Ngày Thế giới phòng chống tăng huyết áp 17/5: "Ăn uống lành mạnh - Vận động đều - Kiểm soát huyết áp tốt"

Theo thống kê của Cục Y tế Dự phòng (Bộ Y tế), nước ta hiện có khoảng 17 triệu người bị tăng huyết áp, tức là cứ 4 người trưởng thành thì có 1 người mắc bệnh tăng huyết áp. Đặc biệt, trong 17 triệu người mắc tăng huyết áp ở cộng đồng thì có tới trên 50% chưa được phát hiện và trên 70% chưa được điều trị.

Tăng huyết áp là bệnh lý tim mạch nguy hiểm được xem như "kẻ giết người thầm lặng", là nguyên nhân chủ yếu gây tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim, suy tim và các bệnh tim mạch này đang là nguyên nhân tử vong số một tại Việt Nam, chiếm trên 35% tổng số ca tử vong toàn quốc.

Ngày Thế giới phòng chống tăng huyết áp là một sự kiện chăm sóc sức khỏe toàn cầu được tổ chức vào ngày 17 tháng 5 hàng năm, nhằm mục đích truyền thông về tầm quan trọng của tăng huyết áp đối với mọi người bên cạnh việc giải thích tác động của tăng huyết áp đối với sự phát triển của các biến chứng y khoa nghiêm trọng và cung cấp kiến thức về phòng ngừa, phát hiện và điều trị.

Ngày Thế giới phòng chống tăng huyết áp năm 2025 với thông điệp "Ăn uống lành mạnh - Vận động đều - Kiểm soát huyết áp tốt", tập trung vào vấn đề giảm ăn muối, bảo đảm dinh dưỡng hợp lý, phòng chống tác hại của thuốc lá, rượu bia và tăng cường hoạt động thể lực.

Huyết áp là gì?

Huyết áp (HA) là áp lực máu lưu thông tác động lên thành mạch. Huyết áp tâm thu khi tim bóp tống máu (VD:120mmHg); Huyết áp tâm trương khi tim giãn (VD: 80mmHg), viết tắt: HA = 120/80. Các thành phần tạo nên HA: Sức bóp của tim; Thể tích tuần hoàn (tiền gánh); Sức cản thành mạch (hậu gánh).

Tăng huyết áp là gì?

Tăng huyết áp (cao huyết áp) là tình trạng áp lực máu lên thành động mạch tăng cao hơn so với bình thường. Đây là bệnh được định nghĩa khi huyết áp tâm thu ≥ 140 mmHg và hoặc huyết áp tâm trương ≥ 90mmHg.

Tăng huyết áp là bệnh lý mãn tính gây các biến chứng nguy hiểm như đột quỵ, tai biến mạch máu não, suy tim, nhồi máu cơ tim, suy thận, xuất huyết võng mạc… và là nguyên nhân hàng đầu gây ra tử vong sớm trên toàn cầu. Ở giai đoạn đầu, bệnh thường không có triệu chứng do đó nhiều người không được phát hiện và chẩn đoán kịp thời.

Đo huyết áp thường xuyên là biện pháp đơn giản và quan trọng nhất để phát hiện sớm bệnh tăng huyết áp. Hãy nhớ số đo huyết áp như nhớ số tuổi của bản thân.

Quy trình đo huyết áp đúng

- Ngồi nghỉ trước khi đo, ít nhất 5-10 phút, trong phòng yên tĩnh.

- Không dùng chất kích thích (cà phê, hút thuốc) trước đó 2 giờ.

- Tư thế đo: Bệnh nhân ngồi ghế, cánh tay duỗi thẳng trên bàn, nếp khuỷu ngang mức với tim. Có thể đo ở các tư thế nằm, đứng. Đối với người cao tuổi hoặc có bệnh tiểu đường: Đo thêm huyết áp tư thế đứng để xác định có “hạ huyết áp tư thế” không?

- Sử dụng huyết áp kế thủy ngân, đồng hồ hoặc điện tử có bề dài bao đo tối thiểu bằng 80%, bề rộng tối thiểu bằng 40% của chu vi cánh tay. Quấn bao đủ chặt, bờ dưới của bao đo ở trên nếp lằn khuỷu 2cm.

- Nên đo huyết áp ít nhất 2 lần, mỗi lần cách nhau 1- 2 phút. Nếu số đo  huyết áp giữa 2 lần đo chênh nhau > 10mmHg thì cần đo lại lần thứ 3 sau khi đã nghỉ 5 phút.

- Trong lần đo đầu tiên cần đo HA ở cả hai tay. Không nói chuyện khi đang đo huyết áp.

- Huyết áp tâm thu tương ứng với lúc xuất hiện tiếng đập đầu tiên (pha I của Korotkoff) và huyết áp tâm trương tương ứng với khi mất hẳn tiếng  đập (pha V).

- Trường hợp nghi ngờ, có thể theo dõi huyết áp liên tục bằng máy đo HA tự động trong 24 giờ (Holter huyết áp).

Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Thành phố Hồ Chí Minh