Vì sao người bệnh đái tháo đường dễ bị suy thận mạn?

Theo phân loại của Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA) năm 2004, bệnh đái tháo đường được chia thành hai nhóm chính: tuýp 1 và tuýp 2. Nếu không được kiểm soát tốt, bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng cấp và mạn tính, ảnh hưởng đến các cơ quan như da, bàn chân, tim mạch… Trong đó, biến chứng vi mạch tại thận (còn gọi là bệnh thận do đái tháo đường) là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến suy thận mạn tiến triển.

Vì sao bệnh đái tháo đường dẫn đến suy thận?

Mặc dù cơ chế tổn thương thận do đái tháo đường chưa được hiểu hoàn toàn, nhưng đường huyết cao kéo dài được xem là yếu tố chính. Tình trạng này gây ra nhiều biến đổi phức tạp, như dày màng đáy cầu thận và tăng sinh tế bào do quá trình glycosyl hóa protein, dẫn đến xơ hóa mạch máu và mô kẽ của thận.

(Ảnh minh họa)

Thông thường, thận hoạt động như một bộ lọc tinh vi, giúp làm sạch máu qua hệ thống mao mạch cầu thận. Tuy nhiên, ở người bệnh đái tháo đường, lượng đường trong máu tăng cao khiến thận phải làm việc quá mức, đồng thời các chất oxy hóa được sinh ra cũng gây tổn thương trực tiếp lên các mạch máu nhỏ trong thận.

Dưới áp lực kéo dài, hệ thống lọc bị suy yếu, các lỗ lọc trở nên to bất thường khiến protein trong máu bị mất qua nước tiểu. Nếu không được phát hiện và kiểm soát kịp thời, chức năng thận sẽ giảm sút nghiêm trọng, dẫn đến suy thận mạn giai đoạn cuối.

Biến chứng của bệnh đái tháo đường đối với thận

Khi thận bị tổn thương do biến chứng của đái tháo đường, chức năng lọc máu suy giảm rõ rệt. Một trong những dấu hiệu sớm dễ nhận thấy là phù, do thận không thể loại bỏ nước và muối dư thừa, khiến chất lỏng tích tụ trong cơ thể. Người bệnh có thể bị phù mặt, chân hoặc phù toàn thân, da xanh nhợt, mệt mỏi.

Ngoài ra, thận suy giảm khả năng sản xuất erythropoietin, loại hormone kích thích tủy xương tạo hồng cầu dẫn đến thiếu máu. Hậu quả là người bệnh thường xuyên cảm thấy hoa mắt, chóng mặt, khó thở do thiếu oxy trong máu hoặc do ứ dịch ở phổi.

Khi bệnh tiến triển nặng, chất thải như ure, creatinin tích tụ trong máu gây buồn nôn, nôn ói, ngứa da và hơi thở có mùi hôi đặc trưng. Mất protein quá mức qua nước tiểu còn gây hội chứng thận hư với phù toàn thân, cổ trướng, tràn dịch màng phổi hoặc màng tim. Trong giai đoạn này, lọc máu là biện pháp cần thiết để duy trì sự sống và loại bỏ độc tố ra khỏi cơ thể.

Cách phòng ngừa bệnh đái tháo đường và nguy cơ suy thận 

Để phòng ngừa biến chứng suy thận ở bệnh nhân đái tháo đường, việc đầu tiên và quan trọng nhất là kiểm soát tốt đường huyết. Ở bệnh nhân tiểu đường tuýp 1, điều trị insulin theo phác đồ tiêm 3-4 lần mỗi ngày đã được chứng minh có thể làm giảm nguy cơ tổn thương thận. Tuy nhiên, nếu đã xuất hiện biến chứng thận, việc ổn định đường huyết sẽ trở nên khó khăn hơn. 

(Ảnh minh họa)

Đồng thời, người bệnh cần kiểm soát huyết áp vì huyết áp cao sẽ làm tổn thương các mạch máu nhỏ trong thận, đặc biệt khi kết hợp với đường huyết tăng cao, khiến bệnh tiến triển nhanh. Trường hợp có kèm theo bệnh tim mạch, cần duy trì các chỉ số mỡ máu trong giới hạn an toàn: LDL-C dưới 100 mg/dL (hoặc dưới 70 mg/dL nếu nguy cơ cao), HDL trên 50 mg/dL, triglyceride dưới 150 mg/dL.

Bên cạnh điều trị thuốc, người bệnh nên duy trì lối sống lành mạnh bằng cách tăng cường vận động thể chất, tập thể dục hằng ngày và kiểm soát cân nặng, đặc biệt với người thừa cân, béo phì cần giảm chỉ số BMI về dưới 25kg/m². Chế độ dinh dưỡng cũng cần được điều chỉnh hợp lý: hạn chế lượng đạm ở mức 0,6 – 0,8g/kg cân nặng/ngày, ăn nhạt với lượng muối không vượt quá 2,4g/ngày, tăng cường rau xanh và trái cây tươi, đồng thời hạn chế thực phẩm chiên rán, thức ăn nhanh và các món chế biến sẵn. Ngoài ra, người bệnh cần tuyệt đối tránh rượu bia, thuốc lá và các chất kích thích để bảo vệ thận và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.

Mỹ Tài (tổng hợp)