Tết Đoan Ngọ “Chít ngu ngụt” của người Cao Lan – Tuyên Quang

Tết Đoan Ngọ là dịp tết truyền thống của người Việt Nam nói chung và của người Cao Lan nói riêng, từ xa xưa thời điểm Tết đoan ngọ là thời điểm nóng nhất trong năm, nhiều bệnh tật phát sinh nên người Cao Lan – Tuyên Quang thường đón  tết “Chít ngu ngụt” với món bánh gio truyền thống chấm mật mía, mật ong rừng. Đó là sự kết hợp hài hòa giữa hương vị của gạo nếp và cây, lá rừng tự nhiên mang ý nghĩa biểu đạt cho sức khỏe và tâm linh.

Một gia đình người dân tộc Cao Lan thịt lợn ăn đụng

Mỗi dịp này nhà nhà đều làm bánh, làm bún, làm mâm cơm thịnh soạn để dâng lên Tổ tiên.

 Ảnh Mâm cơm cúng Tổ tiên của người Cao Lan – Sơn Dương- Tuyên Quang

Một món ăn không thể thiếu vào ngày Tết Đoan Ngọ của người Cao Lan là món bánh gio (bánh nẳng) và mận. Theo quan niệm của người Cao Lan thì món mận dùng để diệt sâu bọ, tương truyền từ xa xưa dịp Tết Đoan Ngọ là thời điểm thời tiết thuận lợi, cho sâu bọ sinh sôi nảy nở phá hoại mùa màng và gây hại cho người dân. Có lẽ vì vậy mà Tết Đoan Ngọ còn được người Cao Lan gọi với tên khác là Tết diệt sâu bọ và tiếng dân tộc là Chít ngu ngụt (chít là Tết, ngu ngụt là mồng 5 tháng 5).

Theo phong tục, mỗi thành viên trong gia đình thức dậy vào sáng sớm, trước khi ăn sáng phải ăn mỗi người ít nhất một quả mận, theo quan niệm người Cao Lan cho rằng mận sẽ giúp diệt trừ được sâu bọ trong cơ thể người.

Món bánh nẳng và mận là món ăn không thể thiếu trong dịp Tết Đoan Ngọ của người Cao Lan

Món bánh gio (bánh nẳng) được làm rất kỳ công, từ khâu lọc nước gio được làm từ vỏ cam, bưởi, chuối, gỗ bưởi, mít…. Trước khi gói bánh gạo nếp được ngâm với nước gio, gói bằng lá mai, lá chít. Đây là món ăn rất mát tốt cho sức khỏe có tác dụng thanh nhiệt lợi tiểu, quá tốt cho mùa nóng này.

Bánh gio là loại bánh giản dị, nhưng đậm chất dân tộc mang hương vị quê hương của người Cao Lan xứ Tuyên Quang, đây cũng là hồn quê khiến cho mỗi người con xa quê nào cũng luôn nhớ về gia đình, về cuội nguồi mỗi dịp Tết Đoan Ngọ về.

Gia đình quây quần bên nhau gói bánh nẳng để chuẩn bị cho Tết Đoan Ngọ

Những chiếc bánh nẳng mới luộc xong thơm ngon, hấp dẫn của người Cao Lan 

Trần Dần