Phát huy vai trò của báo chí cách mạng Việt Nam, trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc

 Vai trò của báo chí cách mạng Việt Nam trong sự nghiệp cách mạng

Tháng 6/1925, sau khi thành lập Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên, Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã quyết định sáng lập tờ báo Thanh niên để làm cơ quan ngôn luận của Hội. Ngày 21/6/1925, số đầu tiên của Báo Thanh niên xuất bản tại Quảng Châu (Trung Quốc), đánh dấu sự ra đời của Báo chí cách mạng Việt Nam. Cho đến nay, trải qua một thế kỉ, dưới sự lãnh đạo của Đảng, Báo chí cách mạng Việt Nam luôn đồng hành cùng sự nghiệp cách mạng, đất nước và dân tộc, là đội quân tiên phong trên mặt trận tư tưởng – văn hóa, không ngừng phát triển, trưởng thành về mọi mặt, đóng góp to lớn vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và phát triển đất nước.

         Ngày 21/6/1925, tại Quảng Châu (Trung Quốc), lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc sáng lập tờ báo Thanh Niên - Đánh dấu sự ra đời của nền báo chí cách mạng Việt Nam

Sau gần 40 năm đổi mới, nước ta đã đạt được những thành tựu to lớn: “Đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay”1. Cùng với những thành tựu của đất nước, nền báo chí cách mạng Việt Nam sau một thế kỉ phát triển, trưởng thành đã có bước phát triển vượt bậc về đội ngũ, trình độ, kỹ thuật, công nghệ. Theo số liệu thống kê, đến tháng 12/2024, cả nước có 884 cơ quan báo chí, trong đó có 812 báo, tạp chí (64 báo trung ương và 73 báo địa phương); 675 tạp chí (323 tạp chí khoa học, 275 tạp chí thuộc tổ chức hội, 77 tạp chí thuộc cơ quan bộ, ngành, tôn giáo) và 72 đài phát thanh truyền hình (02 Đài quốc gia: VOV và VTV; 64 Đài Phát thanh truyền hình các tỉnh, thành phố; 01 Đài Truyền hình Kỹ thuật số VTC và 05 đơn vị hoạt động truyền hình (Báo Nhân dân, Quốc hội Việt Nam, Truyền hình An ninh, Truyền hình Thông tấn – Vnews, Trung tâm phát thanh truyền hình Quân đội); khoảng 1.500 trang thông tin điện tử, hơn 200 mạng xã hội được cấp phép, hơn 41.000 người công tác tại các cơ quan báo chí, hơn 20.000 người được cấp thẻ nhà báo, có trình độ chuyên môn và bản lĩnh chính trị vững vàng.

Thực tiễn cách mạng Việt Nam cho thấy, Báo chí cách mạng Việt Nam đã có nhiều đóng góp to lớn trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, trong đổi mới và hội nhập quốc tế hiện nay. Báo chí trở thành cơ quan ngôn luận của Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị, xã hội, là diễn đàn của Nhân dân; tích cực tuyên truyền đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, là cầu nối giữa Đảng, Nhà nước với Nhân dân. Qua đó, góp phần tạo sự đồng thuận trong xã hội, củng cố niềm tin của Nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước. Báo chí đã góp phần tích cực trong cuộc chiến phòng, chống dịch bệnh đặc biệt là đại dịch COVID-19 vừa qua; tích cực tham gia trong công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí và các biểu hiện tiêu cực; tham gia đấu tranh chống các hành vi, biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong cán bộ, đảng viên, góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Báo chí đã phát hiện, động viên, cổ vũ những tấm gương “người tốt việc tốt”, các điển hình tiên tiến, nhân tố mới có đóng góp to lớn vào sự phát triển của đất nước, quê hương trên các lĩnh vực đời sống xã hội. Báo chí còn là diễn đàn tin cậy, thể hiện ý chí, tình cảm, nguyện vọng chính đáng của các tầng lớp nhân dân, tham gia đóng góp ý kiến với Đảng, Nhà nước giải quyết những vấn đề đặt ra trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước. Trong một thế giới hội nhập, toàn cầu hóa, báo chí chính là cầu nối quan trọng trong thông tin đối ngoại, góp phần tăng cường tình đoàn kết hữu nghị hợp tác với Nhân dân các nước, từng bước nâng cao uy tín, vị thế, vai trò của Việt Nam trên thế giới.

Nhận thức được tầm quan trọng của báo chí đối với sự nghiệp cách mạng Việt Nam, Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đã đề ra những định hướng quan trọng để xây dựng, phát triển nền báo chí cách mạng Việt Nam trong thời kỳ mới: “Xây dựng nền báo chí, truyền thông chuyên nghiệp, nhân văn và hiện đại. Thực hiện tốt việc quy hoạch, sắp xếp hợp lý hệ thống báo chí, truyền thông. Rà soát quy hoạch ngành xuất bản, in và phát hành theo hướng tinh gọn, chất lượng, hiện đại hóa. Tăng cường quản lý và phát triển các loại hình truyền thông, thông tin trên Internet. Kiên quyết đấu tranh, loại bỏ các sản phẩm, thông tin độc hại, xuyên tạc, phản động, ảnh hưởng xấu đến ổn định chính trị - xã hội, thuần phong mỹ tục”2.

Bên cạnh những kết quả đạt được, Báo chí cách mạng Việt Nam đang đứng trước những thách thức to lớn. Sự phát triển mạnh mẽ của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 dẫn đến mức độ ảnh hưởng của trí tuệ nhân tạo (AI) đối với ngành báo chí tại Việt Nam ngày càng tăng lên. Các công cụ AI ngày càng phổ biến hơn và có thể sẽ thực hiện tự động hóa nhiều công việc trong ngành báo chí như tự động hóa tin bài (tin tức, video, podcast). Trong bối cảnh đó, làm thế nào để các nhà báo, phóng viên và các cơ quan báo chí, truyền thông có thể vẫn giữ được bản sắc và giá trị cốt lõi của nghề báo khi ứng dụng AI vào công việc của mình? Cùng với đó là việc tinh gọn các cơ quan báo chí theo Nghị quyết Trung ương 18 là một xu thế không thể tránh khỏi trong bối cảnh công nghệ đang làm thay đổi cách chúng ta làm việc và tiếp nhận thông tin ngày nay. Điều này mang lại cả cơ hội và thách thức cho các cơ quan báo chí hiện nay.

Phát huy vai trò của báo chí cách mạng Việt Nam trong kỷ nguyên mới

  4/5 chặng đường Đại hội XIII của Đảng đã đi qua, đất nước, dân tộc, con người từng bước đổi mới, phát triển, đất nước ta đang đứng trước vận hội mới, chuẩn bị bước vào kỷ nguyên mới – kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, kỷ nguyên phát triển giầu mạnh và thịnh vượng.

Đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm và đồng chí Trần Cẩm Tú, Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư, Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương trao giải A cho các tác giả, đại diện nhóm tác giả tại Lễ trao giải Búa Liềm Vàng lần thứ IX - năm 2024 (Ảnh Báo Nhân Dân)

Tổng Bí thư Tô Lâm đã khẳng định: “Kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam, đó là kỷ nguyên phát triển, kỷ nguyên giàu mạnh dưới sự lãnh đạo, cầm quyền của Đảng Cộng sản, xây dựng thành công nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa, dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh, sánh vai với các cường quốc năm châu. Mọi người dân đều có cuộc sống ấm no, hạnh phúc, được hỗ trợ phát triển, làm giàu; đóng góp ngày càng nhiều cho hòa bình, ổn định, phát triển của thế giới, hạnh phúc của nhân loại và văn minh toàn cầu. Đích đến của kỷ nguyên vươn mình là dâu giàu, nước mạnh, xã hội xã hội chủ nghĩa, sánh vai với các cường quốc năm châu. Ưu tiên hàng đầu trong kỷ nguyên mới là thực hiện thắng lợi các mục tiêu chiến lược đến năm 2030, Việt Nam trở thành nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; đến năm 2045 trở thành nước xã hội chủ nghĩa phát triển, có thu nhập cao; khơi dậy mạnh mẽ hào khí dân tộc, tinh thần tự chủ, tự tin, tự lực, tự cường, tự hào dân tộc, khát vọng phát triển đất nước; kết hợp chặt chẽ sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại. Thời điểm bắt đầu kỷ nguyên mới là Đại hội XIV của Đảng, từ đây, mọi người dân Việt Nam, hàng trăm triệu người như một, dưới sự lãnh đạo của Đảng, đồng tâm hiệp lực, chung sức đồng lòng, tranh thủ tối đa thời cơ, thuận lợi, đẩy lùi nguy cơ, thách thức, đưa đất nước phát triển toàn diện, mạnh mẽ, bứt phá và cất cánh”4.

Để đưa nước ta bước vào kỷ nguyên mới, đòi hỏi sự chung sức đồng lòng của toàn thể dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng, phát huy những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc anh hùng, tập trung thúc đẩy năng lực sáng tạo, phát triển mạnh mẽ kinh tế tri thức, đưa khoa học công nghệ trở thành động lực chính phát triển đất nước theo hướng nhanh và bền vững. “Kế thừa, phát huy mạnh mẽ truyền thống vẻ vang và kinh nghiệm quý báu của Đảng ta; phát huy cao nhất tinh thần “tự chủ, tự tin, tự lực, tự cường, tự hào dân tộc”… tận tâm, tận lực, tận hiến, phấn đấu hy sinh vì sự nghiệp của Đảng Cộng sản Việt Nam vinh quang, vì nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam giàu mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, Nhân dân Việt Nam có cuộc sống ấm no, hạnh phúc”5. Thực hiện thắng lợi nhiệm vụ đó, báo chí cách mạng Việt Nam có vai trò và nhiệm vụ hết sức to lớn. Báo chí là vũ khí sắc bén, là công cụ tuyên truyền nội dung, giá trị nền tảng tư tưởng của Đảng, thực hiện đấu tranh, phản bác các quan điểm sai trái thù địch chống phá Đảng, Nhà nước và chính quyền nhân dân.

Để phát huy hơn nữa vai trò trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, báo chí cách mạng Việt Nam cần thực hiện một số nhiệm vụ sau đây:

Thứ nhất, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà báo, phóng viên, trong đó công tác tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống và trình độ chuyên môn phải được đặt lên hàng đầu. Thực hiện hiệu quả Nghị quyết Trung ương 18 về sắp xếp, tinh gọn bộ máy theo hướng “tinh - gọn - mạnh - hiệu năng - hiệu lực - hiệu quả”. Trong bối cảnh thế giới, khu vực và nền kinh tế đất nước đang có những bước chuyển mạnh mẽ, cuộc cách mạng khoa học bước vào giai đoạn thứ 4 (cách mạng 4.0) với sự ứng dụng khoa học – công nghệ, chuyển đổi số và trí tuệ nhân tạo AI diễn ra mạnh mẽ trong tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội. Nguồn lực con người trở thành nhân tố đóng vai trò quan trọng quyết định nhất trong quá trình đó. Việc thực hiện tốt các khâu về công tác cán bộ góp phần tạo ra một đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ lãnh đạo quản lý các cơ quan báo chí và đội ngũ nhà báo, phóng viên có đức, có tài, có phẩm chất, năng lực và uy tín thực hiện tốt chức trách, nhiệm vụ được giao. Đồng thời, coi trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý báo chí, nhà báo, phóng viên, biên tập viên có phẩm chất đạo đức cách mạng, bản lĩnh chính trị vững vàng, giỏi chuyên môn nghiệp vụ. Đội ngũ nhà báo phải thực sự “vừa hồng, vừa chuyên”, thường xuyên “rèn bút, luyện nghề” với một tôn chỉ “bút sắc, lòng trong, tâm sáng”.

Đội ngũ nhà báo, phóng viên và các cơ quan báo chí cần thực hiện nghiêm túc các quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước về công tác và hoạt động báo chí, 10 điều quy định đạo đức nghề nghiệp của người làm báo Việt Nam, Quy tắc ứng xử trên mạng xã hội của người làm báo. Tăng cường xây dựng tổ chức đảng trong các cơ quan báo chí trong sạch, vững mạnh; thường xuyên rèn luyện, nâng cao bản lĩnh chính trị, đạo đức nghề nghiệp, chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ nhà báo; quản lý chặt chẽ và tạo điều kiện thuận lợi cho đội ngũ phóng viên, biên tập viên, văn phòng đại diện, phóng viên thường trú và cộng tác viên hoạt động đúng tôn chỉ, mục đích của cơ quan báo chí và quy định của Luật Báo chí. Đội ngũ phóng viên, nhà báo cần tích cực đổi mới tư duy, hoàn thiện kỹ năng và tiếp cận các công cụ, thiết bị mới, giữ vững bản lĩnh chính trị, tuân thủ nghiêm quy trình tác nghiệp để sáng tạo ra các tác phẩm báo chí có nội dung đặc sắc, nổi bật, cuốn hút, đáp ứng nhu cầu của công chúng, người làm báo phải thực sự là người làm cách mạng theo tư tưởng Hồ Chí Minh: “Cán bộ báo chí cũng là chiến sĩ cách mạng. Cây bút, trang giấy là vũ khí sắc bén của họ. Để làm tròn nhiệm vụ vẻ vang của mình, cán bộ báo chí cần phải tu dưỡng đạo đức cách mạng”6.

Thứ hai, tập trung đổi mới công nghệ, chuyển đổi số, tăng cường ứng dụng thành tựu khoa học kĩ thuật, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo vào các lĩnh vực sản xuất báo chí. Việc áp dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số và AI sẽ mở ra nhiều đột phá, nâng cao chất lượng, hiệu quả và tốc độ tương tác của truyền thông. Quá trình phân tích dữ liệu sẽ rất nhanh và lớn, từ đó báo chí có thể nhanh chóng nắm bắt được xu hướng, thị hiếu của người đọc, tối ưu hóa nội dung và hình thức truyền tải thông tin. Các kênh thông tin được đa dạng hóa, sinh động, hấp dẫn nhờ nền tảng số, công nghệ thực tế ảo (VR), thực tế tăng cường (AR), thu hút nhiều độc giả hơn, qua đó nâng cao chất lượng thông tin, phát triển bền vững trong kỷ nguyên số.

Thứ ba, tiếp tục đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, nhất là Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng; tập trung thông tin, tuyên truyền những thành tựu to lớn của đất nước sau 40 năm thực hiện công cuộc đổi mới (1986 – 2026) và 35 năm thực hiện Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (1991 – 2026); Mục tiêu tổng quát, tầm nhìn đến năm 2045 và hai điểm nhấn quan trọng của Đại hội, đó là “Đổi mới, sáng tạo” và “Khát vọng, ý chí phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc”. Tuyên truyền các định hướng lớn và nhóm nhiệm vụ, giải pháp chiến lược phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, bảo vệ môi trường, nâng cao chất lượng đời sống Nhân dân; đẩy mạnh cải cách hành chính, phòng, chống tham nhũng, lãng phí; tăng cường quốc phòng, an ninh, giữ vững độc lập, chủ quyền lãnh thổ quốc gia, bảo đảm an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội; mở rộng hoạt động đối ngoại và hội nhập quốc tế; thực hành và phát huy rộng rãi dân chủ xã hội chủ nghĩa; công tác xây dựng và chỉnh đốn Đảng toàn diện, xây dựng tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, vì Nhân dân phục vụ và vì sự phát triển bền vững đất nước. Tuyên truyền những nhiệm vụ, giải pháp thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng các cấp, nhiệm kỳ 2020-2025.

Thứ tư, đứng trước nguy cơ các thế lực phản động đã, đang sử dụng mọi âm mưu, thủ đoạn, mọi phương tiện không ngừng xuyên tạc, công kích Chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương, chính sách pháp luật của Đảng và Nhà nước. Do vậy, báo chí cách mạng Việt Nam phải chủ động, tích cực thực hiện tốt Nghị quyết số 35-NQ/TW của Bộ Chính trị “Về tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới”, tham gia bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh chống “diễn biến hòa bình” trên lĩnh vực tư tưởng, lý luận, văn hóa. Tăng cường phát hiện, biểu dương các nhân tố mới, điển hình tiên tiến; đấu tranh, ngăn chặn và từng bước đẩy lùi tham nhũng, lãng phí, các tiêu cực và tệ nạn xã hội; phản bác có hiệu quả những thông tin, quan điểm sai trái, phản động, thù địch, bảo vệ vững chắc trận địa tư tưởng của Đảng, bảo vệ chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng, làm cho hệ tư tưởng của Đảng, của giai cấp công nhân, lý tưởng xã hội chủ nghĩa, những giá trị truyền thống văn hóa dân tộc Việt Nam chiếm vị trí chủ đạo trong đời sống tinh thần của xã hội.

Thứ năm, tiếp tục phát huy vai trò vị thế độc tôn, duy nhất là tiếng nói của Đảng, Nhà nước và Nhân dân. Báo chí phải bảo đảm tính đảng, tính chính trị, báo chí phải luôn mang bản chất của báo chí cách mạng, là công cụ tuyên truyền đường lối, chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước đến với Nhân dân. Phản ánh kịp thời tâm tư, nguyện vọng của người dân, báo chí chính là kênh thông tin quan trọng, là cầu nối giữa Đảng và Nhà nước với Nhân dân để kịp thời có những chủ trương, chính sách phù hợp nhằm giải quyết triệt đề các vấn đề còn tồn đọng trong xã hội. Đồng thời tiếp tục khẳng định vị thế, chiếm lĩnh trong lòng công chúng, giữ vững được vai trò, chức năng định hướng dư luận xã hội trong thời đại công nghệ số khi người dân được tiếp cận thông tin mở như Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng khẳng định: “Bảo đảm công khai, minh bạch thông tin và bảo đảm quyền được thông tin và cơ hội tiếp cận thông tin của Nhân dân,… Nâng cao chất lượng, bảo đảm an ninh, an toàn hệ thống thông tin, báo chí, internet, xuất bản; tăng cường năng lực quản lý không gian mạng. Xây dựng các cơ quan báo chí, tổ hợp truyền thông chủ lực đủ mạnh để thực hiện tốt chức năng thông tin tuyên truyền thiết yếu, làm chủ mặt trận thông tin”7.

Văn Chương

Tài liệu tham khảo:

• Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội ĐBTQ lần thứ XIII, tập I, Nxb CTQG-ST, H.2021, tr.25.
• Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội ĐBTQ lần thứ XIII, tập I, Nxb CTQG-ST, H.2021, tr.146.
• Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội ĐBTQ lần thứ XIII, tập I, Nxb CTQG-ST, H.2021, tr.272.
• “Toàn văn bài phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Lớp bồi dưỡng, cập nhật kiến thức, kỹ năng đối với cán bộ quy hoạch Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XIV) (Lớp 3)”. https://dangcongsan.vn/thoi-su/noi-dung-chuyen-de-cua-tong-bi-thu-to-lam-ve-ky-nguyen-moi-ky-nguyen-vuon-minh-cua-dan-toc-682050.html.
• “Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm: Phát huy cao nhất tinh thần “tự chủ, tự tin, tự lực, tự cường, tự hào dân tộc””, https://tuyengiao.vn/phat-huy-cao-nhat-tinh-than-tu-chu-tu-tin-tu-luc-tu-cuong-tu-hao-dan-toc-155656, ngày đăng: 3-8-2024
• Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 13, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.466
• Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội ĐBTQ lần thứ XIII, tập I, Nxb CTQG-ST, H.2021, tr.272.