TP. Hồ Chí Minh hướng đến xây dựng trung tâm tái chế pin xe điện công suất 3.000 tấn mỗi năm

Theo báo cáo của Precedence Research, quy mô thị trường tái chế pin xe điện đã đạt 4,81 tỷ USD vào năm 2024 và có thể tăng trưởng lên tới 73,18 tỷ USD vào năm 2034 - tốc độ tăng trưởng hơn 15 lần trong một thập niên. Động lực chính đến từ sự bùng nổ của xe điện và mối lo ngại ngày càng lớn về ô nhiễm rác thải công nghệ.

Theo Báo Nông nghiệp & Môi trường, sau năm 2026, TP. Hồ Chí Minh sẽ chính thức triển khai kế hoạch chuyển đổi khoảng 400.000 xe xăng trong nhóm tài xế công nghệ và giao hàng sang xe điện. Đây là nhóm phát thải khí nhà kính cao nhất hiện nay, với cường độ di chuyển trung bình 80 - 120 km mỗi ngày.
Tuy nhiên, cùng với kỳ vọng cắt giảm phát thải, thành phố cũng đối diện thách thức mới là xử lý khối lượng lớn pin thải phát sinh sau vòng đời sử dụng.

Theo ông Lê Thanh Hải, đơn vị đã trình Thành phố về Đề án “Chuyển đổi xe 2 bánh từ xe xăng sang xe điện cho tài xế công nghệ và giao hàng”. Theo đề án này, thành phố đã tính đến giải pháp xây dựng một trung tâm tái chế pin chuyên biệt, với công suất khoảng 3.000 tấn mỗi năm. Trung tâm này có thể thu hồi 90 - 95% kim loại quý như niken, coban, mangan từ pin xe điện. Điều này góp phần tái tạo tài nguyên và hạn chế rác thải công nghệ gây ô nhiễm môi trường.

TP.HCM sẽ xây dựng các cơ chế hỗ trợ nếu có nhà đầu tư đáp ứng tiêu chuẩn. Theo đó, cần sớm hoàn thiện kế hoạch thu gom pin thải, ban hành tiêu chuẩn kỹ thuật chặt chẽ và thiết lập cơ chế giám sát minh bạch từ đầu đến cuối chu trình.

Theo Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, từ ngày 1/1/2024, các nhà sản xuất pin có trách nhiệm thu hồi, xử lý sản phẩm sau sử dụng. Doanh nghiệp có thể lựa chọn xây dựng nhà máy tái chế của riêng mình hoặc đóng phí môi trường để Nhà nước hỗ trợ cơ sở tái chế đủ điều kiện.

Trước đó, theo Báo Vietnamnet đưa tin Việt Nam đã có nhà máy sản xuất pin xe điện đặt tại Hà Tĩnh, quy mô đầu tư hàng ngàn tỉ đồng. Nhà máy này cũng đã ký kết hợp tác với Li-Cycle là doanh nghiệp hàng đầu thế giới về tái chế pin xe điện.

Nội dung hợp tác bao gồm cung ứng, tái chế pin và nghiên cứu đầu tư hệ thống tái chế tại Việt Nam, trong bối cảnh lượng pin hết vòng đời sử dụng ngày càng tăng. Nếu chưa đầu tư được ngay trong nước, Li-Cycle sẽ sử dụng công nghệ hiện có tại Đông Nam Á hoặc các quốc gia khác để xử lý pin sản xuất tại Việt Nam.

Xây dựng nhà máy tái chế cũng là một trong những giải pháp để thu hồi kim loại cao hoặc sau khi giảm khả năng sử dụng trong xe điện, pin có thể được dùng cho các công năng khác như làm bộ phận dự trữ cho nhà máy pin năng lượng mặt trời, làm bộ phận dự trữ cho các nhà máy điện ở khu vực nông thôn, hoặc tái chế để sản xuất tấm pin thu hồi năng lượng từ pin mặt trời.

Tái sử dụng pin đã qua sử dụng cũng là một hướng đi đang được quan tâm. Với mức suy giảm hiệu suất còn khoảng 70 - 80%, nhiều loại pin xe điện vẫn được tận dụng làm hệ thống lưu trữ năng lượng điện mặt trời, điện gió hoặc dùng trong các nhà máy, đèn đường, văn phòng.

Đối với hình thức tái chế, doanh nghiệp có thể tự thực hiện, hoặc ủy quyền cho đơn vị có chức năng thực hiện. Tuy nhiên, quy định cũng chưa nêu rõ về định mức chi phí tái chế. Vì vậy, hiện nay có rất ít doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực tái chế pin. Hầu hết doanh nghiệp lựa chọn hình thức đóng một khoản phí hỗ trợ hoạt động tái chế theo định mức do Chính phủ ban hành.

Theo Báo Tuổi trẻ, kỳ vọng trong 10 năm tới, TP.HCM sẽ hình thành được trung tâm tái chế pin hiện đại, góp phần giảm thiểu rủi ro ô nhiễm và góp phần phát triển môi trường xanh.

Để giảm rủi ro trong việc tái chế pin, đề xuất Sở Khoa học và Công nghệ phối hợp với Sở Công Thương TP.HCM sớm xây dựng kế hoạch chi tiết cho việc thu gom, xử lý pin cũ. Đồng thời áp dụng tiêu chuẩn kỹ thuật ngay từ đầu để đảm bảo quy trình minh bạch, rõ ràng, giám sát chặt", ông Hải nói.

Liên quan đến lo ngại về an toàn cháy nổ của pin xe điện, ông Lê Thanh Hải cho biết thêm:" Công nghệ pin hiện nay đã có nhiều cải tiến, các tiêu chuẩn phòng chống cháy nổ được áp dụng nghiêm ngặt trong sản xuất và sử dụng".

Phương Dung (tổng hợp)