Tùy tiện sử dụng thuốc giảm đau cẩn thận rước họa vào thân

Nguy cơ bệnh chồng bệnh

Trong một lần đi khám tại Bệnh viện (BV) Nhân dân 115, ông Trần Văn Huấn (46 tuổi, quận Bình Tân) được chẩn đoán thoái hóa khớp và kê đơn thuốc về nhà uống. Thời gian đầu, khi uống thuốc thấy bệnh có thuyên giảm nhưng mấy tháng sau, bệnh lại tái phát, ông Huấn ra nhà thuốc ở gần nhà mua hai loại thuốc giảm đau và chống viêm về uống. Ít lâu sau, khi bệnh khớp có thuyên giảm thì ông lại bị viêm dạ dày và men gan tăng cao bất thường.

Một trường hợp khác là bà N.T.S. (53 tuổi, ngụ ở Bến Tre) vừa nhập viện cấp cứu tại BV Đại học Y Dược TPHCM do bị nôn ra máu và đi tiêu phân đen. Về tiền sử sử dụng thuốc, bà S. cho biết trước đó 4 ngày, bà có đến nhà thuốc gần nhà tự mua thuốc giảm đau celecoxib uống với liều 200mg, 2 lần/ngày vì sưng đau và bong gân ở mắt cá chân. Về tiền sử bệnh, bà đang điều trị bệnh tim mạch tại địa phương (tăng huyết áp và rung nhĩ) với bisoprolol 5mg, 1 lần/ngày và rivaroxaban 20mg, 1 lần/ngày. Vì chủ quan nên lúc mua thuốc giảm đau, bà S. không báo cho dược sĩ việc đang điều trị bằng các loại thuốc này.

Tại BV Đại học Y Dược TPHCM, bà S. được chẩn đoán xuất huyết dạ dày nghi do thuốc giảm đau celecoxib (nhóm kháng viêm không steroid - nhóm NSAID). Ngay sau đó, bà được ngưng celecoxib và thuốc kháng đông. Sau nội soi cầm máu và điều trị nội khoa, bà S. xuất viện, tình trạng ổn định.

Người dân mua thuốc giảm đau tại một cửa hàng thuốc trên địa bàn quận 7. Ảnh: HOÀNG HÙNG

Các bác sĩ cho biết, bà S. đang điều trị bệnh tim mạch với thuốc kháng đông rivaroxaban có nguy cơ gây xuất huyết, thuốc giảm đau bà tự ý mua và sử dụng là celecoxib - một loại thuốc giảm đau nhóm NSAID với tác dụng phụ điển hình là gây viêm loét dạ dày, nặng hơn có thể xuất huyết đường tiêu hóa. Qua đó cho thấy, việc trao đổi với bác sĩ, dược sĩ về các loại thuốc người bệnh đang dùng là vô cùng quan trọng. Nếu được tham vấn kỹ, bà S. có thể được tư vấn giảm đau không dùng thuốc như chườm đá chỗ bong gân, hoặc có thể thử giảm đau với paracetamol trước. 

Điều trị đúng và an toàn

Theo PGS-TS-DS Đặng Nguyễn Đoan Trang, Trưởng khoa Dược, BV Đại học Y Dược TPHCM, thuốc giảm đau chứa thành phần chính là hoạt chất tác dụng giảm đau, các tá dược đảm bảo tính ổn định của thuốc, khả năng giải phóng và hấp thu dược chất trong cơ thể. Thuốc giảm đau được chia thành 2 nhóm lớn gồm: nhóm thuốc giảm đau không kê đơn (thuốc giảm đau OTC). Đây là những thuốc mà người bệnh có thể tự đến mua ở các nhà thuốc dưới sự tư vấn của dược sĩ mà không cần đơn thuốc của bác sĩ. Có thể chia nhóm này thành 2 loại chính là paracetamol (acetaminophen) và một số thuốc giảm đau nhóm NSAID như aspirin, ibuprofen….

Nhóm thuốc giảm đau kê đơn chia thành 2 loại là các thuốc không opioid và opioid. Các thuốc không opioid bao gồm một số NSAID như celecoxib, diclofenac… người bệnh có thể được bác sĩ kê khi bị viêm, thoái hóa khớp. Các thuốc opioid là loại thuốc giảm đau mạnh nhất trong nhóm này như morphin, fentanyl. Những thuốc này cho hiệu quả giảm đau rất mạnh nhưng cũng có thể gây nhiều tác dụng phụ nghiêm trọng nếu sử dụng không đúng cách.

Hiện nay, người bệnh thường có thói quen tự mua thuốc giảm đau ở nhà thuốc mà không có sự tư vấn của dược sĩ, bác sĩ hoặc dùng thuốc giảm đau không đúng như sử dụng quá liều, tự ý ngưng thuốc… Một số người bệnh vì ngại tái khám định kỳ nên tự mua thuốc giảm đau theo đơn thuốc cũ để sử dụng (trường hợp viêm khớp, thoái hóa khớp) mà không biết rằng tình trạng bệnh sẽ diễn biến khác nhau theo thời gian, cần được bác sĩ điều chỉnh thuốc để đảm bảo hiệu quả, hạn chế tối đa tác dụng phụ.

“Việc sử dụng thuốc giảm đau được xem là “con dao hai lưỡi”, nếu không hợp lý sẽ để lại nhiều hậu quả nghiêm trọng. Để dùng thuốc giảm đau hợp lý, hiệu quả và an toàn, người bệnh không nên tự ý sử dụng thuốc giảm đau mà cần có tư vấn của bác sĩ, dược sĩ. Người bệnh cần cung cấp đầy đủ thông tin về triệu chứng, mức độ đau, tiền sử dùng thuốc… để giúp lựa chọn loại thuốc giảm đau phù hợp, tránh các biến chứng có thể xảy ra. Bên cạnh đó, người bệnh cần tuân thủ hướng dẫn sử dụng thuốc như: không tự ý nhai, bẻ hay nghiền thuốc; không tự thay đổi liều sử dụng, mua thêm thuốc hay ngưng thuốc đột ngột”, dược sĩ Đặng Nguyễn Đoan Trang khuyến cáo.