Vì sao nam giới có thể bị xoắn tinh hoàn?

Xoắn tinh hoàn là gì?

Xoắn tinh hoàn là một tình trạng y tế khẩn cấp xảy ra khi tinh hoàn tự xoay quanh trục của nó, làm xoắn thừng tinh, nơi chứa mạch máu nuôi dưỡng tinh hoàn. Khi dòng máu bị tắc nghẽn, tinh hoàn sẽ nhanh chóng rơi vào trạng thái thiếu máu, nếu không được xử lý kịp thời có thể dẫn đến hoại tử và phải cắt bỏ.

Tinh hoàn nằm trong bìu, có chức năng sản xuất tinh trùng và hormone testosterone. Thừng tinh là ống dẫn chứa mạch máu, dây thần kinh và ống dẫn tinh, giữ vai trò nuôi dưỡng và kết nối tinh hoàn với cơ thể. Khi thừng tinh bị xoắn, nguồn máu bị gián đoạn gây tổn thương nặng nề cho cơ quan sinh sản này.

Nguyên nhân chính thường đến từ bất thường giải phẫu bẩm sinh, trong đó lớp màng tinh hoàn không bám chặt, khiến tinh hoàn dễ xoay quanh trục. Tình trạng này chiếm khoảng 12% ở nam giới, phổ biến nhất ở lứa tuổi dậy thì (12 - 18 tuổi) và trẻ sơ sinh, hiếm gặp ở người trên 30 tuổi. Tinh hoàn trái bị ảnh hưởng nhiều hơn do đặc điểm cấu trúc.

Tinh hoàn bị xoắn xảy ra tình trạng đau vùng kín (Ảnh minh họa) 

Triệu chứng và nguyên nhân gây xoắn tinh hoàn

Khi bị xoắn tinh hoàn, người bệnh thường xuất hiện cơn đau dữ dội và đột ngột ở một bên tinh hoàn, đôi khi lan lên vùng bụng dưới hoặc xuống bẹn. Cơn đau có thể xảy ra bất cứ lúc nào, ngay cả khi không có chấn thương rõ rệt. Một số dấu hiệu đi kèm bao gồm: tinh hoàn một bên nằm cao bất thường so với bên còn lại, bìu sưng đau và đổi màu từ đỏ sang tím, nâu hoặc đen. Người bệnh có thể sờ thấy một khối u nhỏ phía trên tinh hoàn bị xoắn. 

Ngoài ra, các triệu chứng toàn thân như buồn nôn, nôn, sốt cao, ớn lạnh và tiểu tiện bất thường (tiểu nhiều lần, tiểu khó) cũng có thể xuất hiện. 

Nguyên nhân gây xoắn tinh hoàn

Nguyên nhân chính xác gây xoắn tinh hoàn hiện vẫn chưa được xác định rõ ràng, tuy nhiên các yếu tố nguy cơ đã được ghi nhận. Một trong những nguyên nhân phổ biến là bất thường bẩm sinh, khi thừng tinh có cấu trúc dài hơn bình thường hoặc điểm bám vào tinh hoàn bị lỏng lẻo, khiến tinh hoàn dễ xoay quanh trục. 

Yếu tố di truyền cũng có thể đóng vai trò, đặc biệt nếu trong gia đình có người từng bị xoắn tinh hoàn, và nguy cơ có thể xảy ra ở cả hai bên tinh hoàn. Ngoài ra, các chấn thương vùng bìu, hoạt động thể chất mạnh, hoặc thậm chí các cử động vô thức khi ngủ cũng có thể kích hoạt tình trạng này. 

Nguyên nhân gây xoắn tinh hoàn ở nam giới (Ảnh minh họa) 

Xoắn tinh hoàn có tự khỏi không?

Câu trả lời là không. Xoắn tinh hoàn là một tình trạng cấp cứu ngoại khoa nghiêm trọng, không thể tự khỏi và cần được can thiệp y tế càng sớm càng tốt. Nếu chậm trễ, tình trạng thiếu máu nuôi dưỡng sẽ khiến tinh hoàn tổn thương nặng, thậm chí hoại tử, gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.

Những biến chứng nếu không điều trị kịp thời:

- Tổn thương tinh hoàn vĩnh viễn: Nếu tinh hoàn bị xoắn quá 6 giờ, các mô sẽ bắt đầu chết do thiếu máu, gây tổn thương không thể phục hồi.

- Nguy cơ vô sinh: Thiếu máu nuôi dưỡng làm suy giảm chức năng sản xuất tinh trùng. Nghiên cứu cho thấy 1/3 bệnh nhân bị giảm số lượng tinh trùng sau khi bị xoắn tinh hoàn, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng sinh sản.

- Nhiễm trùng máu: Trong các trường hợp hiếm gặp và bị bỏ quên, tinh hoàn hoại tử có thể gây nhiễm trùng lan vào máu, đe dọa tính mạng.

Phương pháp điều trị xoắn tinh hoàn

Cách điều trị duy nhất và hiệu quả nhất đối với xoắn tinh hoàn là phẫu thuật cấp cứu. Mục tiêu chính là tháo xoắn kịp thời để khôi phục lưu thông máu đến tinh hoàn, giúp bảo tồn chức năng và tránh các biến chứng nghiêm trọng.

Thời gian là yếu tố quyết định sống còn

Trước 6 giờ: Tỷ lệ cứu sống tinh hoàn rất cao.

Sau 6 giờ: Nguy cơ phải cắt bỏ tinh hoàn tăng lên đáng kể.

Sau 12 giờ: Khoảng 75% trường hợp sẽ phải phẫu thuật cắt bỏ tinh hoàn bị hoại tử.

Trong quá trình phẫu thuật, bác sĩ sẽ tiến hành tháo xoắn tinh hoàn nhằm khôi phục tuần hoàn máu, sau đó cố định cả hai tinh hoàn vào thành bìu (thủ thuật orchiopexy) để ngăn ngừa nguy cơ tái xoắn trong tương lai.

Đối với trẻ sơ sinh, do thường phát hiện muộn và tinh hoàn đã bị hoại tử, phẫu thuật cắt bỏ tinh hoàn bị xoắn gần như luôn là chỉ định bắt buộc nhằm tránh nhiễm trùng và các biến chứng nguy hiểm.

Huỳnh Đạt (tổng hợp)