Nâng cao chất lượng giáo dục STEM trong giáo dục phổ thông

Hơn 75.000 lượt bài dạy STEM được triển khai trong năm học 2022 -2023

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng nhấn mạnh vai trò và tầm quan trọng của việc phát triển giáo dục STEM trong các cơ sở giáo dục phổ thông hiện nay.

Thứ trưởng cho biết, thời gian qua, Bộ GDĐT đã có những chỉ đạo, lãnh đạo, quan tâm bằng các văn bản rất cụ thể về thí điểm triển khai, triển khai giáo dục STEM tại các nhà trường. Do đó, hội thảo là nơi để các nhà trường, giáo viên nêu lên những thuận lợi, vướng mắc, trao đổi, đề xuất các giải pháp nhằm đẩy mạnh, nâng cao chất lượng giáo dục STEM trong giáo dục phổ thông.

Thông tin tại Hội thảo, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học Nguyễn Xuân Thành cho hay: Giáo dục STEM trong giáo dục phổ thông thông qua hoạt động nghiên cứu khoa học của học sinh đã được triển khai thực hiện từ năm 2006 ở một số địa phương. Những năm qua, Bộ GDĐT đã tổ chức các hội thảo, tập huấn cán bộ quản lý, giáo viên cốt cán thực hiện giáo dục STEM. Việc này đã giúp cán bộ quản lý, giáo viên cấp trung học nắm bắt nội dung, phương pháp, hình thức triển khai hoạt động giáo dục STEM có hiệu quả.

Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng chủ trì phần thảo luận tại Hội thảo. (Ảnh: Trung tâm Truyền thông và Sự kiện)

Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học nhận định: Giáo dục STEM trong các trường trung học đã mang lại những kết quả quan trọng, đã góp phần đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức dạy học, gắn giáo dục nhà trường với việc giải quyết các vấn đề thực tiễn, phát huy tính tích cực, sáng tạo và tự chủ của học sinh góp phần hình thành và phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh, phù hợp với định hướng đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục phổ thông.

Số lượng các trường triển khai bài dạy STEM tăng so với thống kê tại Hội nghị năm 2021, 2022 và 2023 của Bộ GDĐT, song hành với việc đổi mới phương pháp dạy học trong nhà trường. Các tổ, nhóm chuyên môn xây dựng các chủ đề dạy học STEM, dạy học tích hợp liên môn, dạy học qua nghiên cứu bài học và đưa vào kế hoạch giáo dục của tổ, nhóm ngay từ đầu năm học được triển khai thực hiện ở tất cả các trường trung học. Riêng năm học 2022-2023 có hơn 75.000 lượt bài dạy STEM đã được triển khai tại các cơ sở giáo dục trung học trên cả nước.

Mặc dù đạt được nhiều kết quả quan trọng nhưng trong quá trình triển khai, theo Vụ trưởng Nguyễn Xuân Thành việc xây dựng và thực hiện bài học STEM còn bộc lộ một số hạn chế như học sinh tham gia phần nhiều ở phần thực nghiệm, việc thiết kế, xây dựng phương án thí nghiệm để giải quyết vấn đề phát hiện còn hạn chế; chưa có nhiều cơ hội để học sinh được áp dụng kiến thức đã học từ chương trình môn học giải quyết các tình huống trong thực tiễn; phần lớn các bài học là STEM kỹ thuật, chế tạo dụng cụ, học sinh thực hiện theo quy trình đã định trước, bài học STEM khoa học còn ít được triển khai.

Chia sẻ tại hội thảo, đại diện Sở GDĐT Hải Phòng cho biết: Năm học 2023-2024, Sở GDĐT Hải Phòng triển khai giáo dục STEM đối với cấp Tiểu học để tạo ra sự giáo dục STEM liền mạch. 100% các trường học bậc trung học đã triển khai giáo dục STEM dưới dạng các chủ đề bài học STEM, các hoạt động giáo dục STEM gắn với nội dung các môn học. Nhiều giáo viên đã thực hiện đổi mới phương pháp kiểm tra, đánh giá thường xuyên theo hình thức theo hình thức mới là đánh giá sản phẩm STEM thông qua phiếu đánh giá trong khi thực tổ chức hoạt động giáo dục STEM. Đồng thời, giáo viên đã áp dụng các phương pháp dạy học tích cực để dạy học các chủ đề STEM.

Coi giáo dục STEM là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của năm học, hơn 3 năm học triển khai thực hiện tại tỉnh Đắk Lắk, giáo dục STEM ngày càng trở nên gần gũi, thân thuộc trong mỗi nhà trường, thầy cô giáo và học sinh từ vùng trung tâm đến vùng sâu, vùng xa. Đại diện Sở GDĐT tỉnh Đắk Lắk thông tin: Để triển khai giáo dục STEM có hiệu quả, Sở GDĐT đã ban hành các văn bản chỉ đạo, phổ biến, quán triệt tinh thần STEM đến các nhà trường. Theo đó, các nhà trường đã xây dựng kế hoạch dạy học, kế hoạch giáo dục STEM một cách linh hoạt, chủ động, phù hợp với điều kiện của nhà trường, địa phương.

Chủ động, sáng tạo, không gây áp lực, tốn kém khi triển khai STEM

Tại Hội thảo, đại diện các Sở GDĐT, cán bộ quản lý, giáo viên cốt cán triển khai giáo dục STEM tại các nhà trường đã trao đổi, nêu ý kiến đề xuất cùng các giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục STEM trong giáo dục phổ thông xung quanh các vấn đề như nội dung giáo dục STEM, cơ sở vật chất, nghiên cứu khoa học, kế hoạch giáo dục, bồi dưỡng, tập huấn đội ngũ giáo viên, kinh phí thực hiện…

Kết luận Hội thảo, Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng đánh giá cao sự chủ động, tích cực của các Sở GDĐT, giáo viên, chuyên gia trong quá trình triển khai hoạt động giáo dục STEM tại các nhà trường. Mặc dù được triển khai với các mô hình khác nhau nhưng các Sở, các nhà trường đã tập trung chú trọng, làm rõ các ưu điểm, hạn chế quá trình thực hiện.

Nhấn mạnh vai trò chủ động, sáng tạo, đi trước mở đường của đội ngũ giáo viên, Thứ trưởng Bộ GDĐT nhận định, để có những kết quả đáng ghi nhận tại thời điểm này có sự đóng góp rất quan trọng của đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên tại các nhà trường. Vì vậy, đối với những cá nhân, tập thể có những đóng góp, sáng tạo, tích cực thì cần được đánh giá, ghi danh, tạo nên sự khích lệ, động viên trong đội ngũ.

Thứ trưởng cho rằng, ứng dụng khoa học, kỹ thuật vào đời sống trở thành xu thế tất yếu. Điều này rất rõ trong chỉ đạo của Đảng, Nhà nước về vấn đề đào tạo nguồn nhân lực cho đất nước. Do đó, đẩy mạnh hoạt động giáo dục STEM trong các trường phổ thông chính là nền tảng để tạo nên nguồn nhân lực cao cho đất nước trong tương lai.

Từ thực tế triển khai thời gian qua, Thứ trưởng nhận định vấn đề nhận thức về STEM trong giáo dục và xã hội chưa được đầy đủ, quan tâm chưa được đúng mức. Bên cạnh đó công tác truyền thông về hoạt động này cũng chưa thực sự tốt nên xã hội chưa hiểu hết nội dung. Từ thực tế đó, Thứ trưởng đề nghị, cần tiếp tục nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh, phụ huynh và xã hội hiểu về STEM.

Theo Thứ trưởng, STEM trong giáo dục phổ thông là khoa học, công nghệ, toán học ở bậc phổ thông nên phải phù hợp với đối tượng, lứa tuổi và mục tiêu của học sinh trung học. Các thầy cô giáo, chuyên gia là những người hướng dẫn, học sinh phải là chủ thể chính trong hoạt động giáo dục này. Các bài học, hoạt động, dự án phải dễ làm, dễ thực hiện, phù hợp với đặc điểm lứa tuổi học sinh, tận dụng tối đa cơ sở vật chất hiện có của nhà trường để thực hiện và không áp đặt suy nghĩ, tư duy giải quyết vấn đề của người lớn qua các em học sinh phổ thông.

Thứ trưởng đề nghị các đơn vị thuộc Bộ GDĐT tiếp thu ý kiến tại hội thảo, nghiên cứu xây dựng các modul tập huấn cho giáo viên cốt cán về triển khai giáo dục STEM trong các nhà trường. Tiếp tục giám sát và tham mưu cho lãnh đạo Bộ GDĐT về chỉ đạo, lãnh đạo thực hiện. Bên cạnh đó, đơn vị chuyên môn cần nghiên cứu để có tổng kết đánh giá về giáo dục STEM một cách bài bản hơn.

Đối với các Sở GDĐT, các nhà trường cần tiếp tục bám sát các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn của Bộ GDĐT và triển khai với tinh thần sáng tạo, phù hợp với điều kiện thực tế tại địa phương. Các Sở GDĐT, các nhà trường phải xác định đây là nhiệm vụ trọng tâm và là nhiệm vụ cần thực hiện trong Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Sẵn sàng góp ý cho Bộ GDĐT để nhân rộng hiệu quả trong quá trình triển khai.

Nhấn mạnh tính chủ động của đội ngũ giáo viên, Thứ trưởng lưu ý đội ngũ cần phải tập huấn, trao đổi và thúc đẩy kiểm tra, đánh giá tại các cơ sở. Ngoài các chương trình tập huấn, hướng dẫn của Bộ, Sở thì các nhà trường nên chủ động tự tập huấn cấp cơ sở. Trong quá trình tập huấn vừa nâng cao chất lượng dạy, học, vừa tháo gỡ vướng mắc kịp thời.

Ngoài ra, Thứ trưởng cũng lưu ý các Sở GDĐT, các nhà trường nên chủ động xây dựng các hình thức triển khai hoạt động STEM đa dạng, phong phú. Đặc biệt, trong quá trình chỉ đạo, tổ chức không gây áp lực, tốn kém đối với nhà trường, giáo viên, phụ huynh học sinh. Cùng với đó,  cần đẩy mạnh việc huy động các tổ chức, cá nhân, doanh nghiêp cùng tham gia vào hoạt động giáo dục STEM.

Trung tâm Truyền thông và Sự kiện