Yếu tố nguy cơ, biến chứng và phương pháp điều trị bệnh tiểu đường ở người nhiễm HIV

Theo một nghiên cứu, tỷ lệ người mắc bệnh tiểu đường và AIDS là 7,14%. Các yếu tố nguy cơ gây ra sự phát triển của bệnh tiểu đường ở bệnh nhân nhiễm HIV là các liệu pháp điều trị kháng virus đặc hiệu (ART), đồng nhiễm viêm gan C, viêm nhiễm, kháng insulin, hút thuốc lá, ăn uống không điều độ, thừa cân và sử dụng rượu.

HIV và bệnh tiểu đường

Những người sống chung với HIV dễ mắc bệnh tiểu đường hơn những người không bị nhiễm HIV. Gánh nặng của bệnh tiểu đường ở những người nhiễm HIV có thể là thách thức đối với cả bệnh nhân và người chăm sóc.

Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng tỷ lệ mắc bệnh tiểu đường ở những người nhiễm HIV và đang điều trị HIV cao gấp 4 lần so với những người không điều trị HIV và những người âm tính với HIV.

Ngoài ra, tỷ lệ mắc bệnh tiểu đường liên quan đến bệnh HIV đang gia tăng ở các nước có thu nhập thấp và trung bình. Điều này có thể là do các yếu tố như đô thị hóa.

Với sự gia tăng của môi trường đô thị và cơ sở vật chất, mọi người đang hướng nhiều hơn đến lối sống ít vận động và căng thẳng, cùng với việc giảm tiêu thụ thực phẩm bổ dưỡng và nhiều thực phẩm có thuốc trừ sâu, dẫn đến tăng nguy cơ béo phì, bệnh tim, trầm cảm và tiểu đường.

Các yếu tố nguy cơ phát triển bệnh tiểu đường ở người nhiễm HIV

1. Các liệu pháp điều trị ARV (ART)

ART được coi là phương pháp điều trị đầu tiên cho những người nhiễm HIV. Nó bao gồm việc sử dụng thuốc hoặc thuốc để ngăn chặn sự nhân lên của vi rút, sửa chữa hệ thống miễn dịch và ngăn chặn sự tiến triển của bệnh. Khi điều trị bằng ART ngày càng tăng, tỷ lệ mắc bệnh tiểu đường liên quan đến HIV cũng ngày càng tăng. Điều này là do tác động tiêu cực của một số loại thuốc ART như indinavir lên sản xuất và chức năng insulin, do đó dẫn đến kháng insulin và sau đó là bệnh tiểu đường. 

2. Thừa cân

Theo một nghiên cứu năm 2021, hơn 40% người nhiễm HIV sắp bắt đầu điều trị ART bị béo phì hoặc thừa cân. Ngoài ra, trong vòng hai năm kể từ khi bắt đầu điều trị ART, tỷ lệ người bình thường hoặc nhẹ cân đã giảm và tỷ lệ bệnh nhân thừa cân đã tăng lên. Nghiên cứu cho biết thêm rằng việc sử dụng các loại thuốc ức chế protease như saquinavir trong ART có thể là nguyên nhân chính làm tăng trọng lượng cơ thể.

3. Đồng nhiễm viêm gan C

Những người nhiễm HIV có nguy cơ bị nhiễm trùng cao hơn do hệ thống miễn dịch của họ bị ức chế. Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng khoảng 25% những người sống chung với AIDS đồng nhiễm với virus  viêm gan C (HCV), đây có thể là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến phát triển bệnh tiểu đường.

HCV có thể làm tăng nguy cơ tổn thương thận mãn tính, tổn thương gan và các bệnh tim. Khi thận giúp cân bằng glucose bằng cách giải phóng, hấp thu và tái hấp thu, tổn thương thận có thể dẫn đến tăng lượng đường trong máu và do đó, có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường. Tuy nhiên, những người đã được điều trị viêm gan C ít có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường hơn những người chưa điều trị.

4. Viêm

Viêm cũng có thể là một trong những yếu tố nguy cơ phát triển bệnh tiểu đường ở những người nhiễm HIV. Viêm có thể được kích hoạt do nhiều yếu tố như sự nhân lên của vi rút, đồng nhiễm với vi rút khác (như HCV) và sự mất cân bằng của hệ vi sinh vật đường ruột. Mặc dù các phương pháp điều trị HIV chủ yếu tập trung vào việc giảm viêm, một số dấu ấn sinh học gây viêm như nồng độ cystatin C (một dấu hiệu của chức năng thận) có thể không giảm đến mức tối thiểu của chúng, và do đó, mức độ tăng lên trong một thời gian dài có thể gây ra bệnh tiểu đường.

5. Các yếu tố rủi ro khác

Tuổi (từ 45 tuổi trở lên), có gia đình mắc bệnh tiểu đường, lười vận động, ăn uống không điều độ, thuộc dân tộc / chủng tộc người Mỹ gốc Phi, Mỹ gốc Á hoặc Tây Ban Nha/Latinh.

Các biến chứng liên quan đến bệnh tiểu đường ở người nhiễm HIV

Cả HIV và bệnh tiểu đường đều có thể gây ra các biến chứng như: Tổn thương dây thần kinh gây loét chân hoặc cắt cụt chi; Tổn thương tế bào thận gây ra các bệnh mãn tính về thận; Các bệnh về mắt như viêm võng mạc do CMV và bệnh võng mạc do thiếu máu cục bộ do HIV; Các bệnh tim mạch như huyết áp và cholesterol; Cái chết.

Chẩn đoán bệnh tiểu đường ở người nhiễm HIV

Những người nhiễm HIV nên kiểm tra mức đường huyết trước khi bắt đầu điều trị trước đó. Đây là bước cần thiết vì nó sẽ giúp chuyên gia y tế kê đơn thuốc cho phù hợp.

Một số phương pháp chẩn đoán được đề xuất bởi Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA) để xác định bệnh đái tháo đường ở bệnh nhân HIV là đếm tế bào CD4, glucose huyết tương lúc đói và / hoặc hemoglobin A1c. Tuy nhiên, những phương pháp này đôi khi có thể cho kết quả không chính xác đối với người nhiễm HIV so với dân số chung. 

Do đó, tự theo dõi mức đường huyết được coi là cách tốt nhất để theo dõi mức đường huyết nếu bạn bị nhiễm HIV.

Điều trị bệnh tiểu đường ở người nhiễm HIV

Mỗi cá nhân nhiễm HIV có tỷ lệ mức độ nghiêm trọng khác nhau, và nếu họ cũng được chẩn đoán mắc bệnh tiểu đường, thì việc điều trị trong từng trường hợp có thể lại khác nhau.

Ngoài ra, phương pháp điều trị chung có hiệu quả với người nhiễm HIV có thể không hiệu quả với người bị cả HIV và bệnh tiểu đường vì một số loại thuốc tiểu đường có thể tương tác với thuốc điều trị HIV.

Trọng tâm chính của việc điều trị là quản lý mức đường huyết và ngăn ngừa nguy cơ biến chứng. Một số phương pháp điều trị cho người nhiễm HIV và tiểu đường có thể bao gồm:

- Thuốc: Nó bao gồm các loại thuốc được kê đơn như metformin, sulfonylureas và Thuốc ức chế DPP4, cùng với việc sử dụng insulin. Các loại thuốc phải được chuyên gia y tế kê đơn tùy theo bệnh sử của bệnh nhân như cân nặng, các bệnh tim mạch đang mắc phải hoặc khả năng tài chính để mua thuốc.

- Quản lý lối sống: Thay đổi thói quen lối sống như bỏ hút thuốc, quản lý cân nặng, tham gia các hoạt động thể chất thường xuyên và ăn uống hợp lý có thể giúp kiểm soát cả bệnh tiểu đường và các triệu chứng liên quan đến HIV ở mức độ lớn.

Theo Boldsky