Dị ứng đạm sữa bò: Nhận biết dấu hiệu và phương pháp điều trị hiệu quả cho bé

 Tỷ lệ dị ứng đạm sữa bò ở trẻ em và tầm quan trọng của việc xét nghiệm dị ứng (Ảnh minh họa) 

Dấu hiệu nhận biết dị ứng đạm sữa bò

Dấu hiệu nhận biết dị ứng đạm sữa bò ở trẻ thường xuất hiện ngay sau khi trẻ uống sữa hoặc ăn các sản phẩm chứa sữa. Các biểu hiện phổ biến bao gồm nôn trớ, tiêu chảy, đau bụng, phát ban da, chàm, sưng môi hoặc mắt, khò khè, ho kéo dài, quấy khóc, biếng ăn và khó ngủ.

Triệu chứng có thể xuất hiện trong vòng vài phút đến vài giờ sau khi tiếp xúc với sữa bò, nhưng cũng có trường hợp kéo dài vài ngày mới biểu hiện rõ. Trong một số ít trường hợp nghiêm trọng, trẻ có thể bị sốc phản vệ với các dấu hiệu như khó thở, sưng cổ họng hoặc tụt huyết áp, cần được cấp cứu kịp thời ngay lập tức.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ

Dị ứng đạm sữa bò xảy ra khi hệ miễn dịch của trẻ nhầm lẫn protein trong sữa bò, thường là casein hoặc whey - tác nhân gây hại và phản ứng quá mức để “chống lại” chúng. Điều này gây ra các triệu chứng dị ứng ở nhiều cơ quan trong cơ thể.

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ dị ứng bao gồm:

- Di truyền: Trẻ có cha mẹ hoặc anh chị em từng bị dị ứng thực phẩm, hen suyễn, viêm da cơ địa hoặc viêm mũi dị ứng có nguy cơ cao hơn.

- Hệ miễn dịch chưa hoàn thiện: Trẻ sinh non hoặc có hệ tiêu hóa chưa phát triển đầy đủ dễ phản ứng với protein lạ.

- Không bú mẹ hoàn toàn: Việc cho trẻ tiếp xúc sớm với sữa bò (qua sữa công thức) thay vì bú mẹ có thể làm tăng nguy cơ dị ứng.

- Các bệnh lý nền: Trẻ bị chàm, viêm da cơ địa hoặc hen suyễn cũng dễ mắc dị ứng đạm sữa bò hơn.

Cách điều trị hiệu quả

Dị ứng đạm sữa bò có tỷ lệ mắc phải cao nhất trong các loại dị ứng ở trẻ em (Ảnh minh họa) 

Điều trị dị ứng đạm sữa bò chủ yếu tập trung vào việc loại bỏ hoàn toàn tác nhân gây dị ứng và kiểm soát các triệu chứng liên quan. Loại bỏ đạm sữa bò khỏi chế độ ăn uống. Đây là bước quan trọng hàng đầu. Cha mẹ cần loại bỏ hoàn toàn sữa bò và các sản phẩm từ sữa như phô mai, sữa chua, bơ… khỏi khẩu phần ăn của trẻ. Đối với trẻ đang dùng sữa công thức, bác sĩ có thể khuyến nghị chuyển sang sữa công thức thủy phân sâu (hydrolyzed formula) hoặc sữa công thức có nguồn gốc từ thực vật (như đậu nành), nếu phù hợp. Với trẻ bú mẹ, người mẹ cũng cần loại bỏ tất cả các sản phẩm từ sữa bò khỏi chế độ ăn, vì protein gây dị ứng có thể truyền qua sữa mẹ.

Việc loại bỏ sữa bò khỏi chế độ ăn có thể khiến trẻ thiếu hụt một số vi chất cần thiết như canxi, vitamin D và các dưỡng chất quan trọng khác. Do đó, cha mẹ cần theo dõi dinh dưỡng của trẻ và nên tham khảo ý kiến chuyên gia để bổ sung các thực phẩm thay thế phù hợp, chẳng hạn như sữa hạt (nếu trẻ không dị ứng) hoặc thực phẩm giàu canxi như rau xanh đậm, cá nhỏ ăn cả xương…

Bên cạnh đó, phần lớn trẻ sẽ hết dị ứng đạm sữa bò khi lên 3 đến 5 tuổi, tuy nhiên, một số ít có thể kéo dài đến tuổi trưởng thành. Việc tái khám định kỳ giúp đánh giá tình trạng dị ứng của trẻ, thường thông qua các thử nghiệm tái đưa sữa bò vào chế độ ăn dưới sự giám sát của bác sĩ chuyên khoa.

Phòng ngừa dị ứng đạm sữa bò ở trẻ nhỏ

Để giảm nguy cơ phát triển dị ứng đạm sữa bò, cha mẹ nên ưu tiên cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời. Sữa mẹ không chỉ là nguồn dinh dưỡng tối ưu mà còn chứa nhiều kháng thể và các yếu tố miễn dịch giúp trẻ xây dựng hệ miễn dịch khỏe mạnh, giảm nguy cơ dị ứng nói chung, bao gồm cả dị ứng đạm sữa bò.

Việc không cho trẻ tiếp xúc sớm với sữa bò hoặc các sản phẩm từ sữa (như sữa chua, phô mai, bơ…) là điều cần thiết, đặc biệt trong năm đầu tiên của cuộc đời. Hệ tiêu hóa của trẻ sơ sinh còn non yếu, dễ phản ứng với các protein lạ như đạm sữa bò nếu tiếp xúc quá sớm.

Đối với những trẻ có nguy cơ cao bị dị ứng, chẳng hạn như có cha hoặc mẹ hoặc anh/chị mắc các bệnh lý dị ứng (hen suyễn, viêm da cơ địa, dị ứng thực phẩm…), cha mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ nhi khoa hoặc chuyên gia dinh dưỡng trước khi lựa chọn sữa công thức. Trong các trường hợp này, bác sĩ có thể khuyến nghị sử dụng sữa công thức thủy phân hoặc công thức đặc biệt phù hợp với trẻ có cơ địa dị ứng.

Thanh Tâm (Tổng hợp)