Thực phẩm lên men: Men sống, men giả và lợi khuẩn thật

Lợi khuẩn sống – "vũ khí" của đường ruột khỏe mạnh 

Lợi khuẩn sống, hay còn gọi là probiotics, là những vi sinh vật có lợi khi được đưa vào cơ thể với một lượng phù hợp. Trong các thực phẩm lên men truyền thống như sữa chua, kim chi, dưa muối hay natto, các chủng vi khuẩn này hình thành một cách tự nhiên trong quá trình lên men. Khi đi vào đường ruột, chúng góp phần cân bằng hệ vi sinh, hỗ trợ tiêu hóa và nâng cao khả năng miễn dịch.

Một hệ tiêu hóa khỏe mạnh cần có sự hiện diện ổn định của lợi khuẩn sống. Những vi khuẩn này giúp ức chế vi khuẩn có hại, cải thiện khả năng hấp thụ dưỡng chất và làm giảm các triệu chứng rối loạn tiêu hóa như đầy bụng, táo bón hoặc tiêu chảy nhẹ. Ngoài ra, lợi khuẩn còn được cho là có tác động tích cực đến tâm trạng, giấc ngủ và sức khỏe làn da.

Thực phẩm lên men có thể tăng cường tiêu hóa và sức khỏe đường ruột tốt hơn (Ảnh minh họa) 

Tuy nhiên, không phải lúc nào lợi khuẩn cũng “sống sót” để phát huy tác dụng. Chúng rất nhạy cảm với nhiệt độ, ánh sáng và môi trường bảo quản. Nếu bị tiếp xúc với nhiệt độ cao hoặc trải qua quy trình tiệt trùng, lợi khuẩn dễ bị tiêu diệt, khiến sản phẩm mất đi giá trị dinh dưỡng vốn có. Do đó, việc chọn lựa và sử dụng đúng loại thực phẩm lên men, đặc biệt là những sản phẩm có ghi rõ chứa vi khuẩn sống và yêu cầu bảo quản lạnh, là điều hết sức quan trọng để đảm bảo hiệu quả sức khỏe thực sự.

Bẫy truyền thông: “lên men” chỉ là một chiêu trò tiếp thị

Không ít sản phẩm trên thị trường hiện nay sử dụng danh xưng “lên men” như một mánh lới quảng cáo. Nhiều loại sữa chua tiệt trùng công nghiệp thực chất không còn lợi khuẩn sống sau quá trình xử lý nhiệt. Một số nước uống lên men lại được tạo vị chua nhờ acid thực phẩm hoặc hương liệu tổng hợp, chứ không phải do vi sinh vật lên men tự nhiên.

Thậm chí, có những viên men, cốm lợi khuẩn trôi nổi không nhãn mác rõ ràng, quảng cáo là “thần dược tiêu hóa” nhưng khi kiểm nghiệm lại không hề chứa vi khuẩn sống, hoặc chứa chủng không an toàn.

Theo các chuyên gia y tế, việc tiêu thụ các sản phẩm “men giả” không chỉ không mang lại lợi ích như kỳ vọng, mà trong một số trường hợp, có thể gây tác dụng phụ như đầy bụng, rối loạn tiêu hóa, thậm chí dị ứng do phụ gia hoặc vi khuẩn có hại.

Làm sao để nhận biết thực phẩm lên men thật?

Tạp chí Sức khỏe Cộng đồng khuyến nghị người tiêu dùng lưu ý một số dấu hiệu sau khi lựa chọn sản phẩm lên men:

- Đọc kỹ nhãn mác: Thành phần cần ghi rõ chủng lợi khuẩn cụ thể (ví dụ: Lactobacillus acidophilus, Bifidobacterium...) và lượng vi khuẩn còn sống.

- Chú ý điều kiện bảo quản: Sản phẩm có lợi khuẩn sống thường yêu cầu bảo quản lạnh, hạn sử dụng ngắn.

- Cảm quan thực tế: Thực phẩm lên men tự nhiên thường có mùi chua nhẹ, vị dịu, không gắt, không sử dụng màu – hương nhân tạo.

- Ưu tiên sản phẩm truyền thống: Các loại dưa muối, sữa chua thủ công, kim chi lên men tự nhiên thường là lựa chọn an toàn và tốt cho sức khoẻ nếu được chế biến hợp vệ sinh.

Cẩn trọng với thực phẩm chức năng chứa lợi khuẩn

Viên uống lợi khuẩn (men vi sinh) là một giải pháp bổ sung phổ biến, đặc biệt với trẻ nhỏ hoặc người bị rối loạn tiêu hóa. Tuy nhiên, cần chọn các sản phẩm được Bộ Y tế cấp phép lưu hành, có nghiên cứu lâm sàng và bảo quản đúng cách. Tuyệt đối không mua các sản phẩm không rõ nguồn gốc hoặc tin vào lời quảng cáo sai sự thật trên mạng xã hội.

Thực phẩm lên men là một phần không thể thiếu trong văn hóa ẩm thực Việt và thế giới. Khi được sử dụng đúng cách, chúng mang lại giá trị dinh dưỡng và lợi ích sức khỏe rõ rệt. Nhưng nếu bị lạm dụng, bóp méo bởi mục đích thương mại, nó lại có thể trở thành “con dao hai lưỡi”.

Giữa “men sống – men giả – lợi khuẩn thật”, người tiêu dùng cần tỉnh táo, trang bị kiến thức và đặt sức khỏe lên hàng đầu. Hãy là người tiêu dùng thông minh, chọn đúng thực phẩm lên men thật để bảo vệ bản thân và gia đình.

Ánh Tuyết