Xe điện – giải pháp liệu có thực sự "xanh"?

Những ưu điểm của xe điện

Một trong những lợi ích nổi bật của xe điện là khả năng cải thiện chất lượng không khí trong các đô thị. Không có ống xả, xe điện không phát thải CO2 hay các chất độc hại khi vận hành, góp phần giảm ô nhiễm không khí đáng kể.

Xe điện còn góp phần tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên. Các phương tiện sử dụng xăng dầu tiêu tốn một lượng lớn nhiên liệu hóa thạch, gây cạn kiệt tài nguyên và tạo ra lượng khí CO2 khổng lồ. Trong khi đó, xe điện có hiệu suất năng lượng cao hơn – hơn 90% năng lượng đầu vào được chuyển thành động năng, so với chỉ 30-40% của động cơ xăng… Có thể nói, xe điện mang lại những lợi ích to lớn về mặt môi trường, từ giảm khí thải, tiết kiệm tài nguyên, hạn chế ô nhiễm không khí cho đến tối ưu hiệu suất sử dụng năng lượng.

Với những ưu điểm như vậy, nhưng nhiều nhà nghiên cứu cũng cho rằng, mặc dù xe điện không phát thải trực tiếp khí nhà kính khi hoạt động, nhưng năng lượng sử dụng để sạc pin xe điện ở nhiều nơi trên thế giới vẫn được sản xuất từ nhiên liệu hóa thạch. Thêm vào đó, quá trình sản xuất xe điện, đặc biệt là sản xuất pin, tiêu thụ một lượng lớn năng lượng. Do đó, việc xác định chính xác lượng ô nhiễm do xe điện gây ra đòi hỏi xem xét một loạt các yếu tố, từ nguồn điện lưới địa phương, thời gian và cách thức sạc pin, điều kiện khí hậu đến quy trình sản xuất và cách sử dụng xe.

Một thách thức môi trường khác là việc khai thác các kim loại như coban và lithium, các thành phần quan trọng của pin. Việc khai thác này không chỉ tiêu tốn năng lượng mà còn gây ra rủi ro cho môi trường và cộng đồng xung quanh. Mặc dù vậy, trong suốt tuổi thọ của mình, xe điện vẫn thể hiện ưu thế so với xe chạy bằng xăng nhờ vào lượng khí thải thấp hơn khi sử dụng.

Theo Tiến sĩ Joachim Damasky - Chủ tịch VDI Gesellschaft Fahrzeug (Hiệp hội kỹ thuật của Đức), việc đánh giá chính xác một sản phẩm phụ thuộc vào nhiều yếu tố - nơi sản xuất, năng lượng được sử dụng trong quá trình sản xuất và các phụ tùng cũng như hệ thống động cơ và loại năng lượng mà nó sử dụng.

“Sau mốc 200.000km, một chiếc xe điện sẽ tạo ra trung bình 24,2 tấn khí thải CO2. Trong khi đó, con số này ở xe động cơ diesel là 33 tấn, cao hơn 36%. Nếu tính cả vòng đời sản phẩm, xe điện vẫn là một lựa chọn thân thiện với môi trường hơn” - Tiến sĩ Joachim Damasky cho biết.

Một số giải pháp thúc đẩy sản xuất và sử dụng xe điện tại Việt Nam

Đối với Việt Nam hiện nay cũng đang đối mặt với nhiều ảnh hưởng của biến đổi khí hậu. TP. Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh thường xuyên đối mặt với tình trạng tắc nghẽn giao thông, làm cho việc dừng và khởi động lại xe trở nên phổ biến. Do đó, việc lái xe trong thành phố như vậy thì xe điện tỏ ra vượt trội hơn so với các loại xe chạy bằng xăng thông thường. Khả năng hoạt động hiệu quả của xe điện trong môi trường đô thị nhộn nhịp như Hà Nội hay TP. Hồ Chí Minh là cần thiết.

 Mặc dù, sử dụng xe điện vẫn có những yếu tố tác động đến môi trường, tuy nhiên đó vẫn là lựa chọn tối ưu. Do đó, Nhà nước cần có lộ trình chuyển đổi cụ thể để cuộc sống của nhiều người dân không bị ảnh hưởng và rất cần những giải pháp nhằm thúc đẩy sản xuất và sử dụng xe điện ở Việt Nam, cụ thể như:

Thứ nhất, việc tái cấu trúc lưới điện là rất cần thiết để tối ưu hóa hết tiềm năng của xe điện như một giải pháp giao thông sạch. Quá trình này nên tập trung vào việc giảm thiểu sự phụ thuộc vào các nguồn năng lượng gây ô nhiễm nặng như than và dầu, đồng thời đầu tư vào cơ sở hạ tầng năng lượng tái tạo và khuyến khích sử dụng năng lượng từ các nguồn tái tạo sẽ làm tăng sự sẵn có của điện sạch cho các xe điện. Điều này không chỉ giúp xe điện trở thành một lựa chọn xanh hơn mà còn góp phần giảm thiểu ô nhiễm không khí tổng thể.

Thứ hai, Nhà nước cần đưa ra những chính sách hỗ trợ doanh nghiệp tái chế như cung cấp các ưu đãi thuế, trợ cấp và tài trợ cho các công ty tham gia vào hoạt động tái chế pin. Điều này sẽ giảm bớt gánh nặng tài chính và thúc đẩy tăng trưởng thị trường tái chế pin vốn dĩ đang ngày một phát triển.

Thứ ba, thực hiện các chính sách trách nghiệm mở rộng của nhà sản xuất pin, các nhà sản xuất pin và sản xuất xe điện phải chịu trách nghiệm về việc quản lý vòng đời của pin sau khi hết hạn sử dụng.

 Thứ tư, có chính sách hỗ trợ người dân chuyển đổi sang xe điện bằng cách giảm thuế, phí liên quan đến đăng ký xe; khuyến khích người dân sử dụng xe điện, có lộ trình chuyển đổi.

Thứ năm, xây dựng hạ tầng liên quan đến hệ thống sạc để thuận tiện cho người dân dử dụng.

Cuối cùng, một phương pháp toàn diện là cần thiết, bao gồm giao thông công cộng hiệu quả và phát triển cơ sở hạ tầng đi bộ cùng với xe điện. Chiến lược tích hợp này là quan trọng để giảm thiểu đáng kể lượng khí thải nhà kính gây hại và ô nhiễm môi trường. Chỉ thông qua các biện pháp đa dạng như vậy, chúng ta mới có thể thực hiện được một hệ thống giao thông bền vững và xanh hơn.

Cục Cảnh sát Phòng cháy Chữa cháy (PCCC) khuyến cáo người dân khi sử dụng xe điện cần đặc biệt chú ý đến việc sạc pin, lựa chọn thiết bị chất lượng và tuân thủ hướng dẫn của nhà sản xuất để đảm bảo an toàn, tránh nguy cơ cháy nổ, cụ thể như sau:

1. Về sạc pin:

- Sử dụng nguồn điện ổn định: Nên sạc ở nơi khô ráo, thoáng khí, tránh nơi ẩm ướt, gần vật liệu dễ cháy hoặc nguồn nhiệt.

- Thời gian sạc: Không nên sạc quá 8 tiếng liên tục, tránh sạc qua đêm hoặc khi không có người ở nhà.

- Kiểm tra thiết bị sạc: Trước khi sạc, cần kiểm tra thiết bị sạc và pin xem có dấu hiệu hư hỏng, phồng rộp hay không. Nếu có, cần thay thế ngay.

- Chờ nguội: Sau khi sử dụng xe, nên chờ khoảng 20 phút để bình điện nguội rồi mới bắt đầu sạc, không nên sạc ngay sau khi vừa chạy xe.

- Ngắt nguồn điện: Khi sạc, cần ngắt khóa điện nguồn của xe để đảm bảo an toàn.

2. Về lựa chọn và sử dụng xe điện:

- Mua xe chính hãng: Nên mua xe điện, pin, ắc quy, bộ sạc có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, đảm bảo chất lượng.

- Không tự ý thay đổi: Không tự ý thay đổi thiết kế của xe, không lắp thêm các thiết bị tiêu thụ điện không phù hợp.

- Bảo dưỡng định kỳ: Thường xuyên kiểm tra, bảo dưỡng hệ thống điện và các thiết bị trên xe để phát hiện và khắc phục kịp thời các sự cố.

- Đối với ô tô điện: Nên sạc tại các trạm sạc đạt chuẩn, có giải pháp PCCC phù hợp, được trang bị đầy đủ phương tiện chữa cháy và có phương án xử lý sự cố.

3. Các lưu ý khác:

- Tuyệt đối không để các vật dụng dễ cháy như pin, bật lửa, bình ga, vật liệu dễ cháy gần nguồn điện, nguồn nhiệt, trong xe ô tô khi trời nắng nóng.

- Khi không sử dụng xe điện hoặc không có người ở nhà, nên ngắt nguồn điện để đảm bảo an toàn.

Tuệ Anh (tổng hợp)