Rối loạn lo âu: Trị liệu tâm lý có hiệu quả không?

Đây chính là lúc liệu pháp tâm lý, hay còn gọi là liệu pháp trò chuyện, có thể tạo ra sự thay đổi lớn đối với người bệnh. Giúp tìm ra nguyên nhân gốc rễ của lo âu dù là niềm tin sai lệch, chấn thương trong quá khứ, hay kỹ năng xã hội kém, người bệnh vẫn có thể bắt đầu quá trình điều trị từ bên trong.

(Ảnh minh họa)

Điều trị rối loạn lo âu không dùng thuốc

Liệu pháp hành vi nhận thức (CBT)

- CBT là phương pháp được sử dụng rộng rãi nhất và có bằng chứng khoa học về hiệu quả trong điều trị chứng lo âu.

- CBT giúp người thay đổi những nhận thức về niềm tin phi thực tế, giúp người bệnh nhận diện về mức độ và hậu quả thật sự của những mối nguy hại, thông qua các kỹ thuật nhận thức về hành vi người bệnh có thể áp dụng và thực hành.

- Các kỹ thuật này thường được áp dụng ngắn hạn (1 lần/tuần trong 3 – 5 tháng) tập trung vào vấn đề cụ thể người bệnh muốn giải quyết.

Liệu pháp chấp nhận và cam kết (ACT)

- Liệu pháp này giúp người bệnh đón nhận những suy nghĩ và cảm xúc đau đớn như là một phần của con người và nếu cố tránh hoặc kiểm soát chúng chỉ làm tăng thêm đau khổ.

- ACT giúp người bệnh phát triển tâm lý bằng cách chấp nhận các suy nghĩ và cảm xúc tiêu cực, một cách không phán xét và hành động theo giá trị cá nhân dù cảm thấy khó khăn. Liệu pháp này thường được kết hợp với các phương pháp khác, có thể thực hiện cá nhân hoặc nhóm, ngắn hạn hoặc dài hạn.

Cần lựa chọn liệu pháp dựa trên sức khỏe thể chất (Ảnh minh họa)

Liệu pháp phơi nhiễm (CBT)

Là một dạng của CBT, liệu pháp này dần dần đưa người bệnh tiếp xúc với những điều gây lo âu hoặc sợ hãi trong môi trường kiểm soát và hỗ trợ, giúp người bệnh học cách kiểm soát lo âu và giảm tránh né. Hiệu quả với các rối loạn như ám ảnh cụ thể, rối loạn hoảng sợ, rối loạn lo âu xã hội, rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD), và rối loạn stress sau sang chấn (PTSD).

Liệu pháp nhận thức dựa trên chánh niệm (MBCT)

MBCT kết hợp thiền chánh niệm với các kỹ thuật CBT để quản lý các suy nghĩ và cảm xúc tiêu cực như lo âu. Liệu pháp này thường được thực hiện theo nhóm hoặc cá nhân, giúp người bệnh chú ý đến hiện tại một cách không phán xét, nhận diện và kiểm soát triệu chứng lo âu như thở nhanh, căng cơ, suy nghĩ dồn dập.

Liệu pháp phân tâm (Psychodynamic therapy)

Liệu pháp này dựa trên ý tưởng rằng nhiều suy nghĩ, cảm xúc và hành vi của chúng ta bị chi phối bởi các lực vô thức từ quá khứ và cảm xúc bị đè nén. Trong liệu pháp này, người bệnh sẽ khám phá và giải quyết các xung đột, cảm xúc và hành vi vô thức, giúp đưa ra quyết định có ý thức và lành mạnh hơn.

Liệu pháp hành vi biện chứng (DBT)

Kết hợp trị liệu cá nhân và đào tạo kỹ năng nhóm, tập trung vào điều chỉnh cảm xúc, các mối quan hệ và kỹ năng giải quyết vấn đề. Sử dụng kỹ thuật chánh niệm như thở sâu và thư giãn cơ bắp để giảm lo âu tức thời. Một nghiên cứu năm 2020 cho thấy DBT giúp cải thiện điều chỉnh cảm xúc và chánh niệm tốt hơn CBT, trong khi CBT hiệu quả hơn trong giảm lo âu và trầm cảm.

Liệu pháp giữa các cá nhân (IPT)

Tập trung cải thiện các mối quan hệ và chức năng xã hội. Không phải phương pháp chuyên biệt cho lo âu, nhưng hữu ích nếu lo âu của bạn liên quan đến các vấn đề trong quan hệ hoặc giao tiếp xã hội.

Nếu người bệnh đang sống chung với lo âu, trị liệu tâm lý có thể giúp người bệnh thay đổi suy nghĩ tiêu cực và học cách đối phó với vấn đề. Hãy gặp các bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý để tìm được phương pháp phù hợp nhất với nhu cầu cá nhân.

Huỳnh Dung (dịch)