Cây hoa phấn điều trị viêm tiết niệu, tiểu đục và độc tính cần lưu ý

Hoa phấn có tên khoa học là Mirabilis jalapa, thuộc họ Hoa giấy: Nyctaginaceae. Ngoài tên gọi này, cây còn được gọi là bông phấn, yên chi, sâm ớt… Ở Trung Quốc, cây được gọi là Tử mạt lỵ (nghĩa là hoa nhài tím).

Nhìn chung, cây hoa phấn dễ trồng, ít sâu bệnh và tán cây không cao nên rất dễ chăm sóc. Nếu trồng theo hàng có lên luống, mỗi cây sẽ mọc xòe thành các bụi nhỏ và mỗi bụi lại nở rất nhiều hoa, nhìn rất đẹp mắt. Quả cây hoa phấn có hình tròn và khi chín thì vỏ quả chuyển sang màu đen. Thông thường, sau khi trồng từ 4 – 5 tháng, cây sẽ cho rễ củ mập (vỏ ngoài màu đen nhưng bên trong thì trắng).

Cây hoa phấn (Ảnh: Caythuoc.org)

Công dụng làm thuốc của rễ cây hoa phấn

Sau khi thu hoạch, rễ cây được thái lát rồi phơi khô. Lúc này, ở các miếng rễ sẽ nổi lên những đường tròn đồng tâm và có mùi nhẹ gây buồn nôn (nếu nếm thử thì hơi gây ngứa cổ). Khi dùng làm thuốc, người ta đem các lát rễ tẩm nước gừng rồi sao vàng.

Theo Đông y, rễ hoa phấn có vị lạt hoặc hơi ngọt nhạt và có các tác dụng sau:

- Thanh nhiệt, lợi tiểu.

- Khử thấp, tiêu viêm.

- Hoạt huyết, tán ứ, giải độc.

- Điều trị băng huyết.

- Điều trị đau vú, ung nhọt.

- Điều trị viêm amidan.

- Điều trị chứng tiểu ra dưỡng trấp.

Cách dùng: Lấy rễ cây tẩm nước gừng, sao lên rồi sắc uống từ 8 – 16g mỗi ngày. Nếu không dùng thuốc sắc thì có thể tán bột uống (mỗi ngày từ 6 – 16g bột).

Ngoài ra, rễ hoa phấn còn được dùng trong các trường hợp như nhọt vú, tiểu ra máu, tiểu đục, tiểu buốt, viêm tuyến tiền liệt, bạch đới, tiểu đường và viêm đường tiết niệu (lấy 20g rễ đã thái lát, phơi khô hoặc 40g rễ tươi, xắt mỏng rồi nấu nước uống).

Bài thuốc kết hợp: Trong trường hợp phát ban, có thể dùng 12g rễ hoa phấn sắc chung với 30g huyền sâm, 8g thăng ma, 8g phục thần, 10g xuyên quy, 4g hoàng liên, 4g cam thảo Bắc và 4g kinh giới, mỗi ngày uống 1 thang.

Công dụng của hoa và lá hoa phấn

Hoa: Hoa của cây hoa phấn ít được dùng. Tuy nhiên, trong trường hợp ho ra máu, có thể lấy 120g hoa, chiết dịch rồi hòa với mật ong và uống trong ngày.

Lá: Ở Malaisia, lá cây hoa phấn được dùng điều trị bỏng và sưng tấy (ép lấy nước rồi thoa lên). Ở Campuchia, lá cây hoa phấn còn được dùng với tác dụng hạ sốt (chà nát rồi thoa lên thái dương) hoặc để tẩy xổ và giải độc thức ăn (nấu nước uống cùng với rễ, liều lượng 1 – 2g mỗi ngày với người trưởng thành). Tuy nhiên, cần lưu ý chỉ dùng một lượng rất nhỏ từ 1 – 2g, nếu dùng cho trẻ em thì phải bớt liều và phải có sự theo dõi của thầy thuốc.

Ngoài ra, lá và cây hoa phấn còn được dùng tươi, nghiền nát hoặc nấu lấy nước để đắp, rửa các vết bầm dập do tổn thương, ngứa do nổi mề đay, viêm mủ, đinh nhọt, mụn lở, áp xe, eczema và viêm vú mới phát.

Lưu ý

Đối tượng cần tránh: Rễ cây hoa phấn có tính hoạt huyết nên phụ nữ mang thai không được dùng.

Độc tính: Rễ cây hoa phấn hơi có độc, vì vậy, cần chú ý về liều lượng và tham khảo ý kiến thầy thuốc trước khi dùng.

Theo Caythuoc.org