Dấu hiệu khi bị mắt lác, mắt lé

Bệnh lác/lé mắt là gì?  

Lác/lé là bệnh mà hai mắt không cân bằng khi cùng nhìn vào một vật, hay nói cách khác là không thể cùng nhìn thẳng về phía trước, khi đó, hình ảnh mắt nhìn thấy sẽ là hai hay nhiều hình. 

Thông thường, mắt chúng ta sẽ có 6 cơ vận nhãn (thẳng trong, thẳng ngoài, thẳng trên, thẳng dưới, chéo lớn, chéo bé) giữ nhiệm vụ điều chỉnh các hoạt động của mắt. Mỗi cơ giúp mắt di chuyển linh hoạt vào trong, ra ngoài, lên trên, xuống dưới, xoay vào trong hay xoay ra ngoài.

Người bình thường: Hai mắt cùng nhìn vào một điểm, tất cả các cơ mỗi bên mắt sẽ có sự phối hợp nhịp nhàng và hoạt động đồng thời, từ đó nhãn cầu sẽ gửi tín hiệu lên não, xử lý tổng hợp hình ảnh thu được ở hai mắt thành một ảnh duy nhất là ảnh ba chiều, đạt được chất lượng thị giác cao nhất (hợp thị).

Người bị lác/lé mắt: Hai mắt mất đi sự cân bằng giữa các cơ vận nhãn do nhóm cơ phối hợp không nhịp nhàng khiến tầm nhìn của hai mắt theo các hướng khác nhau. Một hoặc cả hai mắt của người bị lác/lé lúc này sẽ nhìn theo hướng lệch vào trong hoặc lệch ra bên ngoài. Điều này có thể phát hiện bằng mắt thường khi nhìn trực tiếp hoặc không, cần thăm khám chuyên sâu để biết bạn có bị lác/lé hay không. 

Khi bị lác/lé mắt, sẽ có hai hình ảnh khác nhau được thu nhận và chuyển đến não bộ. Ở trẻ em, não bộ có sự chọn lọc, loại bỏ hình ảnh không rõ ở mắt yếu hơn (mắt bị tật khúc xạ hoặc bệnh lý khác), chỉ ghi nhận hình ảnh ở mắt khỏe. Lâu dần trẻ sẽ giảm thị lực, dẫn đến nhược thị một mắt. Nếu 2 mắt của trẻ đều kém, khó nhận được tín hiệu hình ảnh trên não bộ, dẫn đến nhược thị ở cả 2 mắt. Ngoài ra, người lớn bị lác/lé, não bộ sẽ thu về cả hai hình ảnh, không thể loại bỏ hình ảnh kém hơn gây ra nhìn hai hay nhiều hình.  

(Ảnh minh họa: Bệnh viện Mắt Hà Nội 2)

Đối tượng thường gặp  

Lác/lé mắt có thể gặp phải ở mọi đối tượng và xảy ra ở bất cứ giai đoạn nào trong cuộc sống, tuy nhiên phổ biến nhiều hơn là đối tượng trẻ em. Phần lớn trẻ bị lác/lé mắt do bẩm sinh, di truyền. Trẻ bị đẻ non, thiếu tháng, nhẹ cân, gặp phải các hội chứng di truyền,... đều có nguy cơ cao bị lác/lé.  

Dấu hiệu nhận biết người lác/lé mắt 

Triệu chứng điển hình của tình trạng lác/lé mắt là quan sát thấy hai mắt bị lệch. Bạn có thể tự soi gương hoặc nhờ người xung quanh quan sát. Mắt lệch thường đi kèm với một số dấu hiệu như:

- Thường xuyên mỏi mắt, nhức mắt, khả năng tập trung kém.

- Thị lực hai bên mắt không đều, mắt lác/lé thường có thị lực kém hơn mắt bình thường.

- Khi quan sát sự vật, người mắt lác/lé thường phải nghiêng đầu, nheo mắt giúp nhìn rõ hơn, thích nghi với tình trạng lác/lé.

- Lác/lé mắt khiến người bệnh đi lại hay bị vấp té, hậu đậu, làm việc thường không chính xác.

- Hiện tượng song thị có thể xuất hiện ở những người đã có chức năng thị giác hoàn thiện nhưng bị lác/lé đột ngột. 

Lưu ý: Các biểu hiện chủ quan trên chỉ phát hiện được ở những bệnh nhân bị lác/lé mắt thông thường, trường hợp bị lác ẩn cần khám bởi bác sĩ chuyên khoa mắt mới có thể phát hiện được.  

Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ thường chưa tự nhận biết được vấn đề thị giác của bản thân, cha mẹ có thể nhận biết tình trạng của con thông qua một số dấu hiệu lác/lé mắt đặc trưng như:

- Bé hay nheo mắt, nghiêng đầu khi nhìn vật hoặc phải liếc mắt mới nhìn được vật thể ở ngay trước mắt.

- Đứng đối diện và nhìn vào mắt trẻ, nếu thấy hai mắt của bé có biểu hiện nhìn bạn không đối xứng thì có khả năng là bé đã bị lác/lé.

- Đưa trẻ món đồ chơi yêu thích, quan sát cách nhìn chăm chú của con vào món đồ chơi đó xem mắt trẻ có bị lệch sang một bên không.

- Dùng tay che bớt một bên mắt trẻ và làm tương tự với bên còn lại, để ý xem khi bạn bỏ tay ra, con ngươi của bé có di chuyển bình thường hay không.... 

Nếu nghi ngờ hay phát hiện các dấu hiệu trẻ bị lác/lé mắt, bố mẹ hãy đưa con đi khám sớm, can thiệp y tế càng sớm, cơ hội khỏi bệnh của trẻ càng cao. Can thiệp trị lác/lé cho trẻ trước 3 tuổi, tỉ lệ thành công tới 92%, giai đoạn 6 đến 8 tuổi, tỷ lệ thành công chỉ còn 62%. Càng để lâu, mắt trẻ thành tật, khả năng hồi phục càng kém.

Bệnh viện Mắt Hà Nội 2