WHO: Cảnh báo về bệnh đậu mùa khỉ xuất hiện tại các quốc gia không thuộc vùng lưu hành bệnh

Tình hình đang tiến triển và WHO dự kiến sẽ có thêm nhiều trường hợp mắc bệnh đậu mùa khỉ được xác định do việc giám sát mở rộng ở các nước không có dịch bệnh.

Bệnh đậu mùa khỉ được xác định từ năm 1970 tại Châu Phi

Bệnh đậu mùa khỉ là một bệnh đậu mùa do vi rút truyền sang người từ động vật. Bệnh có các triệu chứng rất giống với những triệu chứng đã thấy ở bệnh nhân đậu mùa trước đây, mặc dù bệnh này ít gây bệnh nghiêm trọng hơn. Bệnh do vi rút đậu mùa khỉ thuộc giống Orthopoxvirus và thuộc họ Poxviridae gây ra. Có hai nhóm vi rút đậu mùa khỉ gồm nhóm Tây Phi và nhóm lưu vực Congo (Trung Phi). Tên bệnh đậu mùa khỉ bắt nguồn từ phát hiện ban đầu về vi rút trên khỉ trong phòng thí nghiệm ở Đan Mạch vào năm 1958. Trường hợp đầu tiên trên người được xác định là ở một đứa trẻ tại Cộng hòa Dân chủ Congo vào năm 1970.

Bệnh lây qua tiếp xúc gần

Bệnh lây truyền từ người này sang người khác khi tiếp xúc gần với tổn thương, dịch cơ thể, giọt bắn đường hô hấp và các bề mặt bị nhiễm vi rút như chăn, ga, gối, đệm,... từ người bệnh. Thời gian ủ bệnh của bệnh đậu mùa khỉ thường từ 6 đến 13 ngày nhưng cũng có thể từ 5 đến 21 ngày. Theo Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC Hoa Kỳ), triệu chứng phát ban liên quan đến bệnh đậu mùa khỉ liên quan đến mụn nước hoặc mụn mủ nằm sâu, chắc hoặc cứng, các tổn thương có thể lõm xuống hoặc tụ lại và tiến triển thành vảy theo thời gian. Các triệu chứng biểu hiện thường bao gồm sốt, ớn lạnh, phát ban đặc biệt hoặc nổi hạch mới, … Bệnh đậu mùa khỉ thường tự giới hạn nhưng có thể nghiêm trọng ở một số người, chẳng hạn như trẻ em, phụ nữ có thai hoặc những người bị suy giảm miễn dịch do các tình trạng sức khỏe khác.

Tính đến ngày 21 tháng 5, thế giới đã ghi nhận 92 trường hợp được xác nhận mắc bệnh và 28 trường hợp nghi ngờ mắc bệnh đậu mùa khỉ đang được điều tra. Các trường hợp này ghi nhận tại 12 quốc gia bao gồm: Anh, Pháp, Đức, Ý, Tây Ban Nha, Bỉ, Úc, Mỹ, … và đã được báo cáo cho WHO. Dựa trên thông tin hiện có, các trường hợp bệnh chủ yếu phát hiện ở những người nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM). Đến nay, không có trường hợp tử vong liên quan về bệnh này được báo cáo.

Qua đó, WHO đã đưa ra một số lời khuyên nhằm phòng ngừa và kiểm soát bệnh đậu mùa khỉ bao gồm:

- Phòng ngừa: Tránh tiếp xúc trực tiếp với người bệnh bao gồm tránh tiếp xúc da với da hoặc mặt đối mặt với bất kỳ ai có triệu chứng, thực hiện các biện pháp quan hệ tình dục an toàn, giữ tay sạch bằng nước và xà phòng hoặc dung dịch rửa tay có cồn. Đồng thời cần duy trì các biện pháp phòng ngừa lây truyền qua đường hô hấp.

- Phát hiện và chăm sóc: Bất kỳ ai có các biểu hiện nghi ngờ như phát ban không rõ nguyên nhân, sốt, nổi hạch, suy nhược,… cần liên hệ với cở sở y tế để được chẩn đoán xác định bệnh. Trong trường hợp nghi ngờ hoặc được xác nhận là mắc bệnh đậu mùa khỉ, người bệnh nên được cách ly cho đến khi các tổn thương của người bệnh đóng vảy và vảy bong ra. Trong giai đoạn này, bệnh nhân có thể được điều trị hỗ trợ để giảm bớt các triệu chứng bệnh đậu mùa khỉ. Bên cạnh đó, bất kỳ ai chăm sóc một người bị bệnh đậu mùa khỉ nên sử dụng các biện pháp bảo vệ cá nhân thích hợp bao gồm đeo khẩu trang, lau chùi các đồ vật và bề mặt mà người bệnh đã chạm vào.

- Báo cáo: Bất kỳ các trường hợp nghi ngờ như phát ban liên quan đến du lịch phải được báo cáo ngay cho chuyên gia y tế, bao gồm thông tin về tất cả các chuyến du lịch gần đây, tiền sử tình dục và tiền sử chủng ngừa bệnh đậu mùa. Người dân và khách du lịch đến các quốc gia lưu hành bệnh đậu mùa ở khỉ nên tránh tiếp xúc với động vật có vú bị bệnh như động vật gặm nhấm, thú có túi, động vật linh trưởng không phải người (chết hoặc sống) có thể chứa vi rút đậu mùa khỉ và không nên ăn hoặc tiếp xúc với động vật hoang dã.

Ngày 18/5/2022, CDC Hoa Kỳ cũng đã ghi nhận một trường hợp có kết quả dương tính với bệnh đậu khỉ sau khi du lịch từ Canada trở về Hoa Kỳ. CDC Hoa Kỳ đang kêu gọi các cơ sở y tế tại Mỹ cảnh giác với những bệnh nhân có biểu hiện phát ban nghi ngờ liên quan đến bệnh đậu mùa khỉ. Tại Việt Nam, Cục Y tế Dự phòng (Bộ Y tế) cho biết sẽ theo dõi và giám sát chặt chẽ căn bệnh này nhằm ngăn ngừa và kịp thời ứng phó khi bệnh xâm nhập.

Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP.HCM