 1g bột nhọ nồi khô tương đương với 1,33 mg vitamin K.

Tác dụng kháng khuẩn: Thảo dược cỏ mực được nghiên cứu có tác dụng ức chế các chủng vi khuẩn: liên cầu, tụ cầu khuẩn vàng, trực khuẩn bạch hầu, Bacillus anthracis, Bacillus subtilis. Nghiên cứu về tác dụng của chiết xuất cỏ nhọ nồi, được thực hiện trên nhóm chuột bị gây nhiễm trùng bằng đường tiêm. Kết quả cho thấy cỏ nhọ nồi có khả năng cải thiện được quá trình điều trị chuột nhiễm trùng nặng và choáng nhiễm khuẩn tại nồng độ 20mg/ml.

Tác dụng kháng viêm: Viêm là các phản ứng sinh học xảy ra thường xuyên trong cơ thể, có tác dụng bảo vệ cơ thể khi bị tấn công bởi các yếu tố gây hại. Viêm là phản ứng tốt cho cơ thể trong những trường hợp bình thường. Tuy nhiên, khi các tế bào miễn dịch hoạt động quá mức, thì phản ứng viêm lại gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, hoạt chất Wedelolactone trong cỏ nhọ nồi có tác dụng ức chế quá trình sinh các yếu tố tiền viêm như cytokine TNF, IL-6, IL12p40, từ đó cỏ mực có thể làm giảm quá trình gây viêm.

Các tác dụng khác của cỏ mực: Nhọ nồi là một vị thuốc có tác dụng làm tăng trương lực của tử cung cô lập. Trong trường hợp chảy máu tử cung, nếu dùng dược liệu nhọ nồi thì ngoài tác dụng làm tăng prothrombin. Ngoài ra, nhọ nồi còn có thể làm co thành tử cung, góp phần thúc đẩy việc chống chảy máu. Do đó, cỏ nhọ nồi sử dụng trên thỏ có thai có thể gây sẩy thai. Cao lỏng lá nhọ nồi đã được dùng để điều trị 70 bệnh nhân bị viêm âm đạo (23 người do tạp khuẩn, 26 do nấm và 21 do Trichomonas). Ngoài ra, nhiều nghiên cứu trên chuột bị gây tổn thương gan bằng paracetamol, cỏ nhọ nồi với liều 4g/kg có tác dụng bảo vệ gan biểu hiện qua hoạt độ của AST, ALT, hạn chế được một phần tổn thương trên giải phẫu vi thể gan.

Cỏ nhọ nồi có thể trị được bệnh gì?

Theo Y học cổ truyền, cỏ nhọ nồi có vị ngọt, chua, tính mát có tác dụng bổ thận, mạnh xương, đen tóc, mát huyết, cầm máu, giải độc. Ngoài tác dụng cầm máu, cỏ nhọ nồi còn được sử dụng để chữa các bệnh như: sởi, ho, viêm họng, lao phổi, bỏng, bệnh nấm ở da, di mộng tinh. Trong dân gian còn dùng nước ép lá nhọ nồi đun nóng với dầu dừa hoặc dầu vừng giúp làm mọc tóc.

Lưu ý khi dùng dược liệu cỏ mực

Bác sĩ Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn khuyến cáo, không nên dùng cỏ nhọc nồi cho người bị viêm đại tràng mạn tính, đại tiện lỏng, sôi bụng.

Không dùng cỏ nhọ nồi cho phụ nữ có thai vì cỏ nhọ nồi không gây giãn mạch, không hạ huyết áp, nhưng có thể gây sẩy thai.

Cỏ nhọ nồi là một loài thảo dược lành tính, việc sử dụng hiệu quả vị thuốc này có thể mang lại nhiều tác dụng bất ngờ. Tuy nhiên, dược liệu nhọ nòi cũng như các loại thảo dược khác, việc sử dụng nhọ nồi cần phải chú ý nhiều đến liều lượng và thời gian dùng.

Lê Khanh - Sông Cấm