Bài thuốc chữa bệnh từ củ dòm

Tác dụng dược lý

Theo y học hiện đại:

- Tác dụng hạ huyết áp nhanh, có tác dụng làm giãn mạch vành, làm lượng tiêu hao oxy ở tim, tăng lượng máu đến mạch vành, chống rối loạn nhịp tim.

- Tác dụng chống viêm, giảm đau.

- Hỗ trợ chống dị ứng, giải nhiệt, chống choáng quá mẫn.

- Ức chế trực khuẩn lị Shigella.

- Có tác dụng với hệ thống thần kinh trung ương và hệ thống hô hấp. Một số thí nghiệm trên chuột cho thấy công dụng hạ huyết áp, tăng nhu động ruột.

Theo y học cổ truyền:

- Trừ phong, lợi thủy, thủy chủng, phong thủy cước khí, giảm sưng đau (theo Đông Dược Học Thiết Yếu).

- Chữa hàn thấp ứ trệ, phù do tỳ hư, phù do có biểu hiện nhiệt.

Chủ trị:

- Trị phong thấp, nhọt lở, khớp xương sưng nhức.

- Chữa đau đầu, đau lưng, đau bụng, sốt rét, phù thũng.

- Chữa kiết lỵ, đại tiện ra máu, đau bụng kinh niên, đau dạ dày.

Cách dùng – Liều lượng

Củ dòm có thể sử dụng ở dạng thuốc sắc hoặc tán thành bột, có thể dùng độc vị hoặc dùng phối với các vị thuốc khác.

Liều dùng khuyến cáo mỗi ngày là 6 – 10 g. Dùng ngoài da trị rắn cắn, mụn nhọt, cụm nhọt: 5 – 15 g.

Bài thuốc sử dụng củ dòm

1. Chữa viêm khớp, viêm đa khớp, khớp xương sưng đau

Bài thuốc thứ nhất:

Sử dụng Phấn phòng kỷ, Tằm sa, mỗi vị đều 10 g, Uy linh tiên 12 g, Kê huyết đằng 15 g, sắc thành thuốc, dùng uống mỗi ngày một thang.

Bài thuốc thứ hai:

Sử dụng Phòng kỷ, Ý dĩ nhân, mỗi vị đều 15 g, Ngưu tất, Mộc qua, mỗi vị đều 9 g, sắc thành thuốc, dùng uống khi còn nóng, mỗi ngày một thang.

Bài thuốc thứ ba:

Sử dụng Phòng kỷ, Sinh khương, Bạch truật, Bạch linh, mỗi vị đều 12 g, Cam thảo 9 g, Ô đầu 6h, Quế chi 3 g, sắc thành thuốc dùng uống, mỗi ngày một thang.

2. Chữa bí tiểu, phù thũng

Sử dụng Phòng kỷ, Bạch truật, mỗi vị đều 10 g, Cam thảo (nướng) 5 g,Hoàng kỳ (sống) 16 g, sắc thành thuốc, dùng uống mỗi ngày một thang.

3. Chữa huyết áp cao

Sử dụng Hán phòng kỷ tiêm vào tĩnh mạch, mỗi ngày 2 lần, mỗi lần khoảng 120 – 180 mg.

4. Điều trị đau dây thần kinh

Sử dụng Phấn phòng kỷ 23 g, Diphenhydraninum 25 mg, chia thành 2 – 3 lần, dùng uống trong ngày.

5. Bài thuốc Phòng kỷ hoàng kỳ thang trị bệu nước, cơ bắp nhão, phù thũng, đau và tê chân tay, chóng mặt

Sử dụng Củ dòm, Quế chi, Hoàng kỳ, mỗi vị đều 2,4 – 3 g, Phục linh 4 – 6 g, Cam thảo 1.5 – 2 g sắc thành thuốc, dùng uống mỗi ngày một thang.

6. Bài thuốc trị cước khí, phát sốt, sợ lạnh, chân sưng phù

Dùng Củ dòm, Tê giác, Sinh địa, mỗi vị đều 8 g, Bạch truật, Thương truật, Xuyên khung, mỗi vị đều 6 g, Binh lang, Cam thảo, mỗi vị đều 4 g, sắc thành thuốc dùng uống mỗi ngày một thang.

7. Bài thuốc thanh nhiệt, lợi thủy, bổ hư, thông dương, chữa hàn ẩm, ho, hơi thở hôi, có đờm, mũi họng khô

Sử dụng Phấn phòng kỳ 120 g, Nhân sâm 160 g, Thạch cao 40 g, Quế chi 80 g, sắc với 600 ml nước, khi cạn còn 200 ml thì dùng uống khi còn ấm.

8. Chữa bệnh nhiệt tý, thấp khớp cấp

Sử dụng rượu Phòng kỷ 10% uống 2 – 3 lần mỗi ngày, mỗi lần 10 – 20 ml. Cứ 10 ngày là hết một liệu trình điều trị. Dùng liên tục 3 – 6 liệu trình, khoảng cách giữa các liệu trình khoảng 4 – 5 ngày.

Kiêng kỵ khi sử dụng củ dòm

Củ dòm là vị thuốc đắng, có tính hàn, rất dễ gây tổn thương tỳ vị. Do đó, người tỳ vị vốn hư, âm khí hư, không có chứng thấp nhiệt không được sử dụng.

Người âm khí hư, không có nhiệt không nên dùng.

Sử dụng Phòng kỷ tố A có thể gây hại thận, độc gan, hư tuyến thượng thận. Do đó, khi sử dụng cần hết sức thận trọng.

Theo y học cổ truyền, củ dòm hay Phấn phòng kỷ là vị thuốc có tác dụng trừ phong thấp, tiểu thũng, chỉ thống. Bên cạnh đó, vị thuốc cũng chứa nhiều độc tố. Do đó, khi sử dụng cần trao đổi với thầy thuốc để được hướng dẫn cụ thể.

Theo Bệnh viện Nguyễn Tri Phương