Đông Nam Á và Đông Á sẽ giảm hơn 90% rác thải nhựa vào 2050 nếu áp dụng những biện pháp ngăn chặn quyết liệt

Theo báo cáo "Triển vọng về nhựa khu vực Đông Nam Á và Đông Á" - tập trung vào các nước ASEAN cộng ba (APT), bao gồm 10 quốc gia thành viên ASEAN cũng như Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc - cho thấy việc sử dụng nhựa trong khu vực đã tăng gần 9 lần kể từ năm 1990, đạt 152 triệu tấn vào năm 2022.

Khu vực này hiện chiếm gần 1/3 lượng nhựa sử dụng trên toàn cầu, với mức sử dụng bình quân đầu người hàng năm dao động từ 32 kg ở các nước thu nhập trung bình thấp đến hơn 100 kg ở nhiều nước thu nhập trung bình cao và cao trong khu vực ASEAN. Năm 2022, khu vực này đã thải ra môi trường 8,4 triệu tấn nhựa – chiếm hơn một phần ba tổng lượng nhựa toàn cầu, bao gồm 3,5 triệu tấn từ các quốc gia thành viên ASEAN và 4,9 triệu tấn từ Trung Quốc. Rò rỉ nhựa là bất kỳ loại nhựa nào xâm nhập vào môi trường đất liền hoặc dưới nước do việc thu gom và xử lý không đầy đủ. Điều này bao gồm rác thải nhựa, chẳng hạn như bao bì hoặc cốc đựng đồ uống, bị vứt bừa bãi hoặc bị đổ công khai.

Báo cáo nhận định rằng đến năm 2050, lượng nhựa sử dụng dự kiến sẽ đạt 280 triệu tấn mỗi năm, với lượng nhựa rò rỉ dự kiến tăng 68% lên 14,1 triệu tấn mỗi năm.

Theo đề xuất trong báo cáo, những biện pháp quyết liệt như cấm nhựa sử dụng một lần và áp thuế có thể làm giảm 28% việc sử dụng nhựa, tăng tỷ lệ tái chế lên 54% và giảm 97% lượng rác thải bị xử lý không đúng cách trong khu vực.

Tổng Thư ký OECD Mathias Cormann cho biết: “Đông Nam Á và Đông Á có thể trở thành hình mẫu toàn cầu trong việc giải quyết ô nhiễm nhựa và thúc đẩy các giải pháp kinh tế tuần hoàn cho rác thải nhựa. Với sự hợp tác khu vực mạnh mẽ hơn, các chính sách đầy tham vọng và các khoản đầu tư có mục tiêu, khu vực này có thể gần như loại bỏ hoàn toàn tình trạng rò rỉ nhựa vào năm 2050, mang lại lợi ích lâu dài cho con người, môi trường và nền kinh tế toàn cầu.”

Chi phí kinh tế vĩ mô ước tính của kịch bản Mức độ Nghiêm ngặt Cao - tương đương 0,8% GDP khu vực vào năm 2050 - được phân bổ không đồng đều. Các nước thu nhập trung bình thấp ASEAN phải đối mặt với chi phí cao hơn (trung bình 2,8% GDP), nhấn mạnh nhu cầu tăng cường hợp tác khu vực và hỗ trợ quốc tế.

Bất chấp những thách thức, bao gồm việc gia tăng lượng rác thải vượt quá khả năng quản lý rác thải tại một khu vực có sự đa dạng cao về mức thu nhập, mức sử dụng nhựa và năng lực quản lý, công tác này đang đạt được những tiến bộ đáng kể. Hầu hết các quốc gia ASEAN-APT đã thông qua các kế hoạch hành động quốc gia về ô nhiễm nhựa và tăng cường hợp tác khu vực. Tỷ lệ tái chế trung bình trong khu vực (12%) đã vượt mức trung bình toàn cầu (10%) và đang có những nỗ lực nhằm cải thiện việc phân loại rác thải tại nguồn, giảm thiểu xả rác và tăng cường sử dụng vật liệu tái chế trong sản xuất.

Các chiến lược hiệu quả có thể được điều chỉnh phù hợp hơn với bối cảnh địa phương và được hỗ trợ bằng các khoản đầu tư vào cơ sở hạ tầng thu gom và tái chế chất thải, khuôn khổ pháp lý chặt chẽ hơn, các tín hiệu chính sách rõ ràng để mở khóa đầu tư và hỗ trợ hội nhập cho những người lao động xử lý chất thải không chính thức.

Anh Nguyễn (theo OECD)