Chưa có bằng chứng khoa học cho thấy COVID-19 có thể lây từ động vật sang người

Nhận định này cần được làm rõ để tránh người dân hoang mang và có thể có những hành động không cần thiết đến vật nuôi trong nhà. Năm ngoái, vì những thông tin như thế này mà nhiều nơi ở Trung Quốc đã có những chiến dịch giết chó, mèo vì họ sợ chúng trở thành vật lây bệnh!

Tuy nhiên, sự thật là sau hơn 1 năm đại dịch cho đến nay không có một bài báo khoa học nào cho thấy chó, mèo có thể trở thành vật trung gian lây bệnh COVID-19 cho người nhưng ngược lại đã có nhiều nghiên cứu cho thấy con người có thể lây bệnh cho chúng! Tỉ lệ chó, mèo bị chủ lây bệnh COVID-19 thường thấp và hầu hết không có triệu chứng hoặc bệnh rất nhẹ, rất hiếm có trường hợp bị nặng!

Tại Pháp, một nghiên cứu trên 9 con mèo và 12 con chó có chủ là những người mắc bệnh COVID-19, qua xét nghiệm RT-PCR hoặc kháng thể cho thấy không có con nào bị nhiễm virus SARS-CoV-2, một nghiên cứu khác trên 22 con mèo và 11 con chó chỉ tìm thấy một con mèo (4.5%) duy nhất dương tính với virus bằng RT-PCR.

Ở Hồng Kông, một nghiên cứu ghi nhận 2 trong số 15 (13.3%) con chó sống trong nhà với người mắc COVID-19 bị nhiễm virus SARS-CoV-2 qua xét nghiệm RT-PCR và cũng cho thấy có kháng thể được tạo ra. Trong một nghiên cứu khác ở Hồng Kông, 6 trong số 50 (12%) con mèo sống chung với người bị nhiễm SARS-CoV-2 đã dương tính qua xét nghiệm RT-PCR.

Trong một nghiên cứu lớn hơn ở Texas, Mỹ, khảo sát trên 76 con chó và mèo từ 39 hộ gia đình có người nhiễm COVID-19 thì chỉ thấy hai con mèo và một con chó trong số 17 con mèo và 59 con chó, được xét nghiệm RT-PCR dương tính với virus. Nhưng với xét nghiệm kiểm tra kháng thể thì họ thấy rằng có đến 7 con mèo và 7 con chó tạo được kháng thể trung hòa virus, và kháng thể ở mèo có khả năng trung hòa mạnh hơn ở chó (Hình trong bài).

Các nhà khoa học cũng thử tìm virus trên lông của chúng và cho thấy rằng có một số con đang bệnh thì có phát hiện RNA của virus nhưng khi nuôi cấy thì không thu được virus sống, điều này cho thấy có thể “thói quen” liếm lông của chúng đã làm dính một số RNA của virus nhưng đây không phải virus sống nên họ kết luận lông của chúng không phải nguồn lây nhiễm virus.

Tóm lại, cho đến nay chưa có bằng chứng khoa học nào cho thấy chó, mèo có thể là vật trung gian lây nhiễm bệnh COVID-19 cho người. Tuy nhiên, vì con người có thể lây nhiễm bệnh cho chúng nên CDC đề nghị rằng:

- Chủ sở hữu vật nuôi và mọi người trong nhà nếu có điều kiện tiêm vaccine COVID-19 thì hãy chích ngừa.

- Khi có người trong nhà bị COVID-19 thì người này không nên tiếp xúc với vật nuôi.

- Chủ vật nuôi nên hạn chế để vật nuôi tiếp xúc với những người chưa được tiêm ngừa bên ngoài.

Tuy nhiên vì vật nuôi cũng có 1 tỉ lệ nhỏ có thể mắc bệnh COVID-19 lây từ người và dù chưa có bằng chứng khoa học cho thấy chúng có thể lây sang người nhưng để thận trọng cũng nên cách ly vật nuôi trong giai đoạn chúng bị bệnh. Khi mắc COVID-19, hầu hết chúng không có triệu chứng hoặc rất nhẹ, tuy nhiên cũng có khi chúng có thể có các triệu chứng nặng hơn như sốt, ho, khó thở, uể oải, hắt xì, sổ mũi, mắt kèm nhèm, ói, tiêu chảy,…

- Nên cho chúng ở một góc riêng, tránh tiếp xúc với những người trong nhà có nguy cơ cao mắc COVID-19, tránh tiếp xúc với vật nuôi khác.

- Hạn chế ôm ấp, hôn vật nuôi hoặc cho chúng ngủ chung giường.

- Mang găng tay khi dọn dẹp phân hoặc nước tiểu, cho vào một túi kín trước khi bỏ vào thùng rác.

- Luôn rửa tay bằng xà bông và nước ngay sau khi dọn dẹp vệ sinh cho chúng.

Chúng có thể được dừng việc cách ly khi không có triệu chứng bệnh gì sau 3 ngày (không sử dụng thuốc) và từ sau 14 ngày kể từ lần thử dương tính đầu tiên hoặc xét nghiệm cho thấy âm tính.

Mong rằng bài viết này giúp các bạn hiểu rõ rằng cho đến hiện nay “KKhông có bằng chứng khoa học cho thấy COVID-19 có thể lây từ động vật sang người” nên chúng ta không cần phải giết chúng hoặc bỏ rơi chúng! Tuy nhiên cần thận trọng giảm lây nhiễm lên chúng khi chúng ta bị bệnh và nên cách ly và chăm sóc chúng đúng cách khi chúng bị nhiễm COVID-19 (dù rằng rất hiếm khi bị nhiễm và nếu bị nhiễm thì rất ít khi bị nặng).

* "Bài tuyên truyền thực hiện Nghị quyết 84/NQ-CP ngày 29/5/2020 của Chính phủ"

TS. Nguyễn Hồng Vũ, Viện nghiên cứu City of Hope, California, USA; Cố vấn khoa học Ruy Băng Tím