Những điều thú vị về hoa loa kèn - loài hoa đặc trưng cho tháng tư, đẹp nhưng cực độc

Hoa loa kèn, bách hợp, lily hay huệ tây, ở Đà Lạt gọi là hoa Lys,Teppouyuri; danh pháp hai phần: Lilium longiflorum), là một loài thực vật có hoa thuộc chi Lilium, họ Loa kèn.

Hoa loa kèn được chia thành hai họ là Loa kèn (Liliaceae) và Loa kèn đỏ (Amaryllidaceae). Tùy vào từng loài mà chúng được gọi tên cụ thể khác nhau như: Loa kèn, huệ tây, lily, bách hợp… 

Tại miền Bắc, vào thời điểm đầu tháng tư đến tháng năm là thời điểm hoa loa kèn nở rộ, được bày bán tràn ngập trên các con phố. Vì vẻ đẹp thuần khiết, trang nhã nên nó được nhiều người ưa chuộng, mua về trang trí nhà cửa.

Hình minh họa.

Ngoài công dụng làm đẹp này, nhiều người còn vô cùng bất ngờ trước công dụng trị bệnh của nó. Theo y học cổ truyền, hoa loa kèn còn là một vị thuốc đông y chữa được nhiều bệnh.

Nói về công dụng của hoa loa kèn, trả lời trên Khám phá, TS. Lương Y Phùng Tuấn Giang (Chủ tịch Viện nghiên cứu phát triển Y dược Cổ truyền Việt Nam) cho biết, ngoài tác dụng làm cảnh và trang trí, một số loại loa kèn thuộc chi Lilium còn có công dụng chữa bệnh, được dùng từ lâu đời trong y học cổ truyền với tên gọi chung là bách hợp (vị thuốc tổng hợp từ nhiều loại loa kèn).

“Vị thuốc Bách hợp theo y học cổ truyền có vị ngọt, đắng; tính mát; ích khí điều trung, nhuận tràng, lợi niệu, giải độc tiêu viêm. Trong dân gian thường dùng để điều trị các bệnh đường hô hấp (viêm phế quản, viêm phổi, lao phổi…); chứng hồi hộp, tâm phiền, đau vùng tim; cơ thể suy nhược; đại tiểu tiện bí do phế nhiệt; suy nhược cơ thể do âm hư…

Liều dùng mỗi ngày từ 6 – 12g, có thể dùng đơn độc hoặc phối ngũ với các vị thuốc khác để điều trị bệnh cụ thể.

Tuy phần củ có tác dụng chữa bệnh, nhưng phấn của những loại hoa loa kèn lại có khả năng gây các bệnh liên quan đến dị ứng, rất nhiều trường hợp mắc viêm mũi dị ứng, hen suyễn, viêm kết mạc do phấn hoa loa kèn”, TS. Lương Y Phùng Tuấn Giang cho biết.  

Hình minh họa.

Một số công dụng của các hoa loa kèn cụ thể: 

Loài Lilium brownii: trong thân chứa glucid 30%, protid 4%, lipid 0,1%, vitamin C, conchicein. Chúng có công dụng chữa lao phổi, ho khan hoặc ho có đờm quánh, ho ra máu, viêm phế quản, sốt, thần kinh suy nhược. Còn có tác dụng lợi tiểu, chữa phù. Khi chữa ho đau ngực, lao phổi, ho ra máu, thường dùng tươi, giã nát ép lấy nước uống.

Theo công bố kết quả nghiên cứu vào năm 2013, các nhà khoa học đã tiến hành dùng dịch chiết ra từ củ loa kèn Lilium longiflorum để chữa bệnh cho chuột bạch bị viêm phổi do khói thuốc lá. Kết quả đã chứng minh chất dịch này có tác dụng chống viêm phổi và phế khí thũng.

Lilium longiflorum: Theo một nghiên cứu vào năm 2004, các nhà khoa học đã xác định các thành phần có hoạt tính sinh học trong hoa loa kèn trắng hay còn gọi là huệ tây (tên tiếng Anh là Lilium longiflorum) như kaempferol glycosides, quercetin glycosides, regaloside, chalcone cùng một số axit béo có tác dụng chống viêm, đặc biệt là kaempferol.

Ngoài ra, nhóm nghiên cứu của Debora Esposito (2013) về chiết xuất từ củ hoa loa kèn (Lilium longiflorum) trên thực nghiệm cũng cho thấy nó đóng vai trò quan trọng trong quá trình điều trị vết thương trên da, là cơ sở khoa học cho việc sử dụng củ để trị thương trong y học cổ truyền.

Đáng nói, hoa loa kèn đẹp, dùng để chữa bệnh nhưng lại chứa những độc tố có thể gây chết người. Tất cả các bộ phận của cây hoa đều chứa độc tố, chẳng hạn như tropane alkaloid scopolamine và atropin. Loài hoa này thường được sử dụng để làm ra loại thuốc gây ảo giác. Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, cùng họ với loài hoa loa kèn là loại hoa có nguồn gốc từ Colombia, được mệnh danh là "hơi thở của quỷ" khi chỉ cần ngửi hoa cũng có thể bị ảo giác, thậm chí rơi vào tình trạng vô thức, không kiểm soát được hành vi của mình.

Ngoài ra, chất độc mang tên lycorine ở lá và củ của hoa loa kèn có thể gây ra tiêu chảy, buồn nôn, bỏng rát niêm mạc đường ruột nếu không may ăn phải. 

Chính vì tính độc nên người dùng cần phải cận thận, tránh để trẻ em ăn các bộ phận của cây để tránh gây ra những tác hại không mong muốn. 

Bạch Tuyết (tổng hợp)