Sơ kết đề án tăng cường tiếng Việt trên cơ sở tiếng mẹ đẻ cho trẻ em dân tộc thiểu số

Trẻ em dân tộc thiểu số đến trường tăng 130.413 so với thời điểm xây dựng đề án

Ngày 2/6/2016, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Tăng cường tiếng Việt cho trẻ em mầm non, học sinh tiểu học vùng dân tộc thiểu số giai đoạn 2016-2020, định hướng đến 2025”.

Báo cáo về kết quả triển khai đề án, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Mầm non (Bộ GDĐT) Cù Thị Thủy cho biết: Trong giai đoạn 2, từ năm 2021 đến nay, nội dung tăng cường tiếng Việt trên cơ sở tiếng mẹ đẻ đã hỗ trợ trẻ em tốt hơn trong việc phát triển ngôn ngữ. Bộ GDĐT đã tích cực triển khai thực hiện tốt các nội dung kế hoạch của đề án, đồng thời, tổ chức tập huấn, giám sát, ban hành công văn hướng dẫn, hỗ trợ các địa phương triển khai thực hiện tốt đề án.

Các địa phương linh hoạt, sáng tạo trong triển khai tăng cường tiếng Việt trên cơ sở tiếng mẹ đẻ cho trẻ mầm non. Giáo viên chú trọng xây dựng môi trường giao tiếp tiếng Việt, chú trọng cho trẻ tập nói tiếng Việt trong hoạt động phát triển ngôn ngữ và lồng ghép tích hợp, mọi lúc mọi nơi; chỉ đạo lựa chọn nội dung phù hợp với đặc điểm vùng miền, tâm sinh lý lứa tuổi và dân tộc của trẻ; làm tốt công tác phối hợp với cha mẹ để xây dựng môi trường tiếng Việt tại gia đình.

Quang cảnh hội nghị. (Ảnh: Bộ GDĐT)

Theo số liệu báo cáo của các địa phương, đến thời điểm tháng 5/2024, toàn quốc có 4.913 trường mầm non, 68.720 nhóm, lớp mầm non có trẻ em là người dân tộc thiểu số. Đến thời điểm hiện tại, tổng số trẻ em người dân tộc thiểu số đến trường là 820.156 trẻ, chiếm 16,0% tổng số trẻ đến trường trên toàn quốc, tăng 130.413 trẻ so với thời điểm xây dựng đề án.

Trong đó, số trẻ em người dân tộc thiểu số tại các địa bàn xã khó khăn và đặc biệt khó khăn đi học tăng 34.019 em. Số trẻ em người dân tộc thiểu số học 2 buổi/ngày tăng 111.078 em. Có 99,1% trẻ dân tộc thiểu số đến trường được tăng cường tiếng Việt, tăng 36.774 trẻ so với năm 2015.

Nhiều địa phương tích cực đẩy mạnh công tác xã hội hóa giáo dục nhằm huy động sự tham gia đóng góp nguồn lực của xã hội để hỗ trợ tăng cường tiếng Việt cho trẻ em người dân tộc thiểu số. Trong giai đoạn 2, có 3.636 lượt tổ chức xã hội tham gia tăng cường tiếng Việt ở các địa phương.

Ngoài ra, các địa phương đã chủ động tuyên truyền, phối hợp về tăng cường tiếng Việt với phụ huynh tại địa phương. Đồng thời, tập trung đầu tư, cung cấp, khai thác hiệu quả trang thiết bị để nâng cao chất lượng tăng cường tiếng Việt ở các địa phương.

Tuy nhiên, theo Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục mầm non, trong quá trình triển khai Đề án vẫn còn gặp một số bất cập liên quan đến đội ngũ giáo viên; chính sách, chế độ giáo viên, học sinh; điều kiện về cơ sở vật chất; kinh phí thực hiện; công tác phối hợp với gia đình, phụ huynh…

Địa phương cần ưu tiên, tập trung nguồn lực thực hiện

Trưởng phòng Giáo dục mầm non, Sở GDĐT tỉnh Yên Bái Nguyễn Thị Vy chia sẻ: Năm học 2023-2024, tỉnh Yên Bái có 178 trường mầm non, trong đó có 83 trường thực hiện tăng cường tiếng Việt cho trẻ vùng dân tộc thiểu số. Tỷ lệ huy động trẻ dân tộc thiểu số đến trường, lớp đạt 24,7%; trẻ nhà trẻ và 93,9% trẻ mẫu giáo.

Tỉnh Yên Bái đã tổ chức 21 lớp tập huấn nâng cao năng lực cho 1.474 cán bộ quản lý, giáo viên vùng dân tộc thiểu số về việc phát triển Chương trình giáo dục của cơ sở giáo dục mầm non phù hợp với sự phát triển của trẻ và bối cảnh địa phương. Riêng đối với Phòng GDĐT huyện Mù Cang Chải, để khắc phục tình trạng thiếu giáo viên, huyện đã triển khai mô hình "Huy động tình nguyện viên", trong đó chủ yếu là phụ huynh, hỗ trợ công tác chăm sóc, nuôi dưỡng cho các lớp chỉ có 1 giáo viên, hỗ trợ phiên dịch ngôn ngữ giữa cô và trẻ, từ đó giúp trẻ học tiếng Việt tốt hơn.

Chia sẻ kinh nghiệm nâng cao hiệu quả công tác xây dựng môi trường và khai thác môi trường tăng cường tiếng Việt cho trẻ em dân tộc thiểu số dựa trên cơ sở tiếng mẹ đẻ, ông Phạm Xuân Dưỡng, Trưởng phòng Mầm non - Tiểu học, Sở GDĐT Lai Châu cho hay: Tại mỗi trường, điểm trường bố trí khu vui chơi chung để trẻ có cơ hội giao lưu với nhau bằng tiếng Việt và tiếng mẹ đẻ. Thường xuyên quan tâm sử dụng và khai thác chữ viết tiếng Việt và tiếng mẹ đẻ, trong toàn bộ không gian ngoài lớp học nhằm tạo môi trường tiếng Việt mọi lúc mọi nơi cho trẻ, phụ huynh.

Mặc dù số phòng học hiện được kiên cố hóa tại tỉnh Lạng Sơn đạt 80% và số trẻ nhà trẻ ra lớp tăng từ 35% thành 48,6% nhưng theo Phó Giám đốc Sở GDĐT Lạng Sơn Hồ Công Liêm, do đặc thù các tỉnh miền núi, điều kiện phát triển còn nhiều khó khăn, địa bàn chia cắt, tình trạng lớp ghép vẫn còn nhiều, vì vậy để thực hiện hiệu quả đề án cần chú trọng, ưu tiên phát triển đội ngũ, đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học cũng như chính sách, chế độ cho giáo viên, học sinh tại các địa phương, đặc biệt là các huyện vùng sâu, vùng xa.

Phát biểu kết luận hội nghị, Thứ trưởng Bộ GDĐT Nguyễn Thị Kim Chi ghi nhận, biểu dương và đánh giá cao sự chủ động, đồng hành, vào cuộc của các địa phương trong việc triển khai Đề án Tăng cường tiếng Việt trên cơ sở tiếng mẹ đẻ cho trẻ em người dân tộc thiểu số. Đặc biệt là tham mưu về những cơ chế đặc thù tạo nên những giải pháp căn cơ đảm bảo tính chất khung của toàn quốc nhưng phù hợp với điều kiện thực tế tại các địa phương để triển khai đề án hiệu quả.

Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Nguyễn Thị Kim Chi, mặc dù đã đạt được nhiều kết quả tích cực nhưng trong quá trình triển khai một số nhiệm vụ vẫn còn chậm, muộn, một số chỉ tiêu chưa hoàn thành so với mục tiêu của đề án. Do đó, trên cơ sở kế thừa những kinh nghiệm, giải pháp trong giai đoạn trước và thời gian qua, các địa phương cần ưu tiên nguồn lực, tập trung triển khai, hoàn thành nhiệm vụ, mục tiêu trong thời gian tới, trước khi kết thúc giai đoạn 2 vào năm 2025.

Thứ trưởng lưu ý: Các địa phương cần có quan điểm tiếp cận đầy đủ, chính xác về đề án. Đề án Tăng cường tiếng Việt trên cơ sở tiếng mẹ đẻ cho trẻ em người dân tộc thiểu số nhấn mạnh hai nhiệm vụ song hành là vừa bảo tồn tiếng mẹ đẻ của các dân tộc thiểu số bởi đó là di sản, văn hóa nhưng đồng thời phải tăng cường, bồi đắp tiếng Việt cho trẻ em người dân tộc thiểu số để các em có thêm công cụ, tiếp cận bình đẳng với nhân loại, phát triển hài hòa, toàn diện trong giáo dục và xã hội.

Theo Thứ trưởng, từ quan điểm, nhận thức rõ ràng về mục tiêu của đề án sẽ thống nhất trong công tác chỉ đạo, lãnh đạo, tổ chức thực hiện các công việc, nhiệm vụ khả thi, hiệu quả. Đặc biệt là nâng cao nhận thức, sự tham gia, vào cuộc của phụ huynh, gia đình, cộng đồng. “Như vậy, có thể thấy, công tác truyền thông, tuyên truyền đóng vai trò quan trọng và là nhiệm vụ phải làm trong triển khai đề án”, Thứ trưởng nói.

Bên cạnh đó, Thứ trưởng cũng lưu ý quan tâm đến việc tạo môi trường học tập, sử dụng tiếng Việt cho học sinh người dân tộc thiểu số. Theo đó, cần tăng cường sử dụng các đồ chơi, học liệu, tổ chức các hoạt động trong sinh hoạt, vui chơi để học sinh có thể trao đổi với nhau bằng tiếng Việt nhưng vẫn trên cơ sở bảo tồn được tiếng mẹ đẻ và bản sắc riêng của các dân tộc.

Khẳng định vai trò quan trọng của đội ngũ giáo viên, Thứ trưởng lưu ý phải đảm bảo số lượng giáo viên đứng lớp tại các vùng khó, đặc biệt là giáo viên thực hiện công tác tăng cường tiếng Việt cho trẻ em người dân tộc thiểu số. Hằng năm, tăng cường tập huấn, bồi dưỡng về chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên để hoàn thành tốt các mục tiêu giáo dục đề ra. Đồng thời, cần quan tâm, tạo cơ chế, chính sách, hỗ trợ cho các giáo viên vùng sâu, vùng xa, giáo viên thực hiện đề án.

Ngoài ra, Thứ trưởng cũng lưu ý về việc lồng ghép triển khai hiệu quả đề án với các chương trình mục tiêu quốc gia, công tác xã hội hóa, đầu tư cơ sở vật chất, tuyển dụng giáo viên.

Trung tâm Truyền thông và Sự kiện