Tết ông Công, ông Táo là dịp lễ quan trọng trong tâm linh người Việt. Sau khi chuẩn bị mâm cỗ cúng tươm tất, gia chủ cần có bài văn khấn, báo cáo những việc đã làm trong năm cũ, cầu mong điều tốt lành trong năm mới 2025 và tiễn ông Công, ông Táo về chầu trời. 

Ý nghĩa tục cúng ông Công ông Táo

Nguồn gốc của tục cúng ông Công ông Táo bắt nguồn từ truyền thuyết dân gian kể về ba vị thần là Thổ Công, Thổ Địa và Thổ Kỳ, thường gọi chung là ông Công ông Táo. Theo quan niệm dân gian, ba vị thần này chính là những người cai quản bếp núc trong mỗi gia đình, giữ nhiệm vụ ghi chép lại mọi việc tốt xấu xảy ra trong gia đình suốt một năm.

Vào ngày 23 tháng Chạp Âm lịch hàng năm, các vị Táo quân sẽ cưỡi cá chép bay về trời để báo cáo Ngọc Hoàng mọi điều xảy ra trong gia đình. Do đó, ngày này trở thành ngày lễ tiễn đưa ông Công ông Táo về trời.

Tục cúng ông Công ông Táo là dịp để mỗi gia đình bày tỏ lòng biết ơn tới các vị thần đã bảo vệ, gìn giữ hòa khí và chăm lo cho bếp núc gia đình trong suốt năm qua. Qua nghi lễ cúng, người Việt gửi gắm mong ước cho một năm mới an lành, hạnh phúc và thịnh vượng. Đây cũng là lúc để mỗi thành viên trong gia đình tự nhìn lại mình, hướng tới những điều tốt đẹp trong năm mới.

Tục cúng ông Công ông Táo còn là dịp để các thế hệ trong gia đình cùng nhau duy trì và gìn giữ nét đẹp văn hóa truyền thống, tạo sự gắn kết và truyền đạt giá trị đạo đức, lối sống đẹp.

(Ảnh minh họa: Vne)

Gợi ý mâm lễ cúng ông Công ông Táo 2025

Lễ vật cúng được chuẩn bị theo điều kiện của từng gia đình, văn hóa địa phương vùng miền. Dù không cần cầu kỳ nhưng phải đáp ứng tiêu chí sạch sẽ, gọn gàng. Lưu ý, gia chủ phải dùng đồ mới, tránh xa đồ đã qua sử dụng, đồ ăn thừa.

Trong sách "Việt Nam phong tục" (Nhà xuất bản Văn học), tác giả Phan Kế Bính có viết: "Mua hai mũ ông, một mũ bà để thờ và mua con cá chép để làm ngựa cho Táo quân lên chầu trời".

Mâm cỗ cúng cơ bản có các món phổ biến như xôi, cơm canh, rượu, nước, vàng mã, cau trầu, thịt gà, thịt lợn và hoa quả. Phụ thuộc vào nét văn hóa và các yếu tố khác biệt mang tính dị bản trong sự tích ông Táo, mỗi vùng miền sẽ có một số điểm đặc trưng riêng biệt.

Ở miền Bắc, lễ vật cúng có vàng mã, cá chép, bộ mũ, áo của các Táo. Về mâm cỗ, bên cạnh xôi, chè, không thể thiếu các món ăn như gà luộc, canh măng, thịt đông, hành muối, nem rán…

Với người miền Nam, mâm cỗ cúng có gà luộc hoặc quay, giò heo, canh mọc, rau xào, bánh chưng, xôi gấc, củ kiệu… Đi kèm mâm cúng còn có thêm đĩa đậu phộng, kẹo vừng đen và một bộ "cò bay, ngựa chạy".

Thông thường, mâm cúng của người miền Trung không có áo mũ vàng mã cho các Táo như miền Bắc, mà chỉ có một con ngựa bằng giấy, có yên cương đầy đủ, vàng mã cùng một số lễ vật khác.

Các món ăn được bày trên mâm cỗ có gà luộc, nem rán, xôi, thịt lợn… Ở một số vùng như Huế, Hội An (Quảng Nam), mâm cúng thêm có cá thu hoặc cá ngừ.

Gợi ý một mâm cỗ cúng ông Công ông Táo: 1 đĩa gạo; 1 đĩa muối; 5 lạng thịt luộc (hoặc thịt gà); 1 bát canh; 1 đĩa xào; 1 đĩa giò; 1 đĩa xôi gấc; 1 đĩa hoa quả; 1 ấm trà sen; 3 chén rượu; Quả cau, lá trầu; 1 lọ hoa; 1 tập giấy tiền, vàng mã, mũ quan...; 3-5 con cá chép sống (hoặc cá chép giấy).

Sau khi bày lễ, thắp hương và khấn xong, đợi hương tàn lại thắp thêm 1 tuần hương nữa lên tạ rồi hóa vàng. Sau đó, gia đình mới mang cá chép ra ao, hồ, sông, suối... phóng sinh để cá chở ông Táo lên chầu Trời.

Văn khấn ông Công ông Táo 2025 

Dưới đây là bài cúng ông Công ông Táo theo Văn khấn cổ truyền Việt Nam - Nhà xuất bản Văn hóa thông tin:

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Con lạy chín phương Trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

Con kính lạy Ngài Đông Trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân.

Tín chủ (chúng) con là: ……………

Ngụ tại: …………

Hôm nay là ngày 23 tháng Chạp, tín chủ chúng con thành tâm sắm sửa hương hoa phẩm luật, xiêm hài áo mũ, kính dâng tôn thần. Thắp nén tâm hương, tín chủ con thành tâm kính bái.

Chúng con kính mời ngài Đông Trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân hiển linh trước án hưởng thụ lễ vật.

Cúi xin Tôn thần gia ân xá tội cho mọi lỗi lầm trong năm qua gia chủ chúng con sai phạm. Xin Tôn thần ban phước lộc, phù hộ toàn gia chúng con, trai gái, già trẻ sức khỏe dồi dào, an khang thịnh vượng, vạn sự tốt lành. Chúng con lễ bạc tâm thành, kính lễ cầu xin, mong Tôn thần phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Thu Trang (Tổng hợp)