Hội thảo khoa học về Luật Đất đai 2024: Những điểm mới liên quan đến đất rừng và đất lâm nghiệp

Luật Đất đai năm 2024 vừa được Quốc hội thông qua đầu năm nay đã tạo ra một bước đột phá trong việc hoàn thiện hành lang pháp lý về quản lý, sử dụng đất đai, đặc biệt là đất rừng và đất lâm nghiệp. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và áp lực phát triển kinh tế ngày càng tăng, việc bảo vệ và phát triển rừng đóng vai trò then chốt trong chiến lược phát triển bền vững của quốc gia.

Tại hội thảo, các chuyên gia nhấn mạnh rằng những nội dung sửa đổi trong Luật Đất đai năm 2024 nhằm mục tiêu giải quyết những bất cập kéo dài suốt hơn một thập kỷ qua từ Luật năm 2013. Đặc biệt, quy định mới đã làm rõ hơn các khái niệm về đất rừng sản xuất, đất rừng phòng hộ, đất rừng đặc dụng, cũng như các quyền và nghĩa vụ của tổ chức, hộ gia đình, cá nhân và cộng đồng dân cư trong việc sử dụng loại đất này.

Quang cảnh hội thảo

Một trong những điểm đổi mới được đánh giá cao tại hội thảo là việc phân định rạch ròi giữa quyền sở hữu và quyền sử dụng đất rừng. Luật mới quy định rõ quyền quản lý nhà nước đối với rừng và đất lâm nghiệp thuộc sở hữu toàn dân, đồng thời cho phép các chủ rừng được mở rộng phạm vi sử dụng, khai thác theo hướng bền vững và có kiểm soát.

Ngoài ra, Luật năm 2024 cũng bổ sung quy định cho phép cộng đồng dân cư được giao đất rừng để quản lý, bảo vệ và phát triển rừng, từ đó khuyến khích sự tham gia của người dân trong công tác bảo vệ rừng. Mô hình này đã được triển khai thử nghiệm ở một số địa phương và mang lại hiệu quả rõ rệt, giúp nâng cao ý thức cộng đồng, đồng thời tạo sinh kế ổn định cho người dân miền núi.

Một nội dung quan trọng khác được nhiều đại biểu quan tâm là quy định mới về thu hồi đất rừng phục vụ phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia. Theo Luật mới, việc thu hồi đất lâm nghiệp phải tuân thủ chặt chẽ quy trình đánh giá tác động môi trường, tham vấn ý kiến cộng đồng dân cư bị ảnh hưởng, và đảm bảo đền bù thỏa đáng.

Chia sẻ tại hội thảo, TS Nguyễn Phú Hùng – Chủ tịch Hội Khoa học và Kỹ thuật Lâm nghiệp Việt Nam – nhận định: “Luật Đất đai 2024 mang lại nhiều cơ hội mới, nhưng nếu thiếu sự chuẩn bị kỹ lưỡng về thể chế, con người và công nghệ, thì việc triển khai có thể gặp nhiều vướng mắc. Các cơ quan địa phương cần được tập huấn, đào tạo đầy đủ để nắm rõ các quy định và triển khai đồng bộ”.

TS Nguyễn Phú Hùng – Chủ tịch Hội Khoa học và Kỹ thuật Lâm nghiệp Việt Nam chia sẻ tại hội thảo

Bên cạnh đó, nhiều ý kiến cũng đề cập đến tầm quan trọng của việc ứng dụng công nghệ số trong quản lý đất rừng, như bản đồ số hóa, hệ thống thông tin đất đai, giám sát rừng qua vệ tinh. Điều này không chỉ nâng cao hiệu quả giám sát mà còn minh bạch hóa quá trình giao đất, cho thuê đất và theo dõi biến động rừng.

Một nội dung được thảo luận sôi nổi tại hội thảo là quyền lợi của người dân sống phụ thuộc vào rừng. Luật mới đã tạo hành lang pháp lý thuận lợi hơn để các hộ dân được tiếp cận và sử dụng hợp pháp tài nguyên rừng dưới sự kiểm soát chặt chẽ. Theo đó, các hộ gia đình có thể được giao rừng tự nhiên để bảo vệ, phát triển, đồng thời được hưởng lợi từ các sản phẩm rừng phụ như cây dược liệu, mây tre, nấm...

Tuy nhiên, để quyền lợi người dân được đảm bảo công bằng, đại diện nhiều tổ chức xã hội dân sự đề xuất xây dựng cơ chế giám sát độc lập, phòng ngừa tình trạng lạm quyền hoặc thông đồng trong quá trình giao đất, thu hồi đất, chuyển đổi mục đích sử dụng đất.

Hội thảo thu hút sự quan tâm của các chuyên gia trong lĩnh vực tài nguyên đất, lâm nghiệp

Đặc biệt, hội thảo cũng nhấn mạnh mối quan hệ mật thiết giữa quản lý đất rừng và bảo vệ hệ sinh thái quốc gia. Việt Nam hiện là một trong những quốc gia có mức độ đa dạng sinh học cao nhất thế giới, song cũng là nơi đang chịu áp lực lớn từ khai thác rừng trái phép, chuyển đổi đất rừng không hợp lý. Vì vậy, Luật Đất đai 2024 được kỳ vọng sẽ là “hàng rào pháp lý” quan trọng giúp Việt Nam bảo vệ rừng một cách bền vững.

Trong khuôn khổ hội thảo, các đại biểu đã cùng nhau trao đổi, thảo luận và đưa ra nhiều kiến nghị để tiếp tục hoàn thiện chính sách quản lý đất rừng trong thời gian tới. Các đại biểu thống nhất rằng Luật Đất đai năm 2024 là bước đi đúng đắn và kịp thời, nhưng thành công của nó phụ thuộc rất lớn vào quá trình triển khai thực tế. Từ đó, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp chính quyền, nhà khoa học, doanh nghiệp và người dân để cùng nhau bảo vệ rừng, sử dụng đất lâm nghiệp hiệu quả, phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế xanh, tăng trưởng bền vững và an ninh sinh thái lâu dài cho đất nước.

Thanh Tùng – Nguyễn Giang