Việt Nam là Trung tâm Đông Nam Á về cảnh báo lũ quét

Hiện nay, lũ quét, sạt lở đất chưa thể dự báo được vị trí cụ thể xảy ra, chỉ có thể cảnh báo nguy cơ theo các mức độ khác nhau tại các khu vực. Hệ thống SEAFFGS hỗ trợ các dự báo viên phân tích, cảnh báo các ngưỡng mưa, sinh lũ quét trong 1 giờ, 3 giờ, 6 giờ, vùng nguy cơ rủi ro lũ quét trong 12, 24, 36 giờ, ngưỡng sạt lở đất trong phạm vi 24 giờ và được cập nhật thường xuyên theo các khoảng thời gian tương ứng.

Việt Nam có 19-21 loại hình thiên tai. Trong những năm qua, ngành khí tượng thủy văn đã quan tâm tới tất cả các loại hình này và có kế hoạch đầu tư để giải quyết những vấn đề lớn. Việt Nam đã từng bước tiếp cận khoa học công nghệ, nghiên cứu các ngưỡng mưa, các khu vực sạt lở và đã có bản đồ phân vùng ở những nơi thường xuyên xảy ra sạt lở đất; đã có bản đồ 1/5.000 đánh giá, phân vùng những nơi nguy hiểm, những nơi đe doạ đến chúng ta đã dự báo được…

"Để đảm nhận vai trò trung tâm vùng của dự án này, chúng ta có 6 năm chuẩn bị. Chúng ta đã cùng với các chuyên gia của Hoa Kỳ đóng góp để hoàn thiện mô hình. Chúng tôi tin rằng, trong quá trình triển khai, vấn đề cảnh báo lũ quét, sạt lở đất sẽ được nâng lên về chất lượng; khẳng định vai trò của Việt Nam trong việc đưa ra các ý kiến đối với các quốc gia về công tác dự báo khí tượng thủy văn để bản tin càng ngày càng chính xác hơn", Tổng Cục trưởng Tổng cục Khí tượng thủy văn Trần Hồng Thái cho biết.

SEAFFGS được thiết kế và phát triển nhằm mục đích cung cấp một hệ thống công cụ hiện đại, hỗ trợ các cán bộ dự báo khí tượng thủy văn phân tích, giám sát và cảnh báo thiên tai lũ quét thông qua các dữ liệu quan trắc tự động, dữ liệu mô hình theo thời gian thực bao gồm các sản phẩm chính như: Các chỉ số định hướng cảnh báo lũ quét dựa trên ngưỡng dòng chảy tràn (FFG); chỉ số độ ẩm đất trung bình (ASM), Chỉ số dự báo nguy cơ lũ quét (FFFT); chỉ số rủi ro lũ quét (FFR) và định hướng cảnh báo sạt lở thông qua ngưỡng độ ẩm, ngưỡng sạt lở (LST).

Năm 2017, Tổ chức Môi trường và Biến đổi khí hậu Canada (ECCC) và Tổ chức Khí tượng thế giới (WMO) đã xây dựng dự án Khả năng chống chịu tác động của các hiện tượng khí tượng thủy văn qua việc tăng cường các hệ thống cảnh báo sớm thiên tai ở các quốc đảo nhỏ đang phát triển và Đông Nam Á.

Dự án được thiết kế dựa trên sự tích hợp các sáng kiến của WMO với trọng tâm là lũ quét, sạt lở đất và thời tiết nguy hiểm, gồm hệ thống hướng dẫn lũ quét, chương trình dự báo thời tiết nguy hiểm.

Hệ thống hỗ trợ cảnh báo lũ quét khu vực Đông Nam Á là một hợp phần quan trọng của dự án, Việt Nam được chấp thuận là đại diện trung tâm vùng của SEAFFGS, gồm 4 nước thành viên: Việt Nam, Lào, Campuchia, Philippines.

Với vai trò trung tâm vùng, Việt Nam sẽ quản lý 2 máy chủ đặt tại Tổng cục Khí tượng thủy văn, cung cấp thông tin liên lạc, cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực duy trì đường truyền, dữ liệu, bảo trì, vận hành hệ thống để cung cấp dữ liệu và trao đổi cho các Trung tâm Khí tượng thủy văn tại khu vực Đông Nam Á; chịu trách nhiệm phối hợp với các nước thành viên trong khai thác và sử dụng các sản phẩm của SEAFFGS nhằm nâng cao năng lực dự báo, cảnh báo lũ quét, sạt lở.

Dự án có tổng kinh phí 1,3 triệu USD, được tài trợ theo hình thức hỗ trợ kỹ thuật không hoàn lại.

Dữ liệu của Việt Nam đã được tích hợp gồm 10 radar, 370 trạm mưa tự động, đường bao hành chính quận, huyện, xã, sản phẩm dự báo mưa số trị từ mô hình WRF do Việt Nam cung cấp và sản phẩm dự báo mưa WRF từ hệ thống FFGS của Ủy hội sông Mekong (MRCFFGS).

WMO và HRC đang phát triển thêm modul về sạt lở cho Việt Nam hoàn thành và tổ chức đào tạo trực tuyến vào tháng 3/2022, tích hợp trên nền SEAFFGS, các quốc gia khác phát triển trong năm 2023.

Nguyễn Trang