Những lưu ý quan trọng về bệnh xơ vữa động mạch

Bệnh xơ vữa động mạch là gì?

Xơ vữa động mạch xuất hiện khi những mạch máu mang oxy và chất dinh dưỡng từ tim đến các động mạch khác của cơ thể trở nên dày và cứng, gây cản trở dòng máu đến các cơ quan và mô của cơ thể. Các động mạch bình thường sẽ linh hoạt và đàn hồi, nhưng qua thời gian, thành động mạch có thể trở nên cứng lại gọi là sự cứng động mạch.

Xơ vữa động mạch (XVĐM) là một thể của tình trạng xơ cứng động mạch, tuy nhiên các thuật ngữ này đôi khi được dùng thay thế cho nhau. XVĐM hình thành khi chất béo, cholesterol và các chất khác xuất hiện trong và trên thành động mạch tạo thành các mảng bám, gây cản trở dòng máu. Các mảng bám này có thể bị vỡ, hình thành cục máu đông.

Các dấu hiệu, biểu hiện và triệu chứng của bệnh xơ vữa động mạch

XVĐM phát triển chậm theo thời gian, nếu ở mức độ nhẹ thường không biểu hiện triệu chứng cho đến khi một động mạch bị quá hẹp hoặc bị tắc nghẽn, không thể cung cấp đủ máu đến các cơ quan và mô. Cục máu đông có thể gây tắc hoàn toàn dòng chảy của máu, thậm chí là vỡ ra và có thể gây ra cơn nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ.

XVĐM từ trung bình đến nặng, các triệu chứng phụ thuộc vào những động mạch nào bị ảnh hưởng:

Động mạch ở tim: sẽ có các biểu hiện như đau ngực hoặc nặng ngực.

Động mạch đi đến não: triệu chứng thường giống như đột ngột bị tê hay yếu tay hoặc chân, khó nói hoặc nói đớ, mất tạm thời thị lực một mắt, hoặc cơ mặt bị xệ xuống. Các dấu hiệu này biểu hiện một cơn thiếu máu thoáng qua (TIA), nếu như không có biện pháp can thiệp có thể dẫn đến đột quỵ.

Động mạch ở tay hoặc chân: xuất hiện triệu chứng của bệnh động mạch ngoại biên, như chuột rút chân khi đi bộ.

Động mạch thận: có thể bị tăng huyết áp hoặc suy thận.

Nguyên nhân gây ra bệnh xơ vữa động mạch

Bác sĩ Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn cho biết cho đến nay vẫn chưa xác định được chính xác nguyên nhân gây XVĐM nhưng các bác sĩ cho rằng, bệnh có thể bắt đầu từ thương tổn lớp bên trong của một động mạch:

Tăng huyết áp

Tăng cholesterol

Tăng Trigly-ceride (một loại chất béo trong máu)

Lạm dụng thuốc lá và các loại thuốc hút khác

Kháng in-su-lin, béo phì hoặc tiểu đường

Các bệnh viêm nhiễm, như viêm khớp, bệnh lupus ban đỏ hoặc nhiễm trùng, hoặc tình trạng viêm nhiễm không rõ nguyên nhân

Khi thành trong động mạch bị tổn thương, các tế bào máu và các chất khác bị đọng lại ở nơi thương tổn, tích tụ ở lớp trong của động mạch.

Qua thời gian, các mảng bám hình thành bởi cũng tích tụ ở nơi thương tổn, trở nên cứng hơn làm hẹp các động mạch. Các cơ quan và mô được dẫn máu đến bởi các động mạch bị tắc nghẽn sẽ không nhận đủ máu để tiếp tục hoạt động bình thường.

Bên cạnh đó, lớp mảng bám mỏng có thể vỡ ra, đẩy cholesterol và các chất khác vào máu, hình thành các cục máu đông, làm ngăn máu chảy đến nuôi một bộ phận nào đó của cơ thể.

Phương pháp được áp dụng để điều trị bệnh xơ vữa động mạch

Sử dụng thuốc

Thuốc giảm Cholesterol: Giảm cholesterol lipoprotein nồng độ thấp (LDL cholesterol), có thể làm chậm, ngưng lại, hoặc thậm chí làm giảm sự tích tụ chất béo bên trong động mạch. Tăng cholesterol lipoprotein nồng độ thấp (cholesterol HDL) cũng có tác dụng. Bác sĩ có thể lựa chọn các thuốc đặc trị phù hợp để đưa vào phác đồ điều trị. 

Thuốc chống kết tập tiểu cầu: Bác sĩ có thể chỉ định thuốc chống kết tập tiểu cầu để làm giảm khả năng tiểu cầu tập trung ở nơi các động mạch bị hẹp, hình thành cục máu đông và gây thuyên tắc ở xa.

Thuốc ức chế Beta: Các thuốc này thường được bác sĩ chỉ định cho bệnh mạch vành, có tác dụng làm chậm nhịp tim và huyết áp, giảm nhu cầu của tim và làm giảm các triệu chứng đau ngực. Từ đó giúp làm giảm nguy cơ nhồi máu tim và các rối loạn nhịp tim.

Thuốc ức chế men chuyển Angiotensin (ACEI): có tác dụng làm chậm tiến trình của XVĐM bằng cách làm giảm huyết áp và tạo ra các tác động có lợi cho động mạch tim. ACEI còn có khả năng làm giảm nguy cơ tái phát các cơn nhồi máu tim.

Thuốc ức chế kênh Canxi: có tác dụng làm giảm huyết áp và điều trị các cơn đau thắt ngực.

Thuốc lợi tiểu: Huyết áp cao là yếu tố nguy cơ chính của XVĐM. Lợi tiểu sẽ làm giảm huyết áp.

Các thuốc khác: Bác sĩ có thể đề nghị một số thuốc để kiểm soát các yếu tố nguy cơ cụ thể, như tiểu đường. Một số loại thuốc điều trị các triệu chứng của XVĐM, như đau chân khi gắng sức đã được mô tả.

Sử dụng phẫu thuật

Nong mạch và đặt stent: Trong thủ thuật này, bác sĩ sẽ luồn một ống dài, mỏng (catheter) vào phần động mạch bị tắc nghẽn hoặc bị hẹp. một catheter khác với quả bong bóng đã xẹp sẽ được luồn qua vùng động mạch bị hẹp đó, sau đó sẽ được bơm phình lên, đè vào các mảng bám chống lại thành động mạch. Một ống stent có thể được đặt ở đó để giữ cho động mạch luôn được mở rộng

Nạo mảng xơ vữa: Trong một số trường hợp, các mảng bám cần thiết phải phẫu thuật để lấy ra khỏi thành động mạch bị hẹp. Nếu thủ thuật được thực hiện trên động mạch cổ (động mạch cảnh) thì được gọi là phẫu thuật nạo xơ vữa động mạch cảnh.

Tiêu sợi huyết: Nếu động mạch cảnh bị tắc bởi cục máu đông, bác sĩ có thể chỉ định dùng thuốc để làm tan nó ra.

Phẫu thuật bắc cầu: Một mạch máu từ phần khác cơ thể hoặc một ống được làm từ sợi tổng hợp sẽ được sử dụng để bắc cầu, giúp cho dòng máu chuyển hướng chảy quanh động mạch bị tắc hoặc hẹp.

Lê Khanh - Sông Cấm