Hải Phòng: Ô nhiễm môi trường tại bãi rác tạm xã Kiến Thiết, huyện Tiên Lãng

Bà Nguyễn Thị Lan ở xã Kiến Thiết, huyện Tiên Lãng chia sẻ: Thời gian vừa qua, bãi rác tạm của xã ngày càng ô nhiễm, số lượng rác ngày càng nhiều, không được xử lý bốc mùi hôi thối gây ảnh hưởng đến sức khỏe và đời sống của người dân. Chưa kể bãi rác ngay cạnh khu đầm rươi của thôn Nam Tử, xã Kiến Thiết, tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến kinh tế nông nghiệp của người dân khu vực giáp ranh.

Lượng rác sinh hoạt tồn đọng lên đến khoảng 1000 tấn.

Theo quan sát của phóng viên Tạp chí Sức Khỏe Cộng Đồng vào chiều 31-5-2024, đống rác nằm ở phía trong đê Thái Bình, độ rộng hàng nghìn m2 mà chiều cao lên tới hàng chục mét như một đống núi khổng lồ. Đống rác gồm nhiều túi ni lông, bao dứa chứa rác thải sinh hoạt bốc mùi hôi thối nồng nặc.

Chiều 31-5, trao đổi với phóng viên Tạp chí Sức Khỏe Cộng Đồng, Phó chủ tịch UBND xã Kiến Thiết Nguyễn Văn Hoạt cho biết: UBND xã Kiến Thiết ký hợp đồng với Công ty cổ phần Thương mại Thành Vinh (Công ty Thành Vinh) từ đầu năm 2021 với nội dung giao cho mượn hơn 1 ha đất quy hoạch bãi rác của xã để Công ty tập kết và xử lý rác thải trên địa bàn xã Kiến Thiết và UBND thị trấn Tiên Lãng. Tuy nhiên, từ đầu năm 2023, lượng rác tại bãi không được xử lý mà mỗi ngày lại chất đống cao, rộng hơn. UBND xã Kiến Thiết mời đại diện Công ty Thành Vinh lên làm việc về tình trạng trên. Đại diện công ty cho biết nguyên nhân của việc ùn ứ rác thải chưa được xử lý là do dây chuyển xử lý rác chạy không ổn định. Máy móc thường xuyên phải sửa chữa. Ngày 28-3-2024, UBND xã tổ chức buổi làm việc với Giám đốc Công Ty Thành Vinh, theo đó chủ tịch UBND xã Kiến Thiết Vũ Ngọc Ngưng đề nghị Giám đốc Công ty Thành Vinh khẩn trương xử lý dứt điểm lượng rác còn tồn đọng tại bãi rác tập trung của xã đến hết tháng 6-2024. Nếu Công ty không xử lý lượng rác tồn đọng theo như cam kết, UBND xã sẽ tìm đơn vị khác có đủ điều kiện để xử lý theo chỉ đạo của UBND huyện. Qua quá trình kiểm tra, thấy được lượng rác tại bãi rác vẫn  còn tồn đọng quá nhiều, UBND xã Kiến Thiết tiếp tục ra thông báo số 69/TB-UBND về việc đôn đốc Công ty Thành Vinh khẩn trương xử lý rác tồn đọng tại nhà máy rác. Theo đó, yêu cầu Công ty Thành Vinh khẩn trương xử lý lượng rác còn tồn đọng tại bãi rác đúng thời gian cam kết. Nếu quá thời gian cam kết mà Công ty Thành Vinh không xử lý hết lượng rác tồn đọng, Công ty phải tự tháo dỡ các thiết bị, máy móc trả lại mặt bằng theo nội dung cam kết.

Chiều 7-6-2024, Giám đốc Công ty cổ phần Thương mại và Du lịch Thành Vinh, ông Đinh Ngọc Đống cho biết: Cuối năm 2020, UBND xã Kiến Thiết tiến hành bàn giao mặt bằng khu bãi rác cho Công ty Thành Vinh với mục đích làm bãi chứa, xử lý rác thải sinh hoạt có sự chứng kiến của đại diện Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Tiên Lãng, Văn phòng đăng ký đất đai huyện Tiên Lãng. Theo đó, Công ty nhận tổng diện tích bàn giao giai đoạn 1 là hơn 10.000 m2. Giai đoạn 2, kể từ ngày 29-7-2020, UBND xã Kiến Thiết sẽ bàn giao nốt mặt bằng với diện tích hơn 16.000 m2. Đến tháng 9-2021, Công Ty Thành Vinh lập báo cáo số 03/BC-CTTV về Kết quả đầu tư khu xử lý và thử nghiệm dây chuyền phân loại, tách lọc rác thải sinh hoạt tại xã Kiến Thiết với tổng chi phí đầu tư là gần 16 tỷ đồng, công suất 50 tấn/ngày, trong đó ngân sách thành phố hỗ trợ hơn 3,7 tỷ đồng theo công văn số 5224/UBND-NN ngày 19/8/2020 của UBND thành phố về việc triển khai đầu tư xây dựng các tuyến đường, ngõ tại các xã xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu năm 2020. Trong 5 tháng thử nghiệm từ tháng 4-2021 đến tháng 8-2021, công ty đã xử lý hơn 3000 tấn rác với tổng chi phí hơn 1 tỷ đồng. Theo đó trừ đi khoản thu từ kinh phí thu gom từ xã Kiến Thiết, thị trấn Tiên Lãng chi trả, thu tiền phế liệu, Công ty bị âm hơn 400 triệu đồng/5 tháng với lý do chính quyền địa phương chưa có kinh phí cho khâu xử lý rác tại nơi tập trung. Không chỉ bị âm tiền trong khi xử lý rác sinh hoạt, không được nghiệm thu dây chuyền phân loại, tách lọc rác thải sinh hoạt để có kinh phí và diện tích đất mở rộng để tiến hành đầu tư giai đoạn 2 thậm chí từ đầu năm 2023, hệ thống dây chuyền phân loại, tách lọc rác thải sinh hoạt của công ty bị hỏng, không được sửa chữa, nâng cấp dẫn tới dừng hoạt động khiến cho lượng rác bị dồn ứ lại lên đến khoảng 1000 tấn rác. Hiện tại, Công ty đặt hàng lắp ráp dây chuyền máy phân loại và tách lọc rác thải với công suất 80-100 tấn ngày dự kiến sẽ phân loại và xử lý rác trong khoảng thời gian 3 tháng (tháng 6/2024 đến tháng 8/2024). Theo đó, phần rác khó nhất là vải và túi ni long, Công ty đã tìm được đối tác thu mua dưới dạng băm nhỏ.

Ông Đinh Ngọc Đống chia sẻ thêm: Công ty bắt đầu thu gom, xử lý rác cho xã Kiến Thiết từ năm 2019 vẫn chưa thu bất kỳ loại phí nào ngoài phần phí hấu hao phương tiện vận chuyển 2000 đồng/hộ. Sau giai đoạn thử nghiệm trong 4 tháng với dây chuyền phân loại, tách lọc rác thải sinh hoạt không đốt, không chôn, không gây ô nhiễm môi trường, chi phí xử lý rác khi chạy hết công suất 50 tấn/ngày là 238 nghìn đồng/tấn phù hợp với mức giá quy định của Bộ Xây dựng theo quyết định số 1354/QĐ-BXD ngày 29/12/2017 là từ 250 nghìn đồng/tấn/ngày đến 300 nghìn đồng/tấn/ngày đối với công nghệ và thiết bị trong nước. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện nay, công ty vẫn chưa được nghiệm thu dây chuyền, hỗ trợ kinh phí và bàn giao mặt bằng để tiến hành hoàn thiện trong giai đoạn 2. Do vậy, Công ty đề nghị UBND thành phố Hải Phòng tổ chức đánh giá hiệu quả mô hình thí điểm xã hội hóa trong công tác xử lý rác thải do doanh nghiệp tự bỏ vốn đầu tư thiết bị công nghệ máy móc để xử lý rác tại xã Kiến Thiết. Từ đó, ban hành giá dịch vụ xử lý chất thải rắn sinh, hoạt khu vực nông thôn bằng công nghệ tách lọc, ủ vi sinh để làm cơ sở tính chi phí chi trả cho công ty theo quyết định số 1354/QĐ-BXD ngày 29/12/2017 của Bộ trưởng Bộ Xây dựng. Hằng năm cấp kinh phí cho doanh nghiệp làm dịch vụ xử lý rác thải sinh hoạt khu vực nông thôn. Hiện tại, diện tích bãi rác tạm tại xã Kiến Thiết rất hẹp không đủ làm nới tập kết rác, sản xuất phân vi sinh, tái chế phế liệu, Công ty đề nghị  UBND huyện Tiên Lãng xem xét giao cho công ty thêm diện tích đất trong quy hoạch, mở rộng bãi rác theo kế hoạch xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu. Thực hiện đánh giá hiệu quả đầu tư giai đoạn 1, tiếp tục cho công ty được đầu tư giai đoạn 2 theo dự kiến. Hằng năm chi trả kinh phí xử lý chất thải rắn sinh hoạt với giá dịch vụ đề xuất là 300 nghìn đồng/tấn, công suất 50 tấn rác/ngày theo quy định.

Được biết, tại công văn số 1917/UBND –NN về việc báo cáo kết quả thực hiện ý kiến chỉ đạo của Phó chủ tịch UBND huyện về hoạt động thử nghiệm của dây chuyền phân loại, tách lọc rác thải sinh hoạt tại xã Kiến Thiết ngày 16/9/2021, UBND huyện Tiên Lãng yêu cầu UBND xã Kiến Thiết báo cáo đánh giá hiệu quả hoạt động của dây chuyền phân loại, tách lọc rác thải sinh hoạt tại bãi rác xã Kiến Thiết trong thời gian thử nghiệm. Các phòng ban liên quan báo cáo việc thẩm định, đánh giá tổng hợp gửi UBND huyện trước ngày 25/9/2021. Theo đó, ngày 8/9/2021, UBND xã Kiến Thiết đã có công văn số 105/BC-UBND báo cáo kết quả giám sát hoạt động của dây chuyền phân loại, tách lọc rác thải sinh hoạt trong thời gian chạy thử nghiệm thì Công ty Thành Vinh đã phối hợp chặt chẽ với địa phương tổ chức thu gom, vận chuyển toàn bộ lượng rác thải sinh hoạt phát sinh trên địa bàn xã bảo đảm vệ sinh môi trường. Tuy nhiên, mô hình chưa được các cơ quan nhà nước có thẩm quyền thẩm định, chứng nhận nên trong quá trình thử nghiệm bộc lộ một số lỗi kỹ thuật, các thiết bị chưa đồng bộ dẫn đến hiệu suất thu hồi sản phẩm giảm. Do đó, Công ty Thành Vinh tạm dừng hoạt động dây chuyền, toàn bộ lượng rác về được ủ men vi sinh chờ lắp đặt thay thế thiết bị mới tiên tiến hơn, sau đó tiếp tục đưa vào xử lý. Chiều 20-6, trao đổi với phóng viên Tạp chí Sức Khỏe Cộng Đồng, chủ tịch UBND xã Kiến Thiết, ông Vũ Ngọc Ngưng cho biết: Đến thời điểm hiện tại, Công ty Thành Vinh đã nâng cấp và sửa chữa dây chuyền máy móc về để tách lọc, xử lý rác. Lượng rác đã vơi hơn so với thời điểm đầu tháng 6-2024. UBND xã sẽ tiếp tục tạo điều kiện để Công ty có thể hoàn tất việc xử lý rác trong tháng 6, không để tình trạng ô nhiễm kéo dài, ảnh hưởng đến môi trường và cuộc sống của người dân.

Chính quyền địa phương đề nghị Công ty Thành Vinh xử lý dứt điểm trong tháng 6-2024.

Như vậy, việc ô nhiễm tại bãi rác tạm xã Kiến Thiết hiện ảnh hưởng đến sức khỏe và cuộc sống của người dân chung quanh. Đề nghị Công ty Thành Vinh nhanh chóng xử lý hết lượng rác còn tồn đọng bảo đảm vệ sinh môi trường trong tháng 6-2024. Trong thời điểm các xã phải tạm chôn lấp rác thải sinh hoạt thì dây chuyền phân loại, tách lọc rác thải sinh hoạt tại xã Kiến Thiết đã có hiệu quả xã hội và môi trường nhất định. Đặc biệt theo quyết định số 1354/QĐ-BXD của Bộ Xây dựng thì mức chi phí xử lý của cơ sở xử lý chất thải rắn sinh hoạt bằng công nghệ chế biến thành phân vi sinh là từ 250 nghìn đồng- 300 nghìn đồng/tấn/ngày còn mức chi phí xử lý của cơ sở xử lý chất thải rắn sinh hoạt bằng công nghệ chôn lấp hợp vệ sinh chỉ 130 nghìn đồng/tấn/ngày (cùng loại công suất xử lý dưới 100 tấn/ngày), do vậy đề nghị UBND xã Kiến Thiết, UBND huyện Tiên Lãng sớm có phương án, đề xuất thành phố hỗ trợ kinh phí xử lý chất thải rắn sinh hoạt để doanh nghiệp tiếp tục hoàn thiện nâng cấp dây chuyền nghiệm thu thành công, không để tình trạng rác sinh hoạt tồn đọng gây ô nhiễm môi trường như hiện tại.

TRÚC LÂM