Cây mật gấu: Thảo dược quý với nhiều công dụng cho sức khỏe

Đặc điểm và phân bố của cây mật gấu

Cây mật gấu có vị đắng đặc trưng (Ảnh minh họa)

Cây mật gấu, hay còn gọi là Gymnanthemum amygdalinum, thuộc họ Cúc (Asteraceae). Đây là loài cây thân thảo, phát triển thành từng bụi, có chiều cao từ 2-5 mét tùy thuộc vào điều kiện đất đai và ánh sáng. Lá cây có hình bầu dục, mép lá có răng cưa nhỏ, dài từ 6-20 cm và có vị đắng đặc trưng.

Hoa của cây thường nở vào khoảng từ tháng 2 đến tháng 4, với màu vàng nhạt, trong khi quả chín vào tháng 5-6. Cây mật gấu chủ yếu mọc ở các vùng núi phía Bắc Việt Nam, nhưng cũng xuất hiện ở một số khu vực miền Nam như Lâm Đồng, cũng như ở các vùng nhiệt đới khác như Trung Quốc, Ấn Độ, Nepal và một số quốc gia ở châu Phi.

Trong cây mật gấu, đặc biệt là thân và lá, chứa nhiều hoạt chất sinh học có giá trị như flavonoid, xanthone, steroid, tannin cùng với các vitamin thiết yếu như A, C, E, B1 và B2. Ngoài ra, cây còn cung cấp các khoáng chất quan trọng như magie, sắt, kẽm và đồng. Những thành phần này không chỉ giúp cây mật gấu có giá trị dược lý cao mà còn hỗ trợ sức khỏe con người.

Với tính bình và vị đắng đặc trưng, cây mật gấu không chứa độc tố nguy hiểm và có thể sử dụng làm thuốc hoặc chế biến trong ẩm thực. Các phương pháp sử dụng cây bao gồm ngâm rượu, sắc nước uống hoặc làm trà, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe mà không gây hại cho cơ thể.

Mật gấu thường sử dụng để làm thuốc (Ảnh minh họa)

Tác dụng của cây mật gấu đối với sức khỏe

Các hoạt chất như ursolic acid, beta-sitosterol và glucoside trong cây giúp giải độc gan, tiêu viêm, tăng cường chức năng gan, đồng thời hỗ trợ thải độc cho thận, loại bỏ muối và nước dư thừa trong cơ thể, góp phần hạ huyết áp hiệu quả.

Bên cạnh đó, lá và rễ cây còn được sử dụng để điều trị các bệnh về đường tiêu hóa như kiết lỵ, tiêu chảy, nhiễm giun sán và viêm dạ dày nhờ đặc tính kháng khuẩn, tiêu viêm và thanh nhiệt. Chất ô-xy hóa chứa trong mật gấu có tác dụng làm giảm cholesterol xấu trong máu và ổn định đường huyết, đặc biệt phù hợp với người mắc tiểu đường type 2 khi dùng dưới dạng trà uống hằng ngày.

Bài thuốc dân gian từ cây mật gấu 

Ngoài ra, cây còn hỗ trợ cải thiện tinh thần, làm dịu hệ thần kinh ở những người thường xuyên căng thẳng hoặc có dấu hiệu rối loạn cảm xúc. Đồng thời, axit béo linoleic trong cây còn giúp ngăn ngừa các bệnh tim mạch, hỗ trợ bảo vệ sức khỏe tim hiệu quả.

Đối với người bị đau nhức xương khớp, thân cây mật gấu thường được thái nhỏ, phơi khô và ngâm rượu, sau đó uống mỗi lần một lượng nhỏ để giảm đau và cải thiện vận động.

Nhai lá mật gấu tươi trị ho hiệu quả (Ảnh minh họa)

Với bệnh nhân tiểu đường type 2, lá mật gấu được phơi khô và hãm với nước nóng uống như trà, giúp ổn định đường huyết. Trong trường hợp bị ho có đờm hoặc đau họng, người ta thường nhai 1-2 lá mật gấu tươi trước khi đi ngủ để làm dịu cổ họng và giảm viêm.

Để giải độc gan và tăng cường sức đề kháng, người dân còn dùng lá mật gấu khô hãm với nước nóng uống hằng ngày thay cho trà, giúp thanh lọc cơ thể và hỗ trợ chức năng gan hiệu quả. 

Kim Liên (Tổng hợp)