Vì sao bạn bị chuột rút?

Trên thực tế, nhiều người vẫn cho rằng chuột rút là một phản ứng rất bình thường của cơ thể do cơ bị co một cách bất ngờ. Tuy nhiên, hiện tượng này lại vô cùng nguy hiểm nếu như người bị chuột rút đang vận động dưới nước, lái xe... Đã có rất nhiều người bị đuối nước khi đang bơi, một số may mắn thoát chết nhưng cũng đã trải qua cảm giác vô cùng nguy hiểm và đau đớn.

Vậy dưới góc độ y học, chuột rút là gì?

Chuột rút hay còn gọi là vọp bẻ, là tình trạng co thắt cơ đột ngột, gây đau dữ dội ở một bắp thịt, làm cho người bị không tiếp tục cử động được. Mọi bắp thịt đều có thể bị chuột rút, nhưng bệnh hay xảy ra ở bắp chân, đùi, bàn tay, bàn chân và cơ bụng. 

Hình minh họa.

Biểu hiện của chuột rút là co cơ bất ngờ gây nên sự đau đớn đối với người bị. Đây là sự co cơ không chủ ý, ta có thể nhìn thấy và sờ thấy co một phần của cơ hoặc cả bó cơ, và thường xảy ra ở các nhóm cơ như co cơ bắp chân, ngón chân, cơ cạnh lưng, và cơ ngực…

Theo TS.BS Mai Thị Minh Tâm (Nguyên Phó trưởng Khoa Cơ – Xương – Khớp, BV E Trung ương) cho biết: “Chứng chuột rút là co cơ ngoài ý muốn, co một phần của cơ hoặc toàn bộ của cơ. Chuột rút xảy ra đột ngột, rất mạnh và xảy ra ngắn trong vòng vài phút như cơn tetanie (cơn hạ canxi máu). Tuy nhiên, nó làm cho bệnh nhân đau dữ dội, không thể cử động được nữa. Chuột rút cũng thường đến sau các tư thế co chân (gấp cẳng chân), co tay (gấp cẳng tay) khi ngủ và cả khi cơ thể gắng sức”.

Nguyên nhân gây ra chuột rút được chia là 2 loại: chuột rút tự và chuột rút bệnh lý.

Với chuột rút tự phát, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra việc lao động vất vả vào ban ngày là nguyên nhân gây ra việc bị chuột rút vào ban đêm bao gồm cả những người hay vận động, chơi thể thao. Việc hoạt động nhiều khiến cơ thể cơ thể bị mất muối do đổ mồ hôi, do đó làm giảm nồng độ kali, magie, natri, canxi trong máu cũng dẫn đến chuột rút. Hàm lượng canxi hoặc magiê trong máu thấp làm tăng trực tiếp sự kích thích của cả hai đầu dây thần kinh và kích thích các cơ. Mức kali huyết thấp đôi khi gây chuột rút, mặc dù kali thấp có liên quan nhiều đến sự yếu cơ.

Ngoài ra, tình trạng vận động nhiều còn rối loạn dẫn truyền tín hiệu giữa dây thần kinh và cơ bắp, nên dù bộ não muốn cơ thư giãn sau khi cử động nhưng cơ vẫn tiếp tục co rút gây ra các cơn đau.

Chuột rút bệnh lý, nhiều người mắc các bệnh như đái tháo đường, Parkinson, thiếu máu, bệnh tuyến giáp, bệnh thận, rối loạn tuần hoàn, bệnh giãn tĩnh mạch… là những người có khả năng cao bị chuột rút.

Phụ nữ mang thai hay bị chuột rút do thiếu canxi, phốt pho, magie, do sức nặng và độ lớn của tử cung chèn ép vào các mạch máu ở chân hoặc do các cơ ở chân phải mang sức nặng của cơ thể.

Cơn đau từ chuột rút được coi là ác mộng đối với nhiều người. Do đó, làm thế nào để xử lý nhanh sau khi bị chuột rút để tránh được việc đau nhức kéo dài hết sức quan trọng.

Nếu chuột rút ở bắp chân thì kéo chân ra, đồng thời ấn mạnh phần cuối của bắp chân trên một mặt phẳng cứng. Nếu rút ở đùi, nhờ người khác dùng một tay đỡ gót chân để làm cho đầu gối của mình căng thẳng, còn một tay ấn đầu gối xuống dưới. Sau đó xoa bóp vùng bị chuột rút.

Nếu chuột rút ở bàn chân thì cầm đầu bàn chân kéo nhẹ rồi đứng dậy và đứng thẳng người một lúc nhưng không cho gót chạm đất.

Có thể dùng dầu hoặc cồn long não xoa bóp vùng bị chuột rút, đồng thời bắt cơ bắp làm việc nhẹ nhàng đến khi hết chuột rút. Tắm nước nóng cũng tốt, giúp các cơ giãn ra, lấy lại tính đàn hồi.

Chuột rút bàn tay (ít xảy ra) có thể gặp ở những người phải sử dụng bàn tay với động tác lặp đi lặp lại trong một thời gian dài (các nhà văn, người chơi đàn vĩ cầm...). Hãy kéo nhẹ các ngón, rồi xoa bóp bàn tay...

Để tránh bị chuột rút, mọi người nên uống nước đầy đủ và bổ sung các chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể như: đạm, đường, béo, vitamin và khoáng chất, hạn chế dùng các chất kích thích như thuốc lá, rượu, bia. Đồng thời, khởi động tốt trước khi vận động cơ thể, trước mỗi buổi tập luyện thể thao, thư giãn cơ bắp trước và sau mỗi lần tập luyện. 

Thùy Dương (tổng hợp)