Nhận diện loài muỗi gây bệnh sốt xuất huyết

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), virus Dengue gây bệnh sốt xuất huyết lây truyền qua muỗi cái Aedes aegypti (muỗi vằn). Bản thân muỗi vằn không tự nhiên mang virus Dengue. Chúng chỉ nhiễm virus Dengue khi đốt người mắc bệnh sốt xuất huyết hoặc người nhiễm virus.

Muỗi văn thường có thân đen với nhiều vằn trắng đặc trưng (Ảnh minh họa)

Muỗi vằn: Đặc điểm nhận dạng

Hình dạng: Muỗi vằn có hình dáng nhỏ, thân màu đen đặc trưng với nhiều vằn trắng chạy dọc thân và chân. Điểm nổi bật dễ nhận biết là ở phần chân sau có những khoang trắng rõ rệt, trong đó đốt bàn chân thứ năm trắng hoàn toàn. Đây là một trong những dấu hiệu nhận dạng chính để phân biệt muỗi vằn với các loài muỗi khác.

Nơi sinh sống: Muỗi vằn thường sinh sống và sinh sản ở những khu vực gần gũi với con người, đặc biệt là trong các vật dụng chứa nước như lu, vại, xô, thùng, chậu hoặc khay chứa nước thừa từ điều hòa. Ngoài ra, chúng cũng đẻ trứng trong những nơi có nước đọng như lọ hoa, đĩa kê chậu cảnh, vỏ chai, vỏ lon bỏ quên ngoài sân vườn. Muỗi trưởng thành thường trú ẩn ở những nơi tối, ẩm, khuất như gầm bàn ghế, quần áo treo lâu ngày, rèm cửa hoặc các góc khuất trong nhà. Chúng có xu hướng ưa những khu vực đông dân cư, tập trung “nguồn máu” phong phú để phục vụ cho quá trình sinh sản.

Vòng đời của muỗi vằn (Ảnh minh họa)

Khả năng sinh sản: Muỗi vằn được mệnh danh là “siêu đẻ”, với vòng đời kéo dài khoảng từ 1 đến 2 tháng. Sau mỗi lần hút máu no, trung bình cách nhau khoảng 3 ngày, muỗi cái sẽ đẻ trứng một lần. Trong suốt vòng đời, một con muỗi cái có thể đẻ trứng từ 8 đến 10 lần, với hàng trăm trứng cho mỗi lứa. Trứng của muỗi vằn có thể tồn tại trong môi trường khô hạn nhiều ngày và chỉ cần gặp nước là có thể nở thành bọ gậy (ấu trùng). Điều kiện nhiệt độ lý tưởng để muỗi sinh trưởng và phát triển là từ 20 đến 25°C, trong khi dưới 16°C thì khả năng sinh sản và phát triển của chúng giảm đáng kể.

Thời gian hoạt động: muỗi vằn chủ yếu hoạt động vào ban ngày, khác với nhiều loài muỗi khác thường đốt vào ban đêm. Thời điểm chúng hoạt động mạnh nhất là vào sáng sớm và chiều tối. Khi đốt người đang mang virus dengue, virus sẽ xâm nhập vào cơ thể muỗi và trải qua thời gian ủ bệnh từ 8 đến 10 ngày. Sau đó, virus nhân lên và tích tụ tại tuyến nước bọt của muỗi. Khi muỗi tiếp tục đốt người lành, virus dengue sẽ truyền qua vết đốt vào máu, khiến người đó nhiễm bệnh. Một con muỗi vằn mang mầm bệnh có thể truyền virus cho nhiều người khác nhau trong cộng đồng, làm tăng nguy cơ bùng phát dịch nhanh chóng.

Cách hạn chế sự phát triển của muỗi vằn

Việc hiểu rõ đặc điểm, môi trường sống và tập tính sinh hoạt của muỗi vằn là bước đầu quan trọng trong việc phòng ngừa và kiểm soát dịch sốt xuất huyết hiệu quả. 

Da của bệnh nhân bị sốt xuất huyết (Ảnh minh họa)

Tiếp đó cần thực hiện các biện pháp để tránh bị muỗi vằn đốt. Nên mắc màn khi ngủ, kể cả vào ban ngày, thời điểm muỗi vằn hoạt động mạnh. Việc sử dụng các sản phẩm chống côn trùng như kem bôi, xịt muỗi cũng rất cần thiết, đặc biệt khi di chuyển đến những khu vực có nguy cơ cao bùng phát dịch. Ngoài ra, nên mặc quần áo dài tay để hạn chế da tiếp xúc với muỗi, đặc biệt là khi ra ngoài hoặc đi du lịch. 

Việc giữ gìn vệ sinh nhà cửa, thường xuyên dọn dẹp các khu vực xung quanh, loại bỏ dụng cụ chứa nước đọng như chai lọ, thùng, máng nước thừa… là yếu tố then chốt để ngăn chặn môi trường sinh sản của muỗi. Đồng thời, lắp đặt lưới chắn muỗi tại cửa sổ, cửa ra vào, đặc biệt là các chung cư và sử dụng máy điều hòa không khí cũng giúp hạn chế muỗi xâm nhập vào trong nhà. Những biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả này nếu được áp dụng đồng bộ sẽ góp phần bảo vệ sức khỏe bản thân, gia đình và cộng đồng khỏi nguy cơ lây nhiễm sốt xuất huyết

Thảo Nguyên (tổng hợp)