Về đặc điểm, cả hai loài đều có thể cao đến 2m với lá hình trái xoan nhọn có răng, hoa nhỏ màu vàng. Tuy nhiên, rau đay quả dài thì có thân màu xanh pha một ít màu đỏ và quả hình trụ dài, có các sọc lồi còn rau đay quả tròn thì có thân màu đỏ tím và quả nhỏ, tròn, có nhiều cạnh lồi. Cây đay được trồng làm rau ăn và lấy sợi. Ngoài ra, cây còn được dùng làm thuốc (rau đay quả dài được dùng nhiều hơn quả tròn).

Công dụng của rau đay quả tròn

Lá: Rau đay quả tròn có vị đắng, tính nóng, có độc, có tác dụng tiêu viêm và giải nắng nóng. Ngoài ra, nước hãm lá rau đay quả tròn cũng giúp nhuận tràng, tạo cảm giác ngon miệng, điều trị sốt, khó tiêu và rối loạn chức năng gan. Liều lượng: 15 – 30g.

Hạt: Hạt rau đay quả tròn có vị đắng, tính nóng, có độc, có tác dụng hoạt huyết, trợ tim. Bên cạnh đó, nước sắc từ hạt rau đay quả tròn còn giúp điều trị vô kinh và kinh nguyệt không đều. Liều lượng: 10 – 15g hạt.

Rễ và quả: Nước sắc từ rễ và quả của cây cũng được dùng để điều trị tiêu chảy. Ngoài ra, rễ cây cũng có tác dụng lợi tiểu (8 – 16g thuốc sắc).

Rau đay quả dài (Ảnh minh họa: Caythuoc.org)

Công dụng của cây rau đay quả dài

Lá: Rau đay quả dài cũng có vị đắng nhưng tính lạnh, có độc, có tác dụng nhuận trường, lợi tiểu, mát máu và lợi sữa (lá non và ngọn). Đối với phụ nữ sau sinh, có thể ăn kèm canh rau đay từ 150 – 220g mỗi ngày trong tuần sinh đầu (và mỗi tuần 2 lần, mỗi lần 200 – 250g trong các tuần tiếp theo) để sữa nhiều hơn.

Các kết quả nghiên cứu cũng cho thấy chiết xuất từ lá rau đay quả dài còn có công dụng kiểm soát tiểu đường type 2 và tăng huyết áp, ngoài ra còn giúp bảo vệ tế bào gan và thận trước nguy cơ nhiễm độc asen (ở chuột thí nghiệm).

Hạt: Hạt rau đay quả dài có vị đắng, tính nóng nhưng không độc, có tác dụng bổ tim, lợi tiểu mạnh.

Một số bài thuốc từ lá rau đay (cả quả tròn và quả dài)

- Điều trị lỵ: Sắc uống 15 – 30g lá rau đay tươi.

- Điều trị ho ra máu và nôn ra máu: Dùng lá rau đay, cốt khí củ và long nha thảo (mỗi vị 9g) để sắc uống.

- Điều trị ngộ độc cá: Lấy 90g lá rau đay tươi sắc với một lượng đường vừa đủ (nếu lá rau đay quả tròn thì dùng đường đỏ, nếu là đay quả dài thì dùng đường phèn) và uống trong ngày.

- Điều trị tràn dịch màng phổi: Sắc uống kết hợp các vị sau: hạt đay 8g, ý dĩ 16g, mộc thông, huyền sâm, thổ phục linh, bách bộ (mỗi vị 12g), hạt bìm bìm, rễ cỏ tranh, hạt mã đề (mỗi vị 8g).

- Điều trị cổ trướng: Sắc uống các vị sau: hạt đay 12g (sao lên), vỏ rễ dâu 24g, vỏ quýt lâu năm 12g và 3 lát gừng tươi.

Ngoài ra, kết quả nghiên cứu cũng cho thấy ăn hai loại rau đay kể trên đã qua nấu nước nóng (có thể áp dụng thành món canh) giúp phòng chống ung thư.

Lưu ý

Rau đay quả tròn kỵ thai nên phụ nữ có thai không nên dùng.

Theo Caythuoc.org