5 vấn đề xung quanh liệu pháp miễn dịch trong điều trị ung thư đang "thịnh hành"

Liệu pháp miễn dịch hiện được coi là thành tựu nổi bật trong các biện pháp điều trị ung thư.

Từ phải sang: PGS.TS Lê Văn Quảng, ThS Phạm Tuấn Anh, TS Đào Văn Tú

1. Liệu pháp miễn dịch điều trị ung thư là gì?

PGS.TS Lê Văn Quảng, Phó Giám đốc Bệnh viện K thông tin, hiện các phương pháp điều trị ung thư phổ biến bao gồm: phẫu thuật, hoá trị, xạ trị và chăm sóc giảm nhẹ. Trong những năm gần đây, liệu pháp miễn dịch là thành tựu nổi bật nhất. Hiểu đơn giản, đây là liệu pháp dùng thuốc kích hoạt hệ thống miễn dịch của cơ thể để tấn công ung thư.

Các kháng thể đơn dòng kháng ức chế CTLA-4 phổ biến là ipilimumab, tremelimumab, trong khi các kháng thể đơn dòng ức chế PD-1/PD-L1 phổ biến là Pembrolizumab, Nivolumab, Atezolizumab và Durvalumab.

TS.BS Đào Văn Tú, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng, Bệnh viện K cho biết ở Việt Nam, từ năm 2016, một số bệnh nhân từ nước ngoài trở về Việt Nam đã sử dụng thuốc miễn dịch. Lúc này, các bệnh nhân phải mua thuốc tại nước ngoài do ở Việt Nam, Bộ Y tế chưa cấp phép.

Đến cuối năm 2017, Bộ Y tế mới chính thức cho lưu hành thuốc điều trị theo liệu pháp miễn dịch. Hiện, liệu pháp này được áp dụng tại các bệnh viện như Bệnh viện Ung bướu TP.HCM, Bệnh viện K, Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Bình Dân TP.HCM... Bệnh viện K chính thức điều trị cho khoảng 50 bệnh nhân bằng liệu pháp trên từ cuối năm 2017.

2. Ai được chỉ định dùng liệu pháp miễn dịch trong điều trị ung thư?

ThS Phạm Tuấn Anh – Phó Trưởng khoa Điều trị theo yêu cầu, Bệnh viện K cho biết, thuốc ức chế kiểm soát miễn dịch điều trị ung thư được chỉ định điều trị cho các bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối, di căn khi các phương thức khác không hiệu quả.

"Các loại ung thư được áp dụng như: hắc tố, phổi (đây là hai loại nhiều nhất, hiệu quả rõ). Tiếp đến là ung thư đầu mặt cổ, đường tiêu hoá (dạ dày, thực quản, đại trực tràng), u lympho, gan, đường niệu đạo (thận, bàng quang..), phần phụ (buồng trứng, cổ tử cung)… Ngoại trừ bệnh nhi, liệu pháp này không hạn chế về độ tuổi” – ThS Phạm Tuấn Anh nói.

Tại Đại học Y Hà Nội, GS Tạ Thành Văn, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Y Hà Nội cho biết, đơn vị này ứng dụng liệu pháp tế bào miễn dịch để điều trị ung thư. Hiện đề tài này đã được Bộ Y tế phê duyệt và đã thử nghiệm lâm sàng được gần 2 năm trên 75 bệnh nhân mắc 5 loại ung thư phổ biến: Phổi, gan, vú, dạ dày và đại trực tràng ở giai đoạn 3b và 4.

3. Hiệu quả chữa trị ung thư của liệu pháp này ra sao?

Hiện chưa có kết quả đánh giá chung, nhưng theo PGS.TS Lê Văn Quảng, trên từng bệnh nhân cho thấy, tình trạng sức khoẻ, chất lượng sống được cải thiện, thời gian sống kéo dài rất ngoạn mục.

Ông T.V.T (ở Hà Nội, 60 tuổi), phát hiện mắc ung thư phổi giai đoạn cuối, đã di căn cách đây gần 2 năm, tiên lượng chỉ sống được 4,5 tháng. Khi tới Bệnh viện K, ông được phối hợp điều trị các liệu pháp truyền thống như hoá chất, xạ trị để giải quyết vấn đề khối u chèn ép, sau đó dùng kết hợp liệu pháp miễn dịch bằng thuốc Nivolumab. Đến nay, ông đã đón được cái Tết thứ 2.

“Chưa thể đánh giá việc kéo dài sự sống của bệnh nhân này do duy nhất liệu pháp miễn dịch hay không, nhưng chắc chắn, nếu chỉ dùng biện pháp truyền thống thì không thể kéo dài thời gian sống như thế” – PGS.TS Lê Văn Quảng cho biết và khẳng định, trong điều trị ung thư, tuyệt đại đa số các trường hợp để điều trị hiệu quả cần phối hợp đa mô thức và toàn diện, không một phương thức đơn lẻ nào có thể mang lại thành công.

Thuốc ức chế miễn dịch không phải là phương thức chữa khỏi ung thư giai đoạn di căn mà chỉ tiêu diệt phần nào và ức chế, kìm hãm sự phát triển của tế bào ung thư qua đó giúp kéo dài thời gian sống và cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân ung thư.

4. Mất bao nhiêu tiền để dùng liệu pháp này?

Các chuyên gia cho hay, chi phí điều trị cho một chu kỳ từ 60 - 120 triệu đồng (giá tiền phụ thuộc cân nặng, liều dùng…), bệnh nhân sẽ phải truyền thuốc trong 1 ngày với thời gian khoảng 3 tuần/chu kỳ và truyền liên tục 3 chu kỳ, nghỉ một thời gian lại điều trị tiếp.

“Đối với điều trị ung thư di căn, hầu hết đều áp dụng theo nguyên lý chung là duy trì, kéo dài đến khi bệnh kháng thuốc, không dung nạp được thuốc cũ, phải đổi sang loại thuốc khác” – ThS Phạm Tuấn Anh cho biết.

Hiện BHYT chưa chi trả cho liệu pháp này, nhưng để giảm bớt gánh nặng chi phí điều trị ung thư, Quỹ hỗ trợ ung thư “Ngày mai tươi sáng” phối hợp hỗ trợ thuốc cho bệnh nhân ung thư.

Cụ thể, bệnh nhân nếu được chỉ định sử dụng 4 lọ Pembrolizumab (100mg, 1 trong 4 loại thuốc miễn dịch) liên tục cho các đợt điều trị, sau khi mua và hoàn thành 4 lọ sẽ được nhận 2 lọ miễn phí. Các chu kỳ tiếp theo lặp lại, tối đa là 35 lọ.

5. Việt Nam hiện có bao nhiêu bệnh nhân mắc và tử vong vì ung thư?

Theo ghi nhận ung thư năm 2018, mỗi năm ở nước ta có khoảng gần 165.000 ca mới mắc. Tỷ lệ mới mắc/100.000 dân là 151,4 (đứng thứ 87/186 quốc gia có báo cáo số liệu ung thư).

Bài liên quan

Hẹp bao quy đầu điều trị thế nào?

Điều trị nỗi ám ảnh về gàu

Điều trị rối loạn cương dương bằng khí oxy

Nguyên nhân, cách điều trị và cách chăm sóc trẻ bị viêm kết mạc

Năm 2018, có khoảng115.000 ca tử vong do ung thư. Cứ 100.000 người dân lại có hơn 104 người tử vong vì bệnh này (đứng thứ 130/186 quốc gia). Phần lớn người bị bệnh ung thư đến khám và điều trị ở giai đoạn muộn nên việc điều trị càng khó khăn và tốn kém.

Ý tưởng huy động hệ miễn dịch tấn công ung thư được đưa ra lần đầu tiên cách đây hơn hai thập kỷ. Mới đây, hai nhà khoa học James P.Allison (Mỹ) và Tasuku Honjo (Nhật Bản) đã giành Giải Nobel Y học và Sinh lý học 2018 với “phát hiện phương pháp điều trị ung thư bằng cơ chế ức điều hoà miễn dịch âm tính”.

• Hẹp bao quy đầu điều trị thế nào?

• Điều trị nỗi ám ảnh về gàu