Xây dựng đồng bộ các giải pháp phát triển thị trường tín chỉ carbon tại Việt Nam

Với cam kết mạnh mẽ tại Hội nghị COP26 về đạt mức phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, Việt Nam đang từng bước xây dựng khung pháp lý, thể chế và cơ chế vận hành thị trường tín chỉ carbon một cách đồng bộ, hướng tới một nền kinh tế xanh, bền vững và có khả năng thích ứng cao với biến đổi khí hậu.

Thị trường tín chỉ carbon là một cơ chế kinh tế – môi trường giúp giảm lượng khí nhà kính thông qua việc mua bán các đơn vị phát thải được chứng nhận. Ở cấp độ toàn cầu, thị trường này đã và đang trở thành một trong những công cụ hữu hiệu nhằm thúc đẩy giảm phát thải theo cơ chế thị trường, đặc biệt trong bối cảnh các quốc gia ngày càng chịu áp lực thực hiện các cam kết về khí hậu.

Tại Việt Nam, dù còn khá mới mẻ, nhưng nhận thức về vai trò của thị trường carbon đã có những bước tiến đáng kể. Các cơ quan quản lý nhà nước đã và đang từng bước ban hành các văn bản quy phạm pháp luật, hướng dẫn kỹ thuật nhằm xây dựng nền tảng cho thị trường này hoạt động minh bạch, hiệu quả.

Tín chỉ carbon không chỉ là công cụ giúp doanh nghiệp và quốc gia thực hiện các nghĩa vụ giảm phát thải, mà còn là cơ hội để thu hút nguồn vốn quốc tế, thúc đẩy đổi mới công nghệ và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam trên trường quốc tế.

Sáng 17/6, tại Hà Nội, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam đã tổ chức hội thảo chuyên đề “Chính sách phát triển thị trường tín chỉ carbon”. Đây là sự kiện có ý nghĩa thiết thực nhằm cụ thể hóa các mục tiêu quốc gia về chuyển đổi xanh, đồng thời khẳng định quyết tâm chính trị trong việc thúc đẩy một thị trường carbon minh bạch, hiệu quả và có khả năng hội nhập quốc tế.

Quang cảnh buổi hội thảo

Tại hội thảo, nhiều chuyên gia kinh tế, môi trường và nhà hoạch định chính sách đã chia sẻ các kinh nghiệm quốc tế, mô hình thực tiễn, đồng thời phân tích những rào cản và kiến nghị giải pháp phát triển thị trường tín chỉ carbon tại Việt Nam một cách toàn diện.

Chia sẻ tại hội thảo, PGS, TS Hoàng Văn Phụ, Chủ tịch Hội đồng khoa học Viện Kinh tế và Phát triển (Liên hiệp các Hội Khoa học và kỹ thuật Việt Nam) cho biết: Thị trường tín chỉ carbon về bản chất là cơ chế kinh tế cho phép các tổ chức, doanh nghiệp mua bán quyền phát thải khí nhà kính, cụ thể là CO2. Cơ chế này không chỉ tạo động lực tài chính để thúc đẩy các hoạt động giảm phát thải mà còn phân bổ hiệu quả nguồn lực giữa các chủ thể trong nền kinh tế. Nói cách khác, thị trường tín chỉ carbon hoạt động dựa trên nguyên tắc “người gây ô nhiễm phải trả tiền”, cho phép các tổ chức mua bán, trao đổi các hạn ngạch phát thải khí nhà kính với một tỷ lệ tín chỉ carbon nhất định. Trên thế giới, nhiều quốc gia đã triển khai và đạt được những kết quả nhất định từ mô hình này, tạo ra nguồn lực cho phát triển bền vững.

PGS, TS Hoàng Văn Phụ, Chủ tịch Hội đồng khoa học Viện Kinh tế và Phát triển phát biểu tại hội 

Trong số các địa phương, TP. Hồ Chí Minh được đánh giá là địa phương có nhiều tiềm năng và quyết tâm lớn trong việc xây dựng mô hình thị trường tín chỉ carbon thí điểm. Hiện tại, thành phố phát thải khoảng 38,5 triệu tấn CO₂ mỗi năm, trong đó ngành công nghiệp chiếm gần 20 triệu tấn và ngành giao thông khoảng 13 triệu tấn.

Theo đó, Sở Tài nguyên và Môi trường TP. Hồ Chí Minh đặt mục tiêu giảm 10% lượng khí nhà kính vào năm 2030. Trong trường hợp nhận được sự hỗ trợ quốc tế và áp dụng công nghệ mới, tỷ lệ này có thể tăng lên 30%. TP. Hồ Chí Minh đang hướng tới việc liên kết giữa thị trường tín chỉ carbon tự nguyện và thị trường tài chính xanh, trong đó có phát hành trái phiếu xanh, nhằm tạo dòng vốn bền vững cho các dự án thân thiện với môi trường.

Điểm nổi bật là việc triển khai đồng bộ các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp tham gia thị trường tín chỉ carbon, bao gồm đào tạo kỹ thuật, đo lường phát thải, xây dựng danh mục các dự án tiềm năng và kết nối với các quỹ đầu tư quốc tế.

Phát triển thị trường tín chỉ carbon là bước đi chiến lược, thể hiện cam kết mạnh mẽ của Việt Nam đối với phát triển bền vững và hội nhập kinh tế quốc tế. Nếu được thiết kế đồng bộ, gắn kết chặt chẽ giữa chính sách quốc gia, nhu cầu doanh nghiệp và yêu cầu quốc tế, thị trường này sẽ không chỉ giúp Việt Nam đạt được mục tiêu giảm phát thải, mà còn góp phần thúc đẩy tăng trưởng xanh, mở rộng không gian hợp tác quốc tế và gia tăng vị thế kinh tế – môi trường của đất nước.

Thanh Tùng – Nguyễn Nghị